Frans-Duitse Oorlog: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Legobot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 1 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q46083
Bygewerk
Lyn 1:
{{Inligtingskas Militêre konflik-en
|conflict konflik = Frans-Duitse Oorlog
| deelvan = die [[Unifikasie van Duitsland]]
|image= [[File:Battle-Mars-Le-Tour-large.jpg|300px]]
| beeld = [[Lêer:Collage Franco-Prussian War.jpg|300px]]
|caption= Die Pruisiese kurassiers val die Franse kanonne aan tydens die Slag van Mars-la-Tour op [[16 Augustus]] [[1870]].
| byskrif = '''Regsom van bo''': Pruisiese infanterie in die Slag van Spicheren; Jeanniot se ''La ligne de feu'' (1886), wat die Slag van Mars-La-Tour uitbeeld; Werner se uitbeelding van die Kapitulasie Sedan; Neuville se ''"Last bullets"'', wat die Slag van Bazeilles uitbeeld.
|date datum = [[19 Julie]] [[1870]] - [[10 Mei]] [[1871]]
|place plek = [[Frankryk]] en [[Pruise]]
|result=Duitse oorwinning<br>Vrede van Frankfurt
*Stigting| vanresultaat die [[= Duitse Keiserryk]]oorwinning
| gebied = Vrede van [[Frankfurt am Main|Frankfurt]]
*Val van die [[Tweede Franse Ryk]]
*Opkoms Stigting van die [[Derde FranseDuitse RepublikKeiserryk]]
* Val van die [[Frankryk|Tweede Franse RykKeiserryk]]
|casus=
* Opkoms van die [[Frankryk|Derde Franse Republik]]
|territory=* Duitse anneksasie van [[Elsas]]-[[LotharingeLotaringe]]
|combatant1=[[Beeld:Flag of Prussia (1803).gif|22px]] [[Pruise]]<br />[[Beeld:Flag of Bavaria (striped).svg|22px]] [[Koninkryk Beiere]]<br />[[Beeld:Flagge Großherzogtum Baden (1871-1891).svg|22px]] [[Groothertogdom Baden]]<br />[[Beeld:Flagge Königreich Württemberg.svg|22px]] [[Koninkryk Württemberg]]
|combatant2 party1 = [[BeeldLêer:Flag of France.svg|22px]] [[Frankryk|Tweede Franse Keiserryk]] (tot 4 September 1870)<hr>
[[Lêer:Flag of France.svg|22px]] [[Frankryk|Derde Franse Republiek ]] (vanaf 4 September 1870)
|commander1=[[Wilhelm I van Pruise]]
| party2 = [[Lêer:Flag of the German Empire.svg|22px]] [[Noord-Duitse Bond]]
|commander2=[[Napoléon III van Frankryk]]
* [[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] [[Koninkryk Pruise|Pruise]] (leier van die bond)
|strength1=300&nbsp;000
|combatant1=[[BeeldLêer:FlagFlagge ofGroßherzogtum PrussiaBaden (18031871-1891).gifsvg|22px]] [[PruiseBaden]]<br />[[BeeldLêer:Flag of Bavaria (striped).svg|22px|border]] [[Koninkryk Beiere]]<br />[[BeeldLêer:Flagge GroßherzogtumKönigreich Baden (1871-1891)Württemberg.svg|22px]] [[Groothertogdom BadenWürttemberg]]<br />[[BeeldLêer:Flagge KönigreichGroßherzogtum WürttembergHessen ohne Wappen.svg|22px]] [[Koninkryk WürttembergHesse]]-[[Darmstadt]]
|strength2=400&nbsp;000
<hr>
|casualties1=44&nbsp;781
[[Lêer:Flag of the German Empire.svg|22px]] [[Duitse Keiserryk]] (vanaf 18 Januarie 1871)
|casualties2=138&nbsp;871
| party3 =
| aanvoerder1 = {{vlagikoon|Frankryk}} [[Napoleon III van Frankryk|Napoleon III]]<br />{{vlagikoon|Frankryk}} François Achille Bazaine<br />{{vlagikoon|Frankryk}} Louis Jules Trochu<br />{{vlagikoon|Frankryk}} Patrice de Mac-Mahon<br />{{vlagikoon|Frankryk}} Léon Gambetta<br />{{vlagikoon|Italië|1861}} [[Giuseppe Garibaldi]]
| aanvoerder2 = [[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] [[Wilhelm I van Duitsland|Wilhelm I]]<br />[[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] [[Otto von Bismarck]]<br />[[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] Helmuth von Moltke<br />[[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] Karl Friedrich von Steinmetz<br />[[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] Prins Friedrich Karl<br />[[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] [[Friedrich III van Duitsland|Kroonprins Friedrich]]<br />[[Lêer:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|22px|border]] Albrecht von Roon
| aanvoerder3 =
| sterkte1 = 492&nbsp;585 aktiewe{{sfn|Howard|1991|p=39}}<br />417&nbsp;366 ''Garde Mobile''{{sfn|Howard|1991|p=39}}<br />'''Totaal: 909&nbsp;951'''
| sterkte2 = 300&nbsp;000 reguleer<br />900&nbsp;000 reserwe en ''Landwehr''{{sfn|Wawro|2003|p=42}}<br />'''Totaal: 1&nbsp;200&nbsp;000'''
| sterkte3 =
| ongevalle1 = 138&nbsp;871 gesneuweldes{{sfn|Nolte|1884|p=527}}<br />143&nbsp;000 gewond<br />474&nbsp;414 gevangene<br />'''756&nbsp;285''' totale verliese{{sfn|Nolte|1884|pp=526&ndash;527}}
| ongevalle2 = 28&nbsp;208 gesneuweldes<br />88&nbsp;488 gewond<br />'''116&nbsp;696''' totale verliese{{sfn|Howard|1991|p=453}}
| ongevalle3 =
| notas =
}}
 
Die '''Frans-Duitse''' of '''Frans-Pruisiese Oorlog''' ([[Duits]]: ''Deutsch-Französischer Krieg'', [[Frans]]: ''Guerre franco-allemande'', [[19 Julie]] [[1870]] - [[10 Mei]] [[1871]]) was 'n oorlog tussen [[Frankryk]] en die [[Duitsland|Duitse]] state onder leiding van [[Koninkryk Pruise|Pruise]].
 
Tot en met [[1870]] was Frankryk die sterkste nasie op die [[Europa|Europese]] vasteland. Die Franse regering was bekommerd oor die snel groeiende Pruisies-Duitse mag en die Minister-President van Pruise, [[Otto von Bismarck]], wou dat Pruise Frankryk se plek bo-aan die magsleer oorneem.
 
Die oorlog het deel gevorm van Bismarck se ''[[Realpolitik]]'': hy het die ideaal van 'n verenigde Duitse Ryk gekoester wat die uitskakeling van Frankryk en [[Keiserryk Oostenryk|Oostenryk]] ingesluit het. Die [[Pruisies-Oostenrykse Oorlog]] was in [[1866]] reeds in die Pruise se voordeel voltrek en daar was verwag dat dieselfde sukses ook teenoor Frankryk behaal sou word.
 
Die direkte aanleiding na die oorlog was die Franse verset teen die aanstaande koning van [[Spanje]]: die Duitse prins, Leopold van Hohenzollern. Indien die prins die troon van Spanje sou bestyg, sou Frankryk in die Suide en in die Noordooste deur Van Hohenzollerns[[Hohenzollern]]s begrens word. Frankryk het geëis dat die Pruisiese koning, [[Wilhelm I van Duitsland|Wilhelm I]], sy steun vir die Pruisiese Prins terugtrek, sodat Spanje nie in Franse hande sou val nie. Wilhelm I het oorspronklik ingestem, maar na [[Napoleon III van Frankryk|Napoleon III]] 'n afgevaardige, Graaf Benedetti, na hom toe gestuur het om te eis dat hy nie op sy woord sal teruggaan nie, het Wilhelm I geweier. Wilhelm (op daardie oomblik in die dorp Bad Ems) verklaar sy weiering deur op [[13 Julie]] [[1870]] 'n telegram na Bismarck te stuur. Koning Wilhelm het Bismarck toestemming gegee om die inhoud van die telegram aan die pers te versprei, maar Bismarck het die inhoud van die telegram gewysig om die Pruise se onwilligheid te beklemtoon voor hy dit aan die pers beskikbaar gestel het. Die gevolg was die verklaring van oorlog deur Frankryk teen Pruise: Bismarck se plan was geslaag: Pruise was nou in oorlog met Frankryk sonder dat Pruise die aanvallende party was.
 
Die oorweldigende mag van die Duitse magte was gou duidelik, deels te danke aan bekwame gebruik van spoorweë en die innoverende Krupp-artillerie. 'n Reeks snelle Duitse oorwinnings in Oos-Frankryk het 'n klimaks bereik in die [[Slag van Sedan]], waar Napoleon III saam met sy hele leër gevange geneem is op [[2 September]] [[1870]]. Dit het egter nie 'n einde aan die oorlog gebring nie en die [[Derde Franse Republiek]] was op [[4 September]] [[1870]] verklaar. Die Franse versetting is voortgesit onder leiding van ''Le Gouvernement de la Défense Nationale'' ("Regering van Nasionale Verdediging") en later [[Adolphe Thiers]].
 
Na 'n vyf-maand-lange veldtog het die Duitse troepe die nuut gewerwe Franse troepe verslaan in 'n reeks veldslae wat in die noorde van Frankryk plaasgevind het. Op [[18 Januarie]] [[1871]] is die Pruisiese koning Wilhelm I in die kasteel van Versailles tot [[keiser]] van die Duitse Keiserryk verklaar. Na 'n verlengde belegering is die Franse hoofstad, [[Parys]], op [[28 Januarie]] [[1871]], deur die Duitsers ingeneem. Tien dae vroeër het die Duitse state hul vereniging onder die Pruisiese Koning aangekondig en is die [[Duitse RykKeiserryk]] gevorm. Die finale Vredesverdrag van [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] was op [[10 Mei]] [[1871]] onderteken.
 
== Verwysings ==
{{Saadjie}}
{{Verwysings|2}}
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Franco-Prussian War}}
* {{fr}} [http://www.laguerrede1870enimages.fr/ ''La guerre de 1870–71 en images'']
* {{de}} [http://www.deutsche-schutzgebiete.de/dfkrieg.htm ''Postkarten vom Französisch-Deutschem Krieg War 1870–71'']
* {{de}} [http://www.deuframat.de ''Texte und Dokumente über die Deutsch-Französischen Beziehungen mit einem Essay über den Französisch-Deutschen Krieg'']
* {{en}} [http://hatlie.de/history/sitesofmemory/main.html#1870 ''Monuments of the Franco–German war'']
* {{en}} [http://www.omaha-beach.org/Travel/1870/1870-71.html ''Information and maps on the battles of Wissembourg, Woerth and Gravelotte'']
* {{en}} [http://francoprussianwar.com/ FrancoPrussianWar.com]
 
[[Kategorie:Oorloë]]
[[Kategorie:Pruise]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Frankryk]]
 
{{Link FA|vi}}
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|it}}
{{Link FA|vi}}
{{Link GA|no}}