Thailand: Verskil tussen weergawes

 

== Etimologie ==

 

== Geskiedenis ==

Verskeie inheemse kulture het reeds sedert die tyd van die [[Ban Chiang]]-kultuur (ongeveer 2000 v.C.), in Thailand bestaan. As gevolg van die land se geografiese ligging is die kultuur van Thailand nog altyd sterk deur [[Indië]], [[Sjina]] en ander buurkulture van Suidoos-Asië beïnvloed. [[Boeddhisme]] het vir die eerste keer in die [[5de eeu]] in die Chaopraya bekken aangekom in die vorm van Indiese gode; waarskynlik sonder goed gedefinieerde sektes en tradisies. In die [[12de eeu]] het monnike uit [[Sri Lanka]] egter die Theravada vorm van Boeddhisme na Thailand gebring waar dit vinnig floreer het.<ref name=Phongpaichit>Pasuk Phongpaichit en Chris Baker, A History of Thailand, Cambridge University Press, 2005, ISBN 0-521-81615-7</ref> Die eerste Siamese/Thai-staat word tradisioneel as die [[Boeddhisme|Boeddhistiese]] koninkryk van Sukhothai beskou. Dié koninkryk was 'n vroeë koninkryk in die omgewing van die stad, [[Sukhotai]], in Noordsentraal-Thailand, wat van [[1238]] tot [[1438]] bestaan het.

 

 

== Geografie ==

 

Groot stede sluit in die hoofstad, [[Bangkok]], Chiang Mai, Surat Thani, Phuke en Hat Yai.

 

== Demografie ==

[[Lêer:Kayan woman with neck rings.jpg|thumb|200px|'n Vrou van die Kayan etniese groep, 'n klein etniese groep waarvan sommige lede in die 1990's uit Mianmar na Thailand gevlug het.]]

Thailand se bevolking word oorheers deur verskei Tai-sprekende mense. <!---Nie 'n tikfout nie: Thai is deel van die Tai-familie--->Die talrykste is die Sentrale Thai, die Noordoostelike Thai (ook genoem "Isan" of "Lao": twee verskillende, dog nou-verwante dialekte) en die Suidelike Thai. Die Sentrale Thai is al lank die heersende taal rakende politiek, ekonomie en kultuur, alhoewel die taal se moedertaalsprekers slegs 'n derde van die land se bevolking uitmaak (die moedertaalsprekers van Noordoostelike Thai vorm die meerderheid). Baie mense is egter tans daartoe in staat om Sentrale Thai, sowel as hulle eie dialekte te kan praat, danksy die onderrigstelsel en die beweging na 'n nasionale identiteit.

 

== Kultuur ==

[[Boeddhisme|Theravada Boeddhisme]] is die oudste oorlewende Boeddhistiese beweging en maak 'n belangrike deel van moderne Thai-geloof en identiteit uit. In die praktyk het Thai-Boeddhisme deur die jare ontwikkel en sluit vandag baie streeksgelowe in wat oorspronklik van, onder andere, animisme (die geloof dat elke liggaam 'n afsonderlike gees het) en die aanbidding van mens se voorvaders. [[Islam]] is die heersende geloof in die mees suidelike dele van Thailand.

 

Thailand bevat ook 'n aantal verskillende etniese groepe. Hierdie groepe hou 'n onderskeidelike tradisionele manier van lewe in stand, ten spyte van die sterk invloed van die Thai kultuur. Sommige van hierdie groepe word ook in Mianmar, Laos, Kambodja en Maleisië aangetref. Etniese Sjinese maak ook 'n aansienlike deel van die Thai gemeenskap uit, veral in en om Bangkok. Hulle suksesvolle integrasie in die Thai gemeenskap het beteken dat lede van hierdie groep dit reggekry het om magtige ekonomiese en politiese posisies te beklee, soos die eermalige Eerste Minister, Thaksin Shinawatra, wat van Sjinese afkoms is. Shinawatra was die staatshoof van 2001 tot 19 September 2006, toe hy omvergegooi is deur 'n militêre staatsgreep.

 

Soos die meeste ander Asiese kulture, is respek vir 'n mens se voorvaders 'n noodsaaklike deel van die spirituele praktyk in Thailand. Die inwoners is baie gasvrye en vrygewig, maar hulle respekteer ook die sosiale hiërargie. Senioriteit is 'n belangrike konsep in Thai kultuur. Die ouer familielede het altyd die gesag rakende familiebesluite of seremonies.

 

Boeke en ander dokumente is die mees geëerde wêreldse voorwerpe en dit word daarop neergekyk as 'n persoon 'n boek oor 'n tafelblad laat gly of op die vloer plaas.

Die kookkuns van Thailand meng vyf basissmake: soet, pikant, suur, bitter en sout. 'n Paar algemene bestanddele wat in Thai kookkuns gebruik word, sluit in knoffel, rissies, lemmetjiesap, suurlemoengras en vissous. Die stapelvoedsel in Thailand is rys, veral 'n soort jasmynrys (bekend as "Hom Mali"-rys), wat by amper elke maaltyd ingesluit word. Thailand is die wêreld se grootste uitvoerder in rys en die bevolking van Thailand nuttig jaarliks meer as 100kg rys per persoon.<ref name=IRRI_Thailand>[http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp IRRI se profiel van Thailand]</ref> Die Internasionale Rys Navorsingsinstituut (IRRI), in die Filippyne, bevat meer as 5000 verskillende soorte rys uit Thailand in hul rysgenebank.<ref>{[http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf ''Cooperation of IRRI and Thailand'''] - 'n PDF-dokument van die IRRI. 38,7&nbsp;KB</ref>

 

 

=== Musiek ===

Alhoewel Thailand nooit deur Westerse magte gekoloniseer is nie, het popmusiek en ander vorms van Europese en Amerikaanse musiek baie invloedryk geword. Die twee gewildste style tradisionele musiek is "luk thung" en "mor lam", terwyl die etniese minderhede ook steeds hul tradisionele musiekvorms behou het.

 

 

== Politiek en regering ==

=== Geskiedenis ===

Sedert die omverwerping van die absolute monargie in [[1932]], het Thailand reeds 17 grondwette en handveste gehad.<ref>The Council of State, [http://www.parliament.go.th/files/library/b05.htm Grondwette van Thailand]</ref><ref name="Thanet">Thanet Aphornsuvan, [http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf ''The Search for Order: Constitutions and Human Rights in Thai Political History'']. PDF-dokument, 152&nbsp;KiB. ''2001 Symposium: Constitutions and Human Rights in a Global Age: An Asia Pacific perspective''</ref> In hierdie tyd het die vorm van die regering gewissel van 'n militêre diktatorskap tot 'n verkiesingsdemokrasie, maar al die regerings het 'n erfelike monarg as die hoof van die staat herken.<ref name="multiple">[http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ 'n Lys van die vorige staatsgrepe in Thailand.]</ref><ref>[http://www.foxnews.com/story/0,2933,214562,00.html 'n Lys van onlangse staatsgrepe in Thailand se geskiedenis.]</ref>

 

=== 1997 tot 2006 ===

Die Grondwet van 1997 was die eerste grondwet wat deur 'n verkose komitee opgestel is. Dié komitee was verkies op gronde van gewilheid en daar word na dié grondwet verwys as die "Mense se grondwet".<ref name="Criminal Justice">Kittipong Kittayarak, [http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_rms/no60/ch06.pdf ''The Thai Constitution of 1997 and its Implication on Criminal Justice Reform'']. By die webwerf van ''United Nations Asia and Far East Institute for the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders''. Laaste besoek op 19 Julie 2007.</ref>

 

Die 1997 Grondwet het 'n tweekamerstelsel geskep, bestaande uit 'n 500-sitplek Huis van Verteenwoordigers (สภาผู้แทนราษฎร, "sapha phutan ratsadon") en 'n 200-sitplek Senaat ((วุฒิสภา, "wuthisapha"). Dit was ook die eerste keer in die geskiedenis wat beide huise direk verkies is. Baie menseregte word in die grondwet uitdruklik erken en maatstawe was in plek gestel om die stabiliteit van verkose regerings te verhoog. Tydens die verkiesing van die Huis van Verteenwoordigers kon slegs een kandidaat met 'n eenvoudige meerderheid per stemdistrik verkies word. Die Senaat was per provinsie verkies, waartydens 'n provinsie meer as een senator kon hê, afhangende van die provinsie se bevolkingsgrootte. Lede van die Huis van Verteenwoordigers dien vir 'n termyn van vier jaar, terwyl senators vir ses jaar dien.

Die hofstelsel (ศาล, "saan") het 'n grondwetlike hof ingesluit wat regspraak oor die grondwetlikheid van parlamentêre aktes, koninklike verordnings en ander politiese sake gehad het.

 

 

=== Na die staatsgreep van 2006 ===

'n Militêre junta, die Raad vir Nasionale Veiligheid ("Council for National Security"), het die verkose regering van Thaksin op [[19 September]] [[2006]] omvergegooi. Koning Bhumibol Adulyadej het die dag na die staatsgreep die situasie bevestig met 'n koninklike verklaring. Die junta het die grondwet afgeskaf, die Parlament en die Geregshof ontbind, sommige lede van die regering aangehou en later verwyder, oorlogsreg <!---martial law---> verklaar en een van die Koning se privaatraadslede, [[Surayud Chulanont]], as eerste minister aangestel. Die junta het 'n hoogs afgekorte oorgangsgrondwet <!---interim constitution, miskien "tussengrondwet"?---> opgestel en 'n paneel aangestel om 'n permanente grondwet te ontwerp. Die junta het ook 'n 250-lid wetgewende mag aangestel, waarna deur een kritiek verwys is as 'n "kamer van generale".<ref>The Nation. [http://www.nationmultimedia.com/2006/10/13/headlines/headlines_30016076.php ''NLA 'doesn't represent' all of the people'']. 14 Oktober 2006</ref><ref>The Nation. [http://www.nationmultimedia.com/2006/10/13/headlines/headlines_30016078.php ''Assembly will not play a major role''], 15 Oktober 2006</ref> Die hoof van die junta was toegelaat om die Eerste Minister ter eniger tyd te verwyder. Die wetgewende mag was nie toegelaat om 'n mosie van vertroue <!---vote of confidence---> teen die Kabinet te hou nie en die publiek was nie toegelaat om kommentaar op enige van die regte in te dien nie.<ref>The Nation. [http://nationmultimedia.com/2006/09/27/headlines/headlines_30014776.php ''Interim charter draft'']. 27 September 2006</ref>

 

 

== Ekonomie ==

 

[[Lêer:Damoen Saduk Floating Market.jpg|thumb|250px|right|'n Drywende riviermark in Damoen Saduk.]]

Die land het later in 1998 'n herstellingsfase deurgegaan en die ekonomie het daardie selfde jaar met 4,2% gegroei en 'n verdere 4, 4% gegroei in 2000. Die groei was grootliks te danke aan hul uitvoerhandel, wat met 20% in 2000 gestyg het. Die ekonomiese groei was ietwat gedemp in 2001, as gevolg van 'n verswakking in die wêreldwye ekonomie. Die groei is egter in die daaropvolgende jare hervat, danksy ekonomiese groei in [[Sjina]] en verskeie plaaslike ekonomie-stimuleringsprogramme deur die Eerste Minister, Thaksin Shinawatra. Daar word ook na sy ekonomiese taktieke verwys as "Thaksinomics". Thailand het in 2003 en 2004 'n jaarlikse ekonomiese groei van net oor die 6% geniet, ondanks 'n verswakking in die wêreldwye ekonomie.<ref name=CIA_Thailand>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html CIA world factbook - Thailand]</ref>

 

== Toerisme ==

Toerisme is 'n belangrike ekonomiese faktor in Thailand. Dié industrie het 'n hupstoot gekry toe Amerikaanse soldate daarheen gegaan het in die 1970's tydens pouses in die Viëtnamese oorlog. In 2005 het die land onveveer 13,38 buitelandse besoekers gekry: 'n verhoging van 14,48% sedert 2004.

 

* Die [[Thungyai-wildreservaat|Thungyai]]- en [[Huai Kha Khaeng-wildreservaat|Huai Kha Khaeng]]-wildreservate.

 

[[Lêer:Kohsan Road Bangkok.JPG|thumb|250px|Khaosan Road in Bangkok.]]

 

[[Khaosan Road]] is die naam van 'n kort straat in Bangkok wat tans bekend staan as die ghetto van rugsakstappers. Die straat huisves 'n aantal van Bangkok se goedkoper herberge en hotelle en baie toeriste gebruik die straat as 'n basis vir hul besoek aan die res van Thailand, aangesien daar gereëlde busdienste vanaf Khaosan Road na byna alle toeristiese bestemmings in Thailand is.

 

{{Link FA|lo}}