Van Riebeeck-fees: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Van Riebeeck-fees Cape Times-bylaag.jpg|thumb|300px|regs|Kort na die fees het die ''[[Cape Times]]'' 'n bylaag uitbring, "Die Fees in Beeld".]]
[[Lêer:Van Riebeeck-fees Volkspele.jpg|thumb|300px|regs|Drieduisend [[Volkspele]]rs het in die stadion opgetree.]]
[[Lêer:Van Ribeeck-feesprogram.jpg|thumb|300px|regs|Die Amptelike Feesprogram was 'n lywige, tweetalige boekie van amper 300 bladsye.]]
Die '''Van Riebeeck-fees''' was die driehonderdjarige herdenking van die landing aan die [[Kaapstad|Kaap]] van [[Jan van Riebeeck]] en daarmee saam die grondlegging van wat later sou uitloop op die [[Kaapkolonie]] en toe [[Unie van Suid-Afrika]]. Dit was saam met die simboliese Ossewatrek in 1938 en die inhuldiging van die [[Voortrekkermonument]] in 1949 een van die drie grootste feeste in [[Suid-Afrika]] in die twintigste eeu. Die fees se slagspreuk was: "Ons bou 'n nasie" en die sentrale gedagte vir die feesvieringe: "Suid-Afrika ná driehonderd jaar."
== Agtergrond ==
Die Van Riebeeck-fees het dieselfde vorm aangeneem as die vorige volksfeeste toe dit ruim staatsteun gekry het. Die sentrale feeskomitee het onder voorsitterskap gestaan van dr. [[Abraham van der Merwe]], amper 40 jaar lank medeleraar van die [[NG gemeente Kaapstad]], vyf maal agtereenvolgens deur die Kaapse Sinode tot moderator verkies en voorsitter van die eerste Algemene Sinode in 1962. Plaaslike feeste oor die hele land moes die weg berei vir die sentrale viering in [[Kaapstad]]. Hiervoor hiervoor het poskoetse, getrek deur perdespanne, uit die uithoeke van die land lang togte na Kaapstad onderneem.
Die gedagte is geneem van die simboliese Ossewatrek toe die ossewaens na [[Pretoria]] getrek het vir die hoeksteenlegging van die [[Voortrekkermonument]] 14 jaar vantevore. Die eerste minister, dr. [[D.F. Malan]], het die verrigtinge geopen met die vertrek van die eerste koets op [[Ohrigstad]], die verste punt waar die Voortrekkers hulle oorspronklik gevestig het. Op die pad het die verskillende gemeenskappe elkeen sy eie fees gehou, maar anders as in 1938 het dit ook Engelssprekendes betrek en nie net Afrikaanssprekendes nie. Op verskeie plekke het ook gekleurde gemeenskappe hul plek in die vierings ingeneem. == Fees in Kaapstad ==▼
=== Kuns en kultuur ===▼
Intussen is die voorbereidings vir die groot fees in Kaapstad voltooi. 'n Reusagtige stadion met plek vir vyftigduisend mense is op die herwinde maar toe nog onbeboude strandgebied opgerig waar enkele jare tevore nog die golwe van [[Tafelbaai]] gespoel het. Dit is spesiaal uit [[Engeland]] laat kom en op die terrein opgerig. Die groot nuwe goedereloods van die Suid-Afrikaanse Spoorweë, nie ver daarvandaan nie, is ingerig vir 'n feestentoonstelling wat 'n blik gegee het op driehonderd jaar van vooruitgang. Dit is aangevul deur 'n reeks ander tentoonstellings, onder meer van sowat byna duisend items gedrukte Africana, getiteld "Boekspieël van Suid-Afrika", in die Suid-Afrikaanse Biblioteek wat geduur het van [[1 Maart]] [[1952]] en geopen is deur Jan van den Berg, die ambassadeur van [[Nederland]]. Daar was ook uitstallings van Suid-Afrikaanse en buitelandse kunswerk en boeke.
'n Toneel- en 'n musiekfees het deelnemers van die hele land betrek. Die Nasionale Toneelorganisasie (NTO) het [[W.A. de Klerk]] se "Die jaar van die vuur-os" opgevoer onder regie van [[Hermien Dommisse]], G. Beukes se "As ons twee eers getroud is", onder regie van [[Siegfried Mynhardt]] en "The dam" deur [[Guy Butler]], onder regie van Marda Vanne. Al drie die stukke is met eerste pryse bekroon in die Driehonderdjarige Van Riebeeck-herdenkingstoneelwedstryd, uitgeskryf deur die departement van onderwys, kuns en wetenskap. In samewerking met die [[Universiteit van Kaapstad]] was die NTO ook verantwoordelik vir "The ball at the castle", opgevoer in die [[Kasteel die Goeie Hoop]]. Die veertiende Uniale Toneelfees en Jeugtoneelfees het ook saam met die Van Riebeeck-fees, wat altesaam twee maande geduur het, geval.
▲==Fees in Kaapstad==
▲===Kuns en kultuur===
▲Intussen is die voorbereidings vir die groot fees in Kaapstad voltooi. 'n Reusagtige stadion met plek vir vyftigduisend mense is op die herwinde maar toe nog onbeboude strandgebied opgerig waar enkele jare tevore nog die golwe van [[Tafelbaai]] gespoel het. Dit is spesiaal uit [[Engeland]] laat kom en op die terrein opgerig. Die groot nuwe goedereloods van die Suid-Afrikaanse Spoorweë, nie ver daarvandaan nie, is ingerig vir 'n feestentoonstelling wat 'n blik gegee het op driehonderd jaar van vooruitgang. Dit is aangevul deur 'n reeks ander tentoonstellings, onder meer van sowat byna duisend items gedrukte Africana, getiteld "Boekspieël van Suid-Afrika", in die Suid-Afrikaanse Biblioteek wat geduur het van [[1 Maart]] [[1952]] en geopen is deur Jan van den Berg, die ambassadeur van [[Nederland]]. Daar was ook uitstallings van Suid-Afrikaanse en buitelandse kunswerk en boeke. 'n Toneel- en 'n musiekfees het deelnemers van die hele land betrek. Die Nasionale Toneelorganisasie (NTO) het [[W.A. de Klerk]] se "Die jaar van die vuur-os" opgevoer onder regie van [[Hermien Dommisse]], G. Beukes se "As ons twee eers getroud is", onder regie van [[Siegfried Mynhardt]] en "The dam" deur [[Guy Butler]], onder regie van Marda Vanne. Al drie die stukke is met eerste pryse bekroon in die Driehonderdjarige Van Riebeeck-herdenkingstoneelwedstryd, uitgeskryf deur die departement van onderwys, kuns en wetenskap. In samewerking met die [[Universiteit van Kaapstad]] was die NTO ook verantwoordelik vir "The ball at the castle", opgevoer in die [[Kasteel die Goeie Hoop]]. Die veertiende Uniale Toneelfees en Jeugtoneelfees het ook saam met die Van Riebeeck-fees, wat altesaam twee maande geduur het, geval.
=== Seëluitstalling ===
In die Ou Drilsaal in Kaapstad is die Internasionale Seëluitstalling op [[26 Maart]] [[1952]] geopen deur dr. [[E.G. Jansen]], goewerneur-generaal. Die Seëlversamelaarsfederasie van Suidelike Afrika het in 1947 op sy kongres in 1947 besluit dat 'n internasionale seëluitstalling in die feesjaar in Kaapstad gehou sou word en die reëlings het reeds in 1948 begin. Die verskillende afdelings het bestaan uit onder meer die geskiedenis van die poswese in Suid-Afrika, uitstallings op uitnodiging (die ereplek is beklee deur dié van [[George VI van die Verenigde Koninkryk|koning George VI]] wat vir sir John Wilson opdrag gegee het om seldsame stukke uit die koninklike versameling te haal en na Kaapstad te bring, regeringsuitstallings van onder meer [[Groot-Brittanje]], [[Nederland]], [[Wes-Duitsland]] en [[België]], die afdeling vir mededingers met die Kaapse Uniale Kampioenskap en versamelings uit die res van die wêreld, en 'n afdeling vir spesiale seëls.
=== Sportgeleenthede ===
Daar was menigte sportgeleenthede, onder meer die Suid-Afrikaanse atletiekkampioenskap, die proefwedstryde vir die [[Olimpiese Spele]], wat op 28 en 29 Maart 1952 in die Feesstadion gehou is en waaraan twee Nederlandse kampioene, Fanny Blankers-Koen en Willie Slykhuis, ook deelgeneem het. Ander sportsoorte was bofbal, boks, [[hengel]], hokkie, jukskei (die jaarlikse nasionale toernooi in [[Bellville]]), die eindproefwedstryd op [[Nuweland]] voor die kiesing van die Springbok-krieketspan vir die 1952-'53-toer in [[Australië]], nasionale [[motorsport|motorwedrenne]] in [[Pinelands]], [[polo]] in [[Wynberg]], [[sagtebal]], [[Seiljagwedvaart|seiljagwedrenne]], die Suid-Afrikaanse [[swem]]- en [[duik]]kampioenskap, Curriebeker-[[waterpolo]]toernooi en proefwedstryde vir die [[Olimpiese Spele]] in die [[Seepunt]]se pawiljoen, en [[tennis]]wedstryde tussen die Westelike Provinsie en [[Australië]], asook Suid-Afrika teen Australië in [[Rondebosch]].
== Finale feesweek ==
Vir die finale feesweek is [[Tafelberg]] die hele week lank saans verlig. Die Lugmag het van tyd tot tyd 'n reeks lugvertonings oor die feesterrein uitgevoer en die Suid-Afrikaanse [[torpedojaer]] ''Jan van Riebeeck'', die Portugese torpedojaer ''Alfonso de Albuquerque'' en die Britse fregat ''Actaeon'' het welwillendheidsbesoeke aan die Tafelbaaise hawe gebring. Die finale feesweek het begin met 'n dankdag op Sondag [[30 Maart]] [[1952]]. Die oggend om tienuur het kerke oral in die Skiereiland hul klokke gelui en toe het elke gemeente 'n spesiale Van Riebeeck-diens gehou. Om halfelf was daar 'n militêre kerkparade by die [[NG gemeente Kaapstad|Groote Kerk]] in die middestad. Die namiddag was daar 'n dankdiens vir die jeug in die Feesstadion waar die massakoor van die Skiereiland opgetree het. Dieselfde aand was daar in die Feesstadion 'n nasionale dankdiens met sang, gebed en 'n boodskap aan die volk deur die aartsbiskop van Kaapstad.
[[Lêer:Van Riebeeck-feesterrein.jpg|thumb|360px|links|Die terrein aan die onderpunt van [[Adderleystraat]] waar die Van Riebeeck-fees in [[Kaapstad]] gevier is.]]
=== Maandag, 30 Maart ===
Die Maandagoggend het die burgemeester van Kaapstad, rdh. F. Sonnenberg, die Van Riebeeck-park aan die hange van [[Tafelberg]] ingewy. By dieselfde geleentheid het dr. [[D.F. Malan]] die proklamasie van Tafelberg as historiese monument aangekondig. Die namiddag het die poskoetse en marathonhardlopers in die stadion aangekom. Daar was 'n optog van die atlete en kort voor vieruur 'n fanfare met die aankoms van die poskoetsgasvroue, geklee in 17de-eeuse drag (die eggenotes van kabinetsministers, die eggenote van die Leier van die Opposisie (adv. [[Koos Strauss]]), vrouelede en eggenotes van lede van die sentrale en Kaapstadse komitees). Kort hierna het die poskoetse Bloemfontein, Kaap, Durban, Germiston, Johannesburg, Pretoria en Setlaars aangekom, met die burgemeesters, burgemeestersvroue en stadsklerke van die stede wat die koetse geskenk het, en die voorsitter en ondervoorsitter en hul gades van die Kaapse Afdelingsraad daarin. Dr. [[Eben Dönges]], minister van binnelandse sake, het die verwelkoming behartig. Hierna volg 'n outydse tuinparty. Laat die namiddag was daar 'n plegtigheid in die [[Kasteel die Goeie Hoop]], waar die agt rapportryers uit [[Pretoria]] aangekom het. Die dag is afgesluit met 'n kermisaand by die Van Riebeeck-feesskou.
=== Dinsdag, 1 April ===
Die dag begin met 'n parade van die jeug. Leerlinge en studente van alle Skiereilandse onderwysinrigtings onder die Kaaplandse en Uniale onderwysdepartemente en besoekende leerlinge uit alle dele van die land neem om tienuur aan 'n massa-optog deel. Tydens Blom van die Jeug dra seuns en meisies, gekies op plaaslike feeste oral in die land om hul onderskeie gemeenskappe te verteenwoordig, die wapens van hul munisipaliteit. Die optog is gelei deur vier jong Suid-Afrikaners, twee Afrikaans en twee Engels, gekies deur die tydskrif ''[[The Outspan]]'', om die stamgroepe van die Unie te verteenwoordig. Om 11:20 het 'n massakooor van die [[Paarl]], [[Wellington]] en [[Franschhoek]] onder leiding van Albert du Toit opgetree en daarna was daar 'n massa-vertoning van liggaamsopvoeding deur duisend meisies van hoërskole in die Kaapse afdeling en studente van die Kaapstadse Opleidingskollege.
Line 35 ⟶ 41:
Die aand is afgesluit met gesamentlike sang van ''Die Lied van Jong Suid-Afrika'', 'n boodskap aan die jeug gelewer deur twee verteenwoordigers van die jeug, 'n massakoor van Skiereilandse kore wat ''Jerusalem'', ''Come see where golden-hertaed spring'' en ''Die Son Verrys'' gesing het en laastens die finale deur blaasorkeste van die Lugmag en die Staande Mag.
=== Woensdag, 2 April ===
Hierdie dag het bekendgestaan as "Die dag vir Maleise en Kleurlinggemeenskap". Die dag begin met 'n byeenkoms in die namiddag in die stadion en 'n voorspel deur blaasorkeste. Die Griekwagemeenskap het 'n optog, begelei deur 'n koor van 300 sangers, net ná halfdrie gehou en die volgende uitgebeeld:
* Die besoek van die Outenikwas aan Van Riebeeck.
Line 50 ⟶ 56:
* Aankoms deur sjeik Josef in 1694 met sy twee vroue, 14 vriende en bediendes, altesaam 40 persone.
== Bronne ==
* {{af}} [[Dr. A.J. Böeseken|Böeseken, dr. A.J.]], Krüger, dr. D.W. en Kieser, dr. A. 1953. ''Drie eeue. Die verhaal van ons vaderland''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel.
* {{af}] Sentrale Komitee van die Van Riebeeck-fees (1952). 1952. ''Amptelike program van die Van Riebeeck-fees (1952).'' Kaapstad: Sentrale Komitee van die Van Riebeeck-fees (1952).
* {{en}] ''Cape Times'' (red.). 1952. ''The Festival in Pictures / Die Fees in Beeld. Van Riebeeck Festival - Fees 1952''. Cape Town: Cape Times Limited.
[[Kategorie:Geskiedenis van Suid-Afrika]]
| |||