Byeboerdery: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Lyn 3:
| format =Web article | accessdate =2008-03-12 }}</ref>.]]
 
'''Byeboerdery''' (of '''byeteelt''') is mense se doelbewuste onderhouding van [[heuningby]]-kolonies, wat oorwegend in [[korf|korwe]] plaasvind. 'n '''Byeboer''' (of byekundige) mag bye aanhou om [[heuning]] en [[byewas]] te versamel, of vir die doel om landbou-oeste te [[bestuif]], of om bye te kweek vir verkoop aan ander byeboere. Bye word aangehou in 'n [[byehuis]] of in 'n byekamp.
 
== Geskiedenis van byeboerdery ==
=== Oorsprong ===
Wêreldwyd is daar meer as 20&nbsp;000 wilde byspesies, insluitende baie wat enkellopend is of wat hulle kleintjies grootmaak in tonnels en klein kolonies, soos die [[messelby]] of die [[hommelby]]. In [[Suid-Afrika]] is daar ander interessante byesoorte wat klein, primitiewe kolonies vorm, soos die angellose klein mopanie- en mokkabye. Ander bye is alleenlopers soos die houtkapperbye, wat hul neste in hout bou. Byeboerdery, of byeteelt, is gemoeid met die praktiese bestuur van die sosiale byspesies wat woon in kolonies so groot soos 100&nbsp;000 individue. Die spesies wat orals bestuur word in [[Europa]] en die [[VSA]] deur byeboere is die Westerse heuningby (''Apis mellifera''), wat verskillende subspesies of streeksvariasies het, soos die Italiaanse by (''Apis mellifera ligustica''), Europese swartby (''Apis mellifera mellifera'') of die Carniolaanse heuningby (''Apis mellifera carnica''). In die trope word ander sosiale byspesies bestuur vir heuningproduksie, insluitende ''Apis cerana''.
 
Al die ''Apis mellifera''-subspesies kan moontlik uitteel en hibridiseer. Baie byteeltmaatskappye strewe om selektief te broei en kruisteelvariante vir gekose kwaliteite te lewer, soos pes- en parasietweerstand, goeie heuningproduksie, swermbeheer, vrugbare voortplanters en kalm geaardheid. Sommige van hierdie basters word bemark onder spesifieke handelsname, soos die "Buckfast Bee" of "Midnite Bee". Die voordele van die aanvanklike F1-basters wat deur kruisteelt gelewer word sluit in: baster-sterkte, verhoogde heuningproduksie en groter siekteweerstand. Die nadeel is dat in latere generasies hierdie voordele kan vervaag. Verder is basters geneig om baie beskermend te wees, indien nie suiwer aggressief nie.
Lyn 14:
 
=== Die oes van wilde heuning ===
Die berowing van wilde byekolonies is een van die oudste menslike aktiwiteite en word nog steeds beoefen deur inboorlingstamme in dele van [[Afrika]], [[Asië]], [[Australië]] en [[Suid-Amerika]]. Van die vroegste bewys van heuningversameling van wilde kolonies word gevind in [[grotskildery]]egrotskilderye, wat gedateer isdateer na omstreeks 13&nbsp;000 v.C. Die roof van wildeby-heuning word normaalweg gedoen deur die kalmering van bye met rook en die oopbreek van bome en rotse waar die bye se nes is, met die gevolg dat die kolonie vernietig word.
 
=== Makmaak van wilde bye ===
[[Lêer:Making-skep-beehive.jpg|thumb|Vlegters in Engeland maak tradisionele strooikorwe.]]
Eens op 'n tyd het mense bye begin makmaak in kunsmatige byekorwe, naamlik hol boomstompe, houtkiste, kleivate en strooikorwe. Die makmaak van bye was goed ontwikkeld in [[Egipte]] en geseëlde heuningpotte is gevind in die grafskatte van Farao's soos [[Tutankhamun]]. Byeboerdery is ook beskryf deur die Romeinse skrywers Virgilius, Gaius Julius Hyginus, Varro en Columella. Aspekte van die by-woonwyse en byeboerdery is diepgaande bespreek deur [[Aristoteles]].
 
Die argeoloog Amihai Mazar van die Hebreeuse Universiteit in [[Jerusalem]] sê dat vondse in die ruïnes van die stad Rehov (met 2&nbsp;000 inwoners op sy tyd, Israelies en Kanaaniete) 30 heel korwe bevat het, en na 900 v.C. gedateer kan word, wat bewys dat 'n gevorderde [[heuning]]bedryf in die Heilige Land bestaan het in die tyd van die Bybel, 3&nbsp;000 jaar gelede. Die byekorwe, gemaak van strooi en ongebakte klei is gevind in ordelike rye, drie stapels hoog, in 'n kamer wat tot 100 korwe kon bevat. Ezra Marcus, 'n kenner van [[Haifa-universiteit]] sê die vondse lewer 'n blik op antieke byeboerdery soos dit bekend is uit geskrifte en antieke kuns van die Nabye Ooste. Tekens van godsdienstige praktyke was opmerklik, weens 'n altaar versier met vrugbaarheidbeeldjies wat langs die byekorwe gevind is.<ref>[http://www.livescience.com/animals/070904_ap_ancient_beehive.htmlLivescience.com, Archaeologists discover ancient beehives]</ref>
Lyn 29:
Huber het verbeterde glaskorwe (volgens Réaumur se ontwerp) gebou en ook deursnitkorwe, wat kon oopmaak soos die bladsye van 'n boek, om die indiwiduele waskoeke te inspekteer; dit het die direkte waarneming van aktiwiteite binne-in die korf grootliks verbeter. Alhoewel hy blind word voor hy twintig was, werk 'n sekretaris, Francois Burnens, vir hom en maak daaglikse waarnemings, voer noukeurige eksperimente uit, en hou akkurate notas oor 'n periode van twintig jaar. Huber bevestig dat 'n korf bestaan uit een koningin wat die moeder van al die vroulike werkers en manlike hommelbye is. Hy was die eerste wat bevestig het dat paring met die hommelbye buite die korf afspeel, en dat die koningin bevrug word deur talle suksesvolle parings met manlike hommelbye, hoog in die lug en ver van die korf. Saam het hy en Burnens bye onder die mikroskoop gedissekteer en was hulle van die eerstes om die [[eierstok]] en [[saadsak]] (spermatheca) van die koningin asook die [[penis]] van die manlike hommelby te beskryf. Huber word algemeen beskou as 'die vader van moderne bywetenskap' en sy 'Nouvelles Observations sur Les Abeilles' ("Nuwe Waarnemings oor Bye") 1792<ref>[http://books.google.com/books?id=cQwAAAAAQAAJ&printsec=titlepage&dq=Nouvelles+Observations+sur+Les+Abeilles#PPP5,M1 'Nouvelles Observations sur Les Abeilles'], beskikbaar by Google Books.</ref> maak al die basiese wetenskaplike waarhede van die biologie en ekologie van die heuningby bekend.
 
=== Ontdekking van die beweegbare koek-korfkoekkorf ===
Vroeë metodes van heuningversameling het die vernietiging van die hele kolonie behels tydens oesting. Daar is kru in die wilde korf ingebreek met rook om die bye te bedwelm en die heuningkoeke is uitgeskeur saam met die eiers, larwes en heuning wat hulle bevat. Die vloeibare heuning van die vernietigde broeines was ruweg gesif deur 'n sif of mandjie. Dit was vernielsugtig en onhigiënies, maar dit het nie vir die jagter-versamelaar gemeenskappe saakgemaak nie, aangesien die heuning normaalweg dadelik gebruik was en daar altyd nog wilde kolonies vir uitbuiting was. Vir gevestigde gemeenskappe het die vernietiging van 'n bykolonie egter die vernietiging van 'n waardevolle bate beteken; dié nadeel het bestaan tot die [[19de eeu]], wat byeboerdery beide oneffektief en 'n soort van ruk en sluk besigheid gemaak het. Daar kon geen aaneenlopende produksie en geen selektiewe broeiery wees nie, aangesien elke bykolonie vernietig was tydens die oes, tesame met die ou koningin. Gedurende die middeleeue was [[klooster]]s die middelpunt van byeboerdery aangesien byewas hoogs gesog was vir kerse, en gegiste heuning gebruik is om alkoholiese [[heuningbier]] te maak in streke van [[Europa]] waar wingerde nie wou groei nie.
 
Lyn 36:
Langstroth se klassieke boek, ''The Hive and Honey-bee'' (gepubliseer [[1853]]), beskryf sy ontdekking van die "byspasie" en die ontwikkeling van die beweegbare koek-korf patent.
 
Die ontdekking van die beweegbare koek-korfkoekkorf bevorder die groei van kommersiële heuningproduksie op 'n groot skaal in beide Europa en die VSA.
 
=== Ontwikkeling van korfontwerpe ===
Langstroth se ontwerp van beweegbare koekkorwe was deur byeboere en ontdekkers aan beide kante van die [[Atlantiese Oseaan]] aangegryp en 'n wye verskeidenheid beweegbare korwe was ontwerp en vervolmaak in [[Engeland]], [[Frankryk]], [[Duitsland]] en die Verenigde State. Klassieke ontwerpe het in elke land ontwikkel: Dadant- en Langstroth-korwe is steeds oorheersend in die VSA; in Frankryk het die Georges de Layens 'deur-korf' populêr geword en in die VK het die ''British National''-korf so laat as die 1930's die standaard geword, terwyl die kleiner Smith-korf steeds in Skotland gewild bly. In die Skandinawiese lande en in Rusland het die gebruik van tradisionele 'deur-korwe' voortgeduur tot laat in die 20ste eeu, en word hulle steeds aangehou in sekere gebiede. Die Langstroth- en Dadant-ontwerpe bly egter alomteenwoordig in die VSA en ook in dele van Europa, alhoewel [[Swede]], [[Denemarke]], Duitsland, Frankryk en Italië almal hulle eie nasionale korfontwerpe het. Streeksvariëteite van korwe ontwikkel om die klimaat, blomproduksie en die reproduktiewe kenmerke van die verskeie subspesies van die plaaslike heuningby in elke bio-streek in ag te neem.
 
Die verskille in korfafmetings is onbeduidend in vergelyking met die gemene faktore in al hierdie korwe: hulle is almal vierkantig of reghoekig; hulle almal gebruik beweegbare houtrame; hulle almal bestaan uit 'n vloer, broeikas, heuningkas, kroonbord en dak. Korwe was tradisioneel gebou van [[seder]]-, denne- of sipreshout, maar in die laaste jare word korwe ook van inspuit-gevormde [[polistireen]] gemaak. Polistireen is 'n petrochemiese produk en as sulks nie geskik vir gebruik in 'n kosproduksie-eenheid (byekorf) nie. Ekologies degradeer dit baie stadig en laat giftige stowwe af wanneer dit verband word. Benseen, wat gebruik word tydens die produksie van polistireen, is 'n kankerverwekstof.
 
Korwe gebruik ook koninginskerms tussen die broeikas en heuningkaste om te verhoed dat die koningin eiers lê langsaan dié wat heuning bevat vir verbruik. Met die begin van [[20ste eeu]]se mietpeste, word korfvloere ook gereeld (vir die hele of deel van die jaar) vervang met sifdraad en 'n verwyderbare skinkbord.
Lyn 63:
 
== Tradisionele en moderne byeboerdery ==
=== Vaste raam-korweraamkorwe ===
[[Lêer:Lithuania Stripeikiai Honeymaking Museum.jpg|thumb|links|Houtkorwe in Stripeikiai in Litaue]]
Daar is aansienlike streeksvariëteite van korftipes waarin bye aangehou word. 'n Korf is 'n stel reghoekige houtkiste gevul met verwyderbare houtrame. Hierdie rame kan elk 'n vel wasfondasie hou óf, in die geval van 'n fondasielose raam, net 'n aansporingspunt. Die bye bou dan selle om volledige heuningkoeke te skep. Fondasies kom in verskillende selgrotes: klein-/natuurlike sel - boots die grote van die sel soos in die natuur gevind na; werkerfondasie - wat die bye in staat stel om klein, seskantige werkerselle te bou - en; "hommel"-fondasie wat bye in staat stel om veel groter selle te bou: "hommel"-selle, vir die produksie van hommelbye.
Lyn 69:
Die onderste kis, of broeikas, bevat die koningin en die meeste bye; die boonste kiste, of heuningkaste ("supers"), bevat net heuning. Net jong werker bye kan wasvlokkies produseer wat hulle tussen hulle abdominale plate uitskei. Hulle bou heuningkoeke met die kunsmatige wasfondasie as begin, waarna hulle broeisel kan grootmaak of stuifmeel en heuning in die selle van die koek kan plaas. Hierdie rame kan vrylik gemanipuleer word en heuningkiste met rame vol heuning kan geneem word en die heuning-oes uitgespin word.
 
=== Beweegbare raam-korweraamkorwe ===
In die Verenigde State word die [[Langstroth-korf]] algemeen gebruik. Die Langstroth was die eerste suksesvolle bo-openende korf met beweegbare rame en ander ontwerpe is daarop gebaseer. Die Langstroth-korf was egter 'n afstammeling van Jan Dzierzons se Poolse korfontwerpe. In die Verenigde Koninkryk is die mees algemene korf die Britse Nasionale Korf, maar dit is nie ongewoon om ander tipe korwe (Smith, Commercial en WBC, selde Langstroth) te sien nie. Geweefde strooimandjies of Eng. ''skeps'', ''bee gums'', en ongeraamde korwe is nou onwettig in die meeste Amerikaanse deelstate, aangesien die koek en broeisel nie vir siektes geïnspekteer kan word nie. Strooimandjies (''skeps'') word alhoewel nog steeds deur stokperdjiegeesdriftiges in die VK gebruik om swerms te vang, vóór 'n skuif na 'n standaardkorf.
 
=== Bostaafkorwe ===
'n Paar stokperdjie-byeboere pas verskeie bostaafkorwe aan, soos gevind in Afrika. Dié korwe het geen kunsmatige fondasie nie en die heuning-gevuldeheuninggevulde koeke word nie in die korf teruggesit soos met standaardkorwe nie. Om die rede is die produksie in 'n bostaafkorf omtrent net 20% die van 'n Langstroth-korf, maar die aanvanklike koste en toerustingvereistes is baie laer. Dit verminder die oordrag van siektes en peste wat in die koek vasgevang word. Bostaafkorwe bied ook 'n beter kans vir interaksie met die bye en die gewig om op te lig is baie minder. Bostaafkorwe word wyd in ontwikkelende lande in Afrika en Asië gebruik as gevolg van die "Bees For Development"-program.<ref>{{cite web| last =Gregory | first =Pam
| title =Better beekeeping in top-bar hives| publisher =Bees For Development
| url =http://www.beesfordevelopment.org/info/info/topbar/better-beekeeping-in-topb-2.shtml
Lyn 81:
 
=== Beskermende klere ===
[[Lêer:Protection.jpg|thumb|Byeboere dra gewoonlik beskermende klere om hulself teen by stekebysteke te beskerm.]]
Terwyl kennis van bye die eerste lyn van verdediging is, dra meeste byeboere beskermende klere. Beginnende byeboere dra normaalweg handskoene en 'n pak met 'n kappie of hoed en sluier. Ervare byeboere verkies om nie handskoene te gebruik nie, aangesien dit delikate hantering belemmer. Die gesig en nek is die mees belangrikste plekke om te beskerm, so meeste byeboere sal ten minste 'n sluier dra.<ref>''The Hive and the Honey Bee'', Dadant & Sons, Hamilton IL, ISBN 0-915698-09-9</ref>
 
Lyn 128:
 
=== Byverhurings en migrerende byeboerdery ===
[[Lêer:Bee migration 9045.JPG|250px|right|thumb|Die verskuiwing van lente -bye van [[Suid-Carolina]] na Maine vir bloubessiebestuiwing.]]
[[Lêer:Beehives on the road.jpg|250px|right|thumb|'n Vrag heuningkaste]]
 
Ná die winter van 1907 het die Amerikaanse byeboer Nephi Miller besluit om met sy korwe te trek na ander dele van die land om hul produksie gedurende winter te verbeter. Sedertdien het migrerende byeboerdery wydverspreid geword in Amerika. Dit is 'n sleutelelement van VSA vrugteboerdery, wat glad nie naby die huidige vlakke kan produseer met inheemse bestuiwers alleen nie. Byeboere verdien meer met die uithuur van hul bye vir bestuiwing as wat hulle met heuningproduksie sou verdien.
 
Een kommersiële byeboer rapporteer beweging van sy korwe van [[Idaho]] na [[Kalifornië]] in Januarie om voor te berei vir die amandelbestuiwing in Februarie, dan na die appelboorde in [[Washington]] in Maart, daarna na [[Noord-Dakota]] twee maande later vir heuningproduksie, en dan terug na Idaho teen November - 'n toer van etlike duisend myle. Ander trek van [[Florida]] na [[New Hampshire]] of na [[Texas]]. Omtrent twee derdes van VSA se plaaslike bye besoek Kalifornië vir die amandelbloeisels in Februarie.
 
Byeboere in Europa en Asië is algemeen minder mobiel, met bybevolkings wat beweeg en meng binne-in 'n kleiner geografiese gebied (alhoewel sommige byeboere langer afstande beweeg, is dit minder algemeen). Die wyer verspreiding en vermenging in die VSA veroorsaak veel groter verliese deur die Varroa-mietinfeksie in latere jare.<ref>http://www.hcn.org/issues/342/16891 The Silence of the Bees</ref>
Lyn 157:
 
=== Wyfie werkerbye ===
Amper al die bye in die korf is wyfie werkerbye. Tydens die hoogtepunt van somer, wanneer werk in die korf woes en aaneenlopend is, kan die lewe van 'n by so kort as 6 weke wees; in laat herfs, wanneer geen broeisels grootgemaak word en geen [[nektar]] geoes word nie, kan 'n jong by tot 16 weke leef - reg deur winter. Gedurende die lewe van 'n werkerby verrig sy verskillende funksies in die korf, wat hoofsaaklik deur die ouderdom van die by bepaal word.
 
{| class="wikitable"
Lyn 165:
|-
| Dag 1-3
| Sel skoonmaakSelskoonmaak en inkubasie
|-
| Dag 3-6
Lyn 177:
|-
| Dag 12-18
| Wasvervaardiging en selbou
| Was vervaardiging en sel bou
|-
| Dag 14 vorentoe
| Toegangswagters, nektar- en stuifmeel insamelingstuifmeelinsameling
|}
 
=== Manlike bye - hommelbye ===
Hommelbye is die grootste bye in die korf - amper drie keer die grootte van 'n werkerby. Hulle doen geen werk nie, oes nie stuifmeel of nektar nie en word slegs geproduseer om met nuwe koninginne te paar en hulle te bevrug op die paringsvlug. 'n Bykolonie sal gewoonlik hommelbye begin grootmaak 'n paar weke voor hulle koninginselle begin bou om 'n falende koningin te vervang of om voor te berei vir trek. Wanneer die koningin-broeiseisoen oor is, sal bye in kouer klimate die hommelbye uit die korf dryf om te vrek, en hulle byt en skeur aan hulle benepote en vlerke; die hommelbye het 'n nuttelose las vir die kolonie geword en sal nie langer geduld word nie.
 
;Verskillende fases van ontwikkeling
Lyn 227:
Die ontwikkeling van die bykolonie volg 'n jaarlikse siklus van groei wat begin in die lente met 'n haastige uitbreiding van die broeines, so gou as stuifmeel beskikbaar is om die papies te voer. Sommige produksie van broeisel kan so vroeg as Januarie begin, selfs in 'n koue winter, maar broeiery versnel met 'n spits in Mei (in die Noordelike Halfrond), en produseer 'n rykheid van oestende bye in harmonie met die heuningstroom in die area. Elke byeras beplan hul opbou effens anders, afhangende van hoe die blomme in hul area bloei. Sommige streke van Europa het twee nektarstrome - een in laat lente en nog een laat Augustus. Ander streke het slegs 'n enkele nektarstroom. Die bedrewenheid van 'n byeboer lê in die vooruitskatting van wanneer die nektarstroom sal plaasvind en dat sy kolonie die maksimum bevolking van oesters sal hê op die regte tyd.
 
Die kernfaktor hier is die voorkoming, of suksesvolle bestuur van die treklus. As die kolonie onverwags trek en die byeboer kan nie die trekkende swerm vang nie, sal hy aansienlik minder heuning oes van die korf, aangesien hy die helfte van sy werker byewerkerbye met een slag kan verloor. Indien hy egter die trekimpuls om 'n nuwe koningin uit te broei kan gebruik, maar die bye bymekaar kan hou, sal die byeboer sy kanse van 'n goeie oes verbeter. Dit vatneem baie jare se leer en ondervinding om al hierdie dinge te bestuur - alhoewel weens verskillende omstandighede, kan baieselfs beginners 'n goeie heuningoes behaal.
<!-- LET WEL: GRAFIEK HIER BENODIG -->
Die kernfaktor hier is die voorkoming, of suksesvolle bestuur van die treklus. As die kolonie onverwags trek en die byeboer kan nie die trekkende swerm vang nie, sal hy aansienlik minder heuning oes van die korf, aangesien hy die helfte van sy werker bye met een slag kan verloor. Indien hy egter die trekimpuls om 'n nuwe koningin te broei kan gebruik, maar die bye bymekaar kan hou, sal die byeboer sy kanse van 'n goeie oes verbeter. Dit vat baie jare se leer en ondervinding om al hierdie dinge te bestuur - alhoewel weens verskillende omstandighede kan baie beginners 'n goeie heuningoes behaal.
 
== Vorming van nuwe kolonies ==
Line 234 ⟶ 233:
[[Lêer:Essaim d'abeilles en vol (modifiée).jpg|thumb|right|250px|'n Swerm voor landing]]
 
Alle kolonies is afhanklik van hul koningin, wat die enigste eierlêer is. Die beste koninginne lewe egter net 'n paar jaar en; die norm is een of twee jaar. Sy kan kies of sy 'n eier lê wat bevrug is of nie; as sy so kies, ontwikkel dit in 'n wyfie werkerby; as sy 'n onbevrugte eier lê word dit 'n hommelby. Sy besluit water tipe eier om te lê afhangende van die grootte van die oop broeisel wat sy teëkom in die koek; in 'n klein werkersel lê sy 'n bevrugte eier; as sy 'n veel groter hommelsel vind, lê sy 'n onbevrugte hommelby eier.
 
Solank die koningin vrugbaar is en eiers lê, produseer sy 'n verskeidenheid geurstowwe wat die gedrag van die bye in die korf beheer; hierdie '"doepa'" is in werklikheid verskillende feromone met verskillende funksies. Soos die koningin oudouer word, hardloopraak sy uit sperm en haar doepa begin te faal. Onvermydelik, begin die koningin mettertyd faal en sal die bye dan besluit om haar te vervang met 'n nuwe koningin, geskep van een van haar werkereiers. Hulle mag dit doen omrede sy beskadig is: 'n verlore been of antenne, omrede sy uit sperm gehardloop het en nie vrugbare eiers kan lê nie (het 'n hommel-lêende koningin geword) of omrede haar geurstowwe vervaag het tot op 'n punt waar sy haar bye nie meer haar bye kan beheer nie.
 
Op hierdie tydstip sal die werkers een of meer koninginselle maak deur bestaande werkerselle te modifiseer wat 'n normale wyfie werkereier bevat. Nietemin is daar twee duidelike gedragspatrone wat die bye navolg:
Line 243 ⟶ 242:
2. Trek-sel-produksie - die verdeling van die korf in twee kolonies deur te trek.
 
Verskillende subspesies van ''Apis Mellifera'' vertoon verskillende trek-eienskappe wat hul evolusie in verskillende [[ekotoop|ekotope]] van die Europese kontinent reflekteer. Die meer noordelike swart rasse word gewoonlik gesê dat hulswerm minder swerm en volg meer opvolgop, terwyl gesê word dat die meer suidelike geel en grys variasies meer gereeld trek. Die waarheid word bemoeilik omrede die algemeenheid van kruisteling en verbastering van die subspesies en menings verskil.
 
Opvolging word hoog aangeslaan as gedragspatroon deur byeboere, omrede 'n korf wat sy koningin opvolg nie swerm nie en geen voorraad verlore gaan nie; dit skep slegs 'n nuwe koningin en laat toe dat die ou een verdof - of as alternatief word sy doodgemaak wanneer die nuwe koningin uitkom. Wanneer 'n koningin opgevolg word, produseer die bye net een of twee koninginselle, kenmerkend in die middel van die gesig van die broeikoek.
 
Met trek, in kontras, word 'n groot getal koninginselle geskep - tipies 'n dosyn of meer, en hierdie is geleë rondom die kante van die heuningkoek, meestal op die kante en aan die onderkant.
 
As die proses begin het, sal die ou koningin normaalweg die korf verlaat met die uitbroei van die eerste koninginsel. Wanneer die koningin die korf verlaat word sy vergesel deur 'n groot hoeveelheid bye, hoofsaaklik jong bye (was-uitskeiers), wat die basis van die nuwe korf sal vorm. VoortrekkersVerkenners word uitgestuur voor die swerm om 'n geskikte hol boom of rotsgaping te vind en so gou as een gevind isword, trek die hele swerm in en bou nuwe was-broeikoeke binne ure, met die heuningvoorraad waarmee die jong bye hulself gevul het voor hul die ou korf verlaat het. Slegs jong bye skei was af van spesiale abdominale segmente en dit is hoekom daar meer jong as ou bye is in swerms is. Dikwels vergesel 'n hoeveelheid kroonprinsesse die eerste swerm (die "hoofswerm"), en die ou koningin word vervang so gou as 'n prinses gepaar en begin lê het. Andersins sal sy baie vinnig opgevolg word in haar nuwe blyplek.
 
=== Faktore wat trek prikkel ===
Dit word algemeen aanvaar dat 'n kolonie bye nie sal trek tot hul al die broeikoeke voltooi het nie, met ander woorde, aswanneer hulle al die beskikbare spasiespasies gevul het met eiers, larwes en broeisel. Dit gebeur normaalweg laat lente, op 'n tydstip wanneer ander areas van die korf vinnig gevul word met heuningvoorraad. Dus is een sneller van die trek-instink wanneer die koningin nie meer plek het om eiers te lê nie en die populasie baie beknop raak. Onder hierdie omstandighede kan 'n hoofswerm uittrek met die koningin - met die gevolglike halvering van die populasie binne die korf - en die ou kolonie met 'n groot hoeveelheid uitbroeiende bye agterlaat. Die koningin wat wegtrek vind haarself in 'n nuwe korf met geen eiers en geen larwes nie, maar baie energieke bye wat 'n nuwe stel broeikoeke skep in 'n baie kort tyd.
 
Nog 'n belangrike faktor in die trek is die ouderdom van die koningin. Vir dié onder 'n jaar oud is dit baie onwaarskynlik om te trek tensy hulle koek uiters beknop is, terwyl ouer koninginne meer geneig is om te trek.
 
Byeboere hou hul kolonies fyn dop in die lente en let op vir die aanvang van koninginselle, wat 'n duidelike sein gee dat die kolonie bepaald wil trek.