Verassing: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Addbot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 35 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q207315
Xqbot (besprekings | bydraes)
k Robot: zh:火葬 is 'n goeie artikel; kosmetiese veranderinge
Lyn 5:
Die verassing van 'n lyk kan deel wees van 'n begrafnisritueel en is sodoende 'n alternatief vir die teraardebestelling van 'n dooie menslike liggaam in 'n doodskis. Die as word gewoonlik in 'n houer geplaas en in 'n begraafplaas begrawe. Dikwels is daar nisse in gedenkmure vir hierdie soort begrafnis beskikbaar. In ander gevalle word die as van oorledenes op verskillende maniere verstrooi.
 
== Geskiedenis ==
=== Vroeë geskiedenis ===
[[BeeldLêer:Urnfield culture 001.jpg|thumb|right|250px|Urns van die sogenaamde Urnveld-beskawing wat in Hesse (Duitsland) opgegrawe is]]
Lykverbranding is in baie beskawings 'n gebruiklike begrafnisritueel wat in die verskillende periodes van die menslike geskiedenis steeds weer meegeding het teen ander rituele soos teraardebestelling en blootstelling aan elemente. Die as van die oorledene is volgens die verskillende plaaslike tradisies op land of op see verstrooi of in spesiale houers (veral urns, maar ook vase en kruike) gestoor. Die oudste argeologiese getuienis van die verassing is dié van die sogenaamde Mungo Lady - haar gedeeltelik veraste sterflike oorskot is naby Mungo Lake in [[Australië]] ontdek.
 
Lyn 20:
Die Schönfelder-beskawing was die eerste wat veraste persone in versierde houers gestoor en op spesiale begraafplase begrawe het. In die Jong-Bronstydperk is urns dikwels in klein steenkiste geplaas om hulle te beskerm, soos blyk uit argeologiese opgrawings in [[Duitsland]]. Urnbegraafplase was ook in die Ystertydperk nog steeds gebruiklik en is soms selfs met stene gemarkeer.
 
=== Rome ===
[[BeeldLêer:Museo Barracco - urna funeraria da Preneste III aC 1010641.JPG|thumb|right|250px|Hierdie urn uit die 3de eeu v.C., wat in Praeneste (tans Palestrina, [[Latium]]) ontdek is, het die vorm van 'n tempel]]
Die Romeine het reeds vanaf die begin van hul geskiedenis sowel teraardebestellings asook verassings as begrafnisrituele geken - die Romeinse Twaalftafelwet uit die 5de eeu v.C. het aandag aan albei rituele geskenk en vaste voorskrifte ten opsigte van hul verloop gegee. Nogtans is die meeste oorledenes gedurende die klassieke periode veras, en eers in die Keisertyd het teraardebestellings meer gewild geraak. Met die uitbreiding van die Christendom omstreeks 400 n.C. het verassings nog nouliks voorgekom.
 
Verassings is uitsluitlik buite die stadsmure toegelaat. Die oorledene is in 'n feestelike lykstoet (Latyns: ''pompa'') na die versierde brandstapel geneem. Terwyl hulle hul aangesigte van die brandstapel afgewend het, het familielede van die oorledenes die vuur ontsteek. Die oorledene is met klaagliedere betreur, en uiteindelik het sy familie sy beendere versamel en in 'n urn van marmer of klei geplaas. Die urn, wat dikwels in die vorm van 'n klein huisie vervaardig is (dit is as die oorledene se woning beskou), is vervolgens in 'n grafmonument begrawe sodat dit toeganklik was vir offergawes.<ref>Pleticha, Dr. Heinrich en Dr. Otto Schönberger (reds.): ''Die Römer. Ein enzyklopädisches Sachbuch zur frühen Geschichte Europas''. Bindlach: Gondrom 1992, bl. 88</ref>
 
=== Middeleeue en moderne tydperk ===
Saam met die uitbreiding van die Christendom en sy teologiese leerstelling van die opstanding van die dooies was daar in Europa eeue lank 'n afkeur aan die praktyk van verassing - Christene was oortuig dat dit as 'n teken van oneerbiedigheid teen God beskou kon word as hulle 'n menslike liggaam deur middel van vuur sou vernietig. Die Christelike praktyk van teraardebestelling van oorledenes het sy geskiedkundige voorbeeld daarnaas ook in die graflegging van [[Jesus van Nasaret|Jesus Christus]] gehad.
 
Lyn 36:
 
Die vereenselwiging met heidense praktyke en die doodstraf vir ketters was rede genoeg om verassings in Christelike kringe tot in die laat 19de eeu uiters ongewild te maak. Nogtans was daar in die geskiedenis sekere gevalle wanneer daar geen ander keuse was as om groot getalle lyke te veras nie, byvoorbeeld in oorlogstye en tydens die uitbreiding van aansteeklike siektes wat die gevaar van besmetting ingehou het.
[[BeeldLêer:A Schultes Krematorium Baumschulenweg Berlin inside1.JPG|thumb|right|250px|Die moderne krematorium in Berlyn-Baumschulenweg (Duitsland) is deur die argitek Axel Schultes ontwerp en tussen 1996 en 1998 opgerig. Die foto wys die roukamer]]
[[Lêer:Die Gartenlaube (1874) b 311.jpg|thumb|left|250px|'n Oond vir lykverbranding wat deur ''Siemens'' vervaardig is. Illustrasie van 1874]]
Om higiëniese redes is byvoorbeeld in Pruise reeds in 1794 volgens § 814 van die Algemene Landwet die teraardebestelling van lyke in bewoonde gebiede verbied. Vanaf die middel van die 19de eeu het die belangstelling in en die bevordering van verassing duidelik toegeneem. Geneeskundige kringe het verassing as die mees higiëniese manier beskou om met die dooie menslike liggaam om te gaan, terwyl werkersbonde en die groeiende Sosiaal-Demokratiese beweging verassings as 'n meer bekostigbare begrafnisritueel beskou het. Daarnaas het ook ongebonde verenigings soos die Vrydenkers, wat in die 19de eeu steeds meer aanhangers gekry het, doelbewus vir verassings as 'n alternatief tot die Christelike begrafnisritueel en sy veronderstelling van 'n opstanding gepleit.
Lyn 46:
Die Protestantse kerke het - net soos hul Rooms-Katolieke eweknie - in die laat 19de en vroeë 20ste eeu verassings aanvanklik afgekeur, maar later 'n meer versoenbare standpunt daaroor ingeneem, alhoewel dit nie uitdruklik goedgekeur word nie. Die Ortodokse kerke gaan vandag nog steeds voort om verassings af te keur.
 
=== Huidige situasie ===
Veral vanweë die laer koste, wat daaraan verbonde is, verkies steeds meer mense in Wes-Europa verassing bo 'n tradisionele teraardebestelling. Die gewildheid van verassing as 'n begrafnisritueel is daarnaas ook aan estetiese en higiëniese oorwegings te danke. In teenstelling met die ontbinding van 'n lyk in 'n graf word verassing as 'n skoon metode beskou, byvoorbeeld in gevalle waar 'n mens aan 'n aansteeklike siekte oorlede is. Omgewingsbewustes voer aan dat 'n veraste stoflike oorskot minder toksiese stowwe sal vrystel as 'n ontbindende liggaam, mits die krematorium alle voorgeskrewe prosedures voor en tydens die verassing volg.
 
Die persentasie verassings neem in Europa steeds toe en het in 1997 in die [[Verenigde Koninkryk]] reeds 70, in [[Denemarke]] 65, [[Swede]] 60, [[Switserland]] 55, [[Nederland]] 47,8 en [[België]] 29,5 persent beloop.<ref>[http://www.eu-info.de/leben-wohnen-eu/5861/8257/eu-leichentransport/?searchwords=Leichenpass ''www.eu-info.de'']</ref>
 
== Die moderne verbrandingsproses ==
 
In die meeste lande word die sterflike oorskot van mense in krematoria verbrand. Moderne verassingsoonde, wat gewoonlik net plek vir een lyk bied, kan tot temperature van tussen 870 en 980&nbsp;°C verhit word om seker te maak dat 'n menslike liggaam volledig verbrand word. Terwyl tot in die vroeë 1960's nog kool en kooks gebruik is, word tans hoofsaaklik natuurgas en propaan as brandstowwe ingespan. Rekenaargesteunde kontrolestelsels verseker dat die verbrandingsproses ongehinderd voltooi kan word.
 
Die verbrandingskamers van 'n oond het binnewande wat met hittebestande stene uitgevoer is. Hierdie sogenaamde refraktorstene word voorverhit voordat die kis met die stoflike oorskot in die oond geplaas word. In sommige krematoria word familielede toegelaat om die verassingsproses by te woon, dikwels om religieuse redes soos in die geval van tradisionele Hindoe- en Jain-begrafnisse.<ref>Carlson, Lisa: ''Caring for the Dead''. Hinesburg (VT): Upper Access 1997, bl. 78. ISBN 0-942942679-67921-2100</ref>
 
=== Houers vir die verbrandingsproses ===
'n Aantal lande het voorskrifte ten opsigte van die houers waarin die stoflike oorskot van die oorledene vir die verbranding in 'n krematorium geplaas moet word. In die VSA mag naas gewone houtkiste ook kartonhouers vir hierdie doeleinde gebruik word. Vervaardigers van doodskiste bied 'n reeks kiste aan wat vir verassings ontwerp is. 'n Ander oplossing is kartonhouers wat in 'n spesiale houtkis geplaas word. Hierdie spesiale houtkis lyk soos 'n gewone doodskis en kan voor die verbranding verwyder word vir maklike hergebruik. Begrafnisondernemers bied dikwels ook doodskiste te huur aan wat vir die roudiens gebruik kan word. Die stoflike oorskot van die oorledene word dan voor die verassing in 'n ander houer oorgeplaas.
 
Daarenteen word lyke in die Verenigde Koninkryk gewoonlik nie uit die doodskis verwyder nie. Die stoflike oorskot word saam met die doodskis, wat van brandbare materiaal vervaardig moet wees, nog op dieselfde dag as die roudiens veras. Doodskiste mag volgens die Britse ''Code of Cremation Practice'' nie meer geopen word nadat hulle in die krematorium aangekom het nie. Juweliersware moet dus verwyder word voordat die kis verseël word. Ná die verassingsproses word enige metaalstukke deur middel van 'n magnetiese veld uit die stoflike oorskot uitgehaal en elders op die krematoriumterrein begrawe. Die as word vervolgens aan familielede of ander nabestaandes terugbesorg.
 
=== Verbranding en asversameling ===
[[Lêer:Verbrennung eines Toten in einem Krematorium 2009-09-05.JPG|thumb|regs|Verbranding van 'n oorledene in die oond van 'n krematorium]]
Die houer met die stoflike oorskot word in die verassingsoond teen 'n temperatuur van tussen 760 en 1&nbsp;150&nbsp;°C verbrand. Tydens die verbrandingsproses verdamp en oksideer 'n groot deel van die liggaam (veral die organe en ander sagte weefsel) vanweë die groot hitte, en die verbrandingsgasse wat ontwikkel word deur die krematorium se uitlaatstelsel afgevoer. Die verbrandingsproses neem sowat twee ure.
Lyn 70:
Juweliersware soos horlosies en ringe word gewoonlik verwyder en aan die naasbestaandes terugbesorg. Die enigste "onnatuurlike" item, wat in elk geval verwyder moet word, is 'n hartgangmaker wat anders gedurende die verbrandingsproses sou kon ontplof en die verbrandingskamer ernstig sou kan beskadig.
 
Ná die verassing word die beenfragmente uit die oond gevee en in 'n sogenaamde kremulator fyngemaal. Hulle lyk - afhanklik van die maalproses - uiteindelik baie na sandkorrels, alhoewel daar nog herkenbare klein beenfragmente in die as oorbly. Die kremulator bevat gewoonlik 'n soort roterende of maalmeganisme (soos swaar metaalkoeëls in ouer modelle) om die bene te verpoeier.<ref>Davies, Douglas J. en Lewis H. Mates: ''Cremulation''. In: ''Encyclopedia of Cremation''. Ashgate Publishing 2005: bl. 152. ISBN 0-7547546-6373773-7355</ref> In [[Japan]] en die [[Republiek van Sjina]] (Taiwan) word bene net op versoek verpoeier en gewoonlik deur naasbestaandes versamel.
 
Die as word in 'n spesiale houer geplaas wat 'n eenvoudige kartonmodel of 'n versierde urn kan wees. 'n Klein hoeveelheid as word steeds in die verbrandingskamer agtergelaat en met die stoflike oorskot van die opvolgende verassings vermeng.
Lyn 76:
Nie alle stoflike oorskot bestaan noodwendig uit beenfragmente nie. Ander oorblyfsels sluit klein stukke gesmelte metaal van juweliersware in wat voor die verbranding nie raakgesien is nie, maar ook oorblyfsels van die doodskis, tandvulsels en geneeskundige implantate soos kunsmatige heupe in. Groter items soos titaan-heupproteses word voor die maalproses verwyder aangesien hulle die meul kan beskadig. Ná die maalproses word kleiner metaalfragmente uitgesif en op 'n afgeleë plek op die begraafplaas begrawe.
 
== Verwysings ==
{{verwysings}}
 
[[Kategorie:Dood]]
[[Kategorie:Kultuur]]
 
{{Link GA|zh}}