Cornwall: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Legobot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 79 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q23148
verbeter taal
Lyn 81:
Cornwall is 'n skiereiland aan die [[Atlantiese Oseaan]] en die [[Engelse Kanaal]] met 'n kuslyn van sowat 320 km (die [[skiereiland]] is sowat 120 km lank, met 'n maksimale breedte van 72 km). Die Tamarrivier vorm die oostelike grens met die Engelse graafskap Devon. Cornwall se heideveld is ryk aan kaolien ([[porselein|porseleinaarde]]) en tin.
 
'n Baie milde maritiemegematigde kus[[klimaat]] maak van Cornwall met sy natuurskoon en sy klein visserdorpies een van die gewildste gebiede vir toerisme in die Verenigde Koninkryk en begunstigbevoordeel ook landbou en tuinbou. Danksy die invloed van die Golfstroom is 'n aantal plekke in Cornwall geskik vir Mediterreense en subtropiese fauna.
 
Nywerhede sluit [[mynbou]], [[looiery]], [[tekstiel]]- en [[papier]]vervaardiging in. Cornwall het 'n oorwegend landelike karakter met min groter dorpe soos [[Truro]] (21 000 inwoners) en [[Bodmin]].
 
== Geskiedenis ==
Die oudste menslike nedersettings in Cornwall dateer uit die vroeë steentydperk. Die boere en vissers, wat hulle tydens die later steentydperk na Cornwall geïmmigreer het, het die plaaslike megalietkultuur ontwikkel, waarvan die hunegrafte naby Bodmin en Penwith die bekendste oorblyfsels is. 'n Nuwe golf immigrante, wat hulle teen die einde van die laat steentydperk in die gebied gevestig het, was meesters van die beker- en bronsvervaardiging.
 
Die Keltiese setlaars van die [[6de eeu v.C.]] het die gebied vanuit die ooste binnegestroom en die ystervervaardiging en -bewerking in Cornwall ingevoer. Saam met Devon en Somerset het Cornwall die stamgebied van die Cornouiërs in die weste en die Dumnoniërs in die ooste gevorm, wat albei vroeë variante van die Kelties-Britanniese taal gepraat het.
[[Lêer:Brown Willy Bodmin Moor.jpg|thumb|links|250px|Die berg Brown Willy in die heideveld van Bodmin Moor]]
Met die Romeinse verowering van Brittanje in die jaar [[40]] het Cornwall tot 'n toevlugsoord en sentrum van die Keltiese weerstand ontwikkel, wat sy onafhanklikheid kon handhaaf. Die Romeinse stad Isca Dumnoniorum (die huidige Exeter) het as die administratiewe hoofstad van die gebied oos van Cornwall gedien. Terwyl die Walliese en Engelse plekname Dyfnaint en Devon nog steeds na die Dumnoniërs verwys, leef die Cornouiërs in die naam ''Cornwall'' voort. Die woord het sy etimologiese oorsprong in die AngelAnglo-Saksiese ''wealas'' ("uitlanders, Britte, Walliesers") en die Latynse Cornubia, 'n Romeinse weergawe van die BritannieseBritse Cornouia of "Land van die Cornouiërs".
 
Onderlinge twiste het aangehou totdat die legendariese koning Artus vanuit sy kasteel [[Tintagel]] met die pasifikasie van Cornwall begin het. Die kerstening van die gebied deur Ierse, Walliese en Bretonse sendelinge het in die 5de eeu 'n aanvang geneem.
 
Cornwall het ook tydens die AngelAnglo-Saksiese heerskappy invan Engeland daarin geslaag om sy Keltiese karakter te handhaaf. Nogtans het 'n deel van die Keltiese bevolking onder die druk van die Germaanse veroweraars na die Franse vasteland gevlug, waar hulle in [[Bretagne]] 'n nuwe tuiste gevind het.
 
In teenstelling met die antieke tydperk lewer die historiese dokumente uit die vroeë [[middeleeue]] geen presiese inligting oor Cornwall op nie, aangesien die destydse geskiedskrywers die name ''Kernow'' (die inheemse naam van Cornwall) en ''Kernev'', die gebied van die huidige Cornouaille in Bretagne, deurmekaar gebruik het.
[[Lêer:RemainsofTintagel.jpg|thumb|left|250px|Die oorblyfsels van die [[kasteel]] Tintagel]]
Sedert die 9de eeu het Kornies as 'n selfstandige taal naas Oud-Bretons en Oud-Wallies bestaan. Die Keltiese bevolking in die ooste is deur Sakse uit Devon verdring. Athelstan, die koning van die Wes-Saksiese Koninkryk Wessex, het die Keltiese bevolking uit Exeter verdryf en die laaste onafhanklike koning van Cornwall, Hywel, verslaan. Die Tamarrivier het nou die grens tussen die Saksiese koninkryk en die verowerde gebiede gemarkeergevorm. In administratiewe opsigAdministratief het Cornwall nou 'n deel van Engeland gevorm.
 
Tydens die oorloë teen die Sakse het die literêre legendes van Koning Artus en Tristan en Isolde ontstaan, wat danksy hulle Bretonse weergawe, die ''Matière de Bretagne'', die aanleiding vir die Franse [[ridder]]- en [[Heilige Graal|graal]]-epiek van die 13de en 14de eeu gegee het.