Feminisme: Verskil tussen weergawes

Die term '''feminisme''' is afgelei van vrou en vroulik (femina ([[Latyn]]) en "feminine", "female" ([[Engels]])). Die term feminisme word sedert die einde van die negentiende eeu verbind met politieke bewegings vir die regte van vroue, en veral om vroue gelyk te stel aan mans in die openbare sfeer. Dit beteken egter nie dat vroue voor die einde van die negentiende eeu geen aanspraak op gelykheid met mans gemaak het nie.

In die agttiende eeu het [[Mary Wollstonecraft]] van [[Engeland]] reeds 'n boek getiteld ''The vindication of the rights of women'' geskryf. In hierdie geskrif maak sy daarop aanspraak dat vroue dieselfde opvoeding as mans moet ontvang, en indien dit sou gebeur, dat hulle op gelyke voet met mans hul plek in die samelewing sou kon volstaan.

 

== Waarom feminisme? ==

Dit mag dalk vandag moeilik wees om te verstaan waarom die feministiese beweging ooit nodig was. Die meeste mense aanvaar dit as vanselfsprekend dat vroue en mans gelyke behandeling moet ontvang, dieselfde opvoeding moet geniet en gelyke geleenthede moet hê - byvoorbeeld as dit kom by aanstellings, salarisskale en bevorderings.

Maar juis omdat dit vandag so vanselfsprekend is, staan 'n mens verstom wanneer jy agterkom presies hoe ongelyk vroue tot onlangs nog was. [[Suid-Afrika]] het eers in [[1994]] 'n demokratiese grondwet en regering gekry. Saam met die bevryding en gelykmaking van mense van alle rasse het die gelykmaking van die geslagte ook 'n groot hupstoot gekry.

 

== Natuur- en kultuur-debat oor geslagsverskille ==

Vandat die feminisme as 'n denkskool op dreef gekom het, word die antwoord op hierdie vraag in hoofsaaklik twee rigtings gesoek. Dit word die 'natuur-kultuur-' (of "nature-nurture") debat genoem.

Dit beteken basies dat sommige mense die verskynsel van vroulike ongelykheid veral vanuit 'n natuurlike of biologiese beginsel wil verklaar, terwyl ander mense verkies om dit vanuit 'n kulturele of samelewingsbeginsel te verklaar. Een denkrigting op 'n slag word vervolgens beskou:

 

=== Natuurkonsep ===

Volgens hierdie konsep kan die verdeling van arbeid volgens geslag wat wêreldwyd aangetref word, aan die hand van die biologiese verskille tussen man en vrou verklaar word.

Wêreldwyd versorg vroue eerder as mans die kinders, hoewel vroue en mans tesame hulle ouers is. Waarom hierdie verskil? Wêreldwyd is vroue meer as mans verantwoordelik vir die versamel en kook van kos, die versorging van die huishouding en die algemene instandhouding van menslike lewe op 'n fisieke vlak, insluitend veral die versorging van siekes, ou mense en klein kinders.

 

=== Kultuurkonsep ===

Hierteenoor staan die 'kultuur'-argument om die geskiedkundige ongelykheid van vroue en mans te verklaar. Volgens hierdie argument moet die ongelyke posisie van vroue verstaan word vanuit 'n baie ou en oënskynlik universele vooroordeel of wrewel van mans teenoor vroue.

Die mees algemene verhaal wat vertel word om hierdie mannehaat te verklaar, het te make met vroue se sentrale rol in voortplanting. Volgens hierdie verhaal is mans nie net jaloers op vroue se vermoë om nuwe lewe voort te bring nie, maar hulle voel ook grootliks bedreig daardeur.

 

== Gelykheid en eendersheid ==

Indien mens redeneer dat die geslagte eers gelyk sal wees wanneer vroue (soos mans) nie (meer) kinders baar nie, mag dit lyk asof gelykheid gelyk gestel word aan eendersheid. Vir baie feministiese teoretici kom dít egter neer op 'n denkfout. Mens kan rofweg onderskei tussen drie fases in die geskiedenis van die feminisme (hieronder uiteengesit).

Hierdie fases of golwe in feministiese besinning het min of meer 'n chronologies verloop, maar geeneen van dié fases is al heeltemal verby nie. 'n Mens sou hulle dus ook as gelyklopende strome kan beskou.

 

== Liberale feminisme ==

In die eerste fase van die feminisme, wat ook die liberale feminisme genoem kan word, is die verskille tussen vroue en mans onderbeklemtoon om die argument vir gelyke behandeling te versterk. Soos Wollstonecraft, het die feministe van hierdie eerste, liberale beweging geredeneer dat vroue nie wesentlik van mans verskil nie.

Dit het in hierdie fase veral daarom gegaan dat vroue nie intellektueel vir mans hoef terug te staan nie. Indien vroue dieselfde opvoedings- en ander geleenthede gegun sou word, sou hulle net so goed soos mans presteer, net so redelik soos mans wees, ensovoorts. Vroue moet dus gelyke geleenthede kry en dan sal hulle net so redelik, betroubaar, standvastig, en so meer, soos mans wees.

 

== Radikale feminisme ==

Teen die middel van die twintigste eeu het vroue egter in die meeste Westerse demokrasieë volle stemreg verwerf - en die klem van die feministiese beweging het begin verskuif. Hierdie klemverskuiwing het verdere stukrag verkry weens die verwoesting wat gesaai is deur die twee Wêreldoorloë.

Die tweede feministiese beweging het weer die klem laat val op die maniere waarop vroue van mans verskil, maar hierdie keer (vir die eerste keer) is die maniere waarop vroue van mans verskil, as positief verstaan.

 

== Postmoderne feminisme ==

Die derde feministiese beweging hang nou saam met wat die postmoderne era genoem word, en reageer veral op daardie denkers van die tweede beweging wat die ou geslagshiërargie eenvoudig net wou omkeer deur te beweer dat vroue eintlik beter as mans is.

Waar die eerste beweging die verskille tussen vroue en mans onderspeel het en die tweede beweging die verskille vroue en mans beklemtoon het, wil die derde beweging wegkom van die basiese digotomie of tweedeling tussen manlikheid en vroulikheid.

 

== Feminisme en ander bevrydingsbewegings ==

Uit bogenoemde blyk dat die postmoderne feministiese beweging dus ook 'n positiewe en dikwels ondersteunende posisie sal inneem ten opsigte van die stryd om die regte op vryheid en erkenning van homoseksuele en lesbiese groepe.

In die algemeen skaar feministe hulle by die bevrydingstryde van die meeste onderdrukte en gemarginaliseerde groepe in die samelewing, insluitend dié van swartmense, armes, kinders, werkers en so aan.

Dit blyk ook uit die klem wat daar gelê word op die verteenwoordiging van vroue op alle regeringsvlakke. In laasgenoemde opsig is Suid-Afrika een van die mees progressiewe lande in die wêreld. Net die toekoms sal egter leer hoe volgehoue hierdie toewyding aan vroue en die belang van hul politieke inspraak sal wees.

 

 

[[Kategorie:Feminisme]]