Sandsteen: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
FFouche (besprekings | bydraes)
No edit summary
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Brandwag rock.JPG|thumb|250px|Die bekende Brandwagrots by die Golden Gate Nasional Park naby Clarens is 'n sandsteen wat hoofsaaklik deur eoliese prosesse(Wind)gevorm is.]]
===Definisie ===
 
'''Sandsteen''' is ‘n [[klastiese]] sedimentêre gesteente wat bestaan uit korrels mineraal, rots of organise materiaal met ‘n korrelgrootte wat wissel tussen 1/16mm en 2mm, en ‘n middel bevat wat die korrels aan mekaar vas sement. Dit mag ook ‘n matriks van slik of klei grootte partikels bevat wat die spasies tussen die korrels vul.
Die meeste sandstene bestaan egter uit kwarts of veldspaat aangesien dit die algemeenste minerale in die aardkors is, en as gevolg van hulle groter chemisechemiese stabiliteit onder atmosferiese toestande.
Die matriks is die fyn materiaal wat tydens afsetting saam met die korrels afgeset is.
Die sement is die mineraal materiaal wat na afsetting bygekom het (bv. opgelos in water) wat die korrels aan mekaar vasbind
 
Sandsteen kan fyner of growwer materiaal bevat, maar as dit meer as 30% gruis of [[rolstene]] bevat, word dit as ‘n [[konglomeraat]] of [[breksie]] geklassifiseer.
[[Lêer:Brandwag rock.JPG|thumb|250px|Die bekende Brandwagrots by die Golden Gate Nasional Park naby Clarens is 'n sandsteen wat hoofsaaklik deur eoliese prosesse(Wind)gevorm is.]]
 
 
===Vorming===
Sandsteen vorm waar sand (klastiese materiaal met korrelgroottes wat wissel tussen 1/16mm en 2mm) afgeset en begrawe word. Dit bebeurgebeur meestal by rivier deltas, maar kan ook afgeset word in riviere, strande en woestyn duine (bv. die [[Clarens Formasie]]) en die rooi sandsteen van die [[Grand Canyon]] in Amerika.
Wanneer die sand diep begrawe word, laat die drukking die materiaal digter saampak en saamgedruk word. Die minerale wat as sement dien word later as opgeloste minerale in vloeistowwe in die ongekonsolideerde materiaal in vervoer en afgeset.
[[Oksiderende toestande]] lei tot rooi kleure afkomstig van opgeloste [[Yster]] ([[Fe]]), terwyl [[reduserende toestande]] lei tot donker en gryser kleur sandstene.
 
===Sement===
DioeDie sement wat sandstene aan mekaar vassit bestaan gewoonlik uit een van drie minerale:
Silika (materiaal waaruit kwarts bestaan)
[[Kalsium Karbonaat]] (CaCO3)
Yster Oksied
Die bogenoemde mineraal materiaal mag die matriks binnedring en aan mekaar vas sement, of die spasies (geheel of gedeeltelik) vul waar daar geen matriks teenwoordig is nie.
Die kombinasie van matriks en sement, kombineer saam met die omgewings en klimaats toestande on sandstene ‘n wye reeks kleure te gee wat wissel vanaf wit to amper pikswart, asook grys, rooi, pienk en skakerings van room totot bruinerig.
 
===Klassifikasie===
Verskeie klassifikasies word gebruik om sandsteen verder te beskryf, en sluit die volgende in:
* Sortering
* Volwassenheid
* Korrelgrootte
* Mineraal samestelling
 
===Tipes Sandsteen===
* [[Wakke]] – dit is sandsteen met meer as 10% matriks (m.a.w. dit is swak gesorteer).
* [[Areniete]] – dit is sandsteen met min sement en min matriks ( goed gesorteer).
* [[Arkose]] – ‘n sandsteen waarvan meer as 25% van die korrels uit [[Veldspaat]] bestaan.
 
===Tipes Sandkorrels===
Die sand korrels in sandsteen kan uit minerale, rots gedeeltes of organiseorganiese materiaal bestaan. Die tipe materiaal en die verhoudings (persentasie) word bepaal deur bron van die materiaal, die klimaat, wyse van vervoer, en die afsettings omgewing (bv. [[fluvial]], [[eolies]]).
 
===Voorkoms===
Lyn 49:
 
===Sedimentêre Strukture===
Verskeie strukture word tydens afsetting van sandstene gevorm, en is kenmerkend van die ongewingomgewing waarin dit gevorm is. Voorbeelde hiervan is:
* [[Kruisgelaagdheid]]
* [[Bioturbasie]]
* [[Gelaagdheid]]
* Samestelling
* Korrelgrootte
* Sortering
* Volwassenheid
* Tussengelaagdheid
* [[Turbidiet ]] Afsettings
* [[Riffelmerke]]
 
[[Kategorie:Gesteentes]]
[[Kategorie:Boumateriale]]