Zimbabwe: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Voyageur (besprekings | bydraes)
Nuwe inligtingskas
Lyn 1:
{{Inligtingskas Land
|noem_naam = '''Republiek van Zimbabwe'''
|volle_naam = '''Republic of Zimbabwe'''
|algemene_naam = Zimbabwe
|beeld_vlag = Flag of Zimbabwe.svg
|beeld_wapen = Coat of Arms of Zimbabwe.svg
|simbool_tipe = Wapen
|beeld_kaart = Location Zimbabwe (orthographicAU projection)Africa.svg
|leuse = ''Unity, Freedom, Work''<ref name="BEAVERCT">{{en}} {{cite journal |url=http://news.google.com/newspapers?id=AFwtAAAAIBAJ&sjid=ydkFAAAAIBAJ&pg=3340,2548451&dq=zimbabwe+unity-freedom-work&hl=en |title=Zimbabwe |publisher=The Beaver County Times |date=13 September 1981 |accessdate=5 Mei 2014}}</ref><br /><small>''([[Engels]] vir: "Eenheid, vryheid, werk")''</small>
|leuse = Unity, Freedom, Work
|volkslied = ''Blessed be the land of Zimbabwe''<ref name="CIA-WF">{{en}} {{cite journal |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/zi.html |title=The World Factbook – Zimbabwe |version=2011 |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |author=CIA |year=2011 |accessdate=5 Mei 2014}}</ref><br /><small>(''[[Engels]] vir: "Geseënd is die land van Zimbabwe")''</small>
|volkslied = Blessed be the land of Zimbabwe
|amptelike_tale = Nyanja, Sena, [[Engels]], Kalanga, Tshwa, Ndau, [[Noord-Ndebele]], [[Tsonga]], [[Sjona (Taal)|Sjona]], [[Suid-Sotho]], Tonga, [[Tswana]], [[Venda (taal)|Venda]], [[Xhosa]]<ref name="constitution">{{en}} [http://www.kubatana.net/docs/legisl/constitution_zim_draft_copac_130125.pdf CONSTITUTION OF ZIMBABWE (final draft)]</ref>
|amptelike_tale = [[Engels]]
|hoofstad = [[Harare]]
{{Koördinate|17|50|S|31|3|O}}
| latd = 17
| latm latd = 5017
| lats latm = 0050
| latNS = S
| longd = 31
| longm = 033
| longs longEW = 00O
| longEW = E
|grootste_stad = [[Harare]]
|regeringsvorm = Presidensiële [[Republiekrepubliek]]
|leiertitels = [[President]]<br />Vise-president• Visepresident
|leiername = [[Robert Mugabe]]<br />[[Joice Mujuru]]
|oppervlak_rang = 60ste60<sup>ste</sup>
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 390&nbsp;757
|oppervlakmi² = 150&nbsp;871
|persent_water = 1
|bevolking_skatting = 12&nbsp;973&nbsp;808<ref name="zimstat1">{{en}} {{cite web |title=Census Results in Brief |url=http://www.zimstat.co.zw/dmdocuments/CensusPreliminary2012.pdf |publisher=Zimbabwe National Statistical Agency |accessdate=5 Mei 2014}}</ref>
|bevolking_skatting = 12&nbsp;521&nbsp;000
|bevolking_rang = 68ste72<sup>ste</sup>
|bevolking_skatting_jaar = 20092012
|bevolking_sensus = 13&nbsp;061&nbsp;239<ref>{{en}} {{cite web |title=Zimbabwe at GeoHive |url=http://www.geohive.com/cntry/zimbabwe.aspx}}</ref>
|bevolking_sensus =
|bevolking_sensus_jaar = 2012
|bevolkingsdigtheid = 26
|bevolkingsdigtheidmi² = 57
|bevolkingsdigtheidrang = 170ste170<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $7,731&nbsp;miljard<ref name="imf2">{{en}} {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=46&pr.y=0&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=698&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Zimbabwe |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |accessdate=5 Mei 2014}}</ref>
|BBP_PPP = 4&nbsp;164 billion
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar = 20092013
|BBP_PPP_per_kapita = 355$589<ref name="imf2" />
|BBP = $10,978&nbsp;miljard<ref name="imf2" />
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipeBBP_rang =
|leuse BBP_jaar = Unity, Freedom, Work2012
|onafhanklikheidsgebeure =
|BBP_per_kapita = $837<ref name="imf2" />
|onafhanklikheidsdatums = [[18 April]] [[1980]]<br />van die [[Verenigde Koninkryk]]
|MOI BBP_per_kapita_rang = 0.513
|onafhanklikheidstipe = Onafhanklikheid
|MOI_rang = 151ste
|onafhanklikheidsgebeure = • Verklaar<br />• Erken<br />• Huidige grondwet
|MOI_jaar = 2007
|onafhanklikheidsdatums = <br />van die [[Verenigde Koninkryk]]<br />[[11 November]] [[1965]]<br />[[18 April]] [[1980]]<br />[[15 Mei]] [[2013]]
|MOI = {{wins}} 0,397<ref name="HDI">{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Summary.pdf |title=Human Development Report 2013 |publisher=[[Verenigde Nasies]] |date=14 Maart 2013 |accessdate=5 Mei 2014}}</ref>
|BBP_PPP MOI_rang = 4&nbsp;164 billion173<sup>ste</sup>
| latd MOI_jaar = 172013
|MOI_kategorie = {{kleur|#FF0000|laag}}
|Gini = 50,1<ref>{{en}} {{cite web|title=GINI Index|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=3|publisher=[[Wêreldbank]]|accessdate=5 Mei 2014}}</ref>
|geldeenheid = [[Zimbabwiese dollar]]
|geldeenheid_kodeGini_rang = ZWL
| longEW Gini_jaar = E1995
|Gini_kategorie = {{kleur|#990000|hoog}}
|geldeenheid = [[Zimbabwiese dollar]]verskeie<sup>a</sup>
|geldeenheid_kode = -
|land_kode = ZW
|tydsone = +2[[Sentraal-Afrika Tyd|SAT]]
|utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]]
|tydsone_somer = +2nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST = [[UTC+02:00|+2]]
|internet_domein = [[.zw]]
|skakelkode = 263
|voetskrif = <sup>a</sup> Die [[Zimbabwiese dollar]] word nie meer gebruik nie nadat dit deur die regering weens hiperinflasie amptelik opgeskort is. Die [[Amerikaanse dollar]] (US$), [[Suid-Afrikaanse Rand]] (R), [[Botswana pula]] (P), [[Pond sterling]] (£), [[Euro]] (€), [[Indiese roepee]] (₹), [[Australiese dollar]] (A$), Sjinese [[Renminbi]] (元/¥) en Japannese [[Jen]] (¥) word nou in plaas daarvan gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://wwp.greenwichmeantime.com/time-zone/africa/zimbabwe/currency/ |title=Currency in Zimbabwe|publisher=Greenwich 2000|website=GreenwichMeanTime.com |accessdate=5 Mei 2014}}</ref><ref>{{en}} [http://www.bbc.com/news/world-africa-26034078 bbc.com: ''Zimbabwe’s multi-currency confusion''], 6 Februarie 2014, besoek op 4 Mei 2014.</ref> Die Amerikaanse dollar is aanvaar as die amptelike geldeenheid vir al die regering se transaksies.
|voetskrif =
}}
 
[[Lêer:Zimbabwekaart.png|thumb|leftlinks|Kaart van Zimbabwe]]
 
'''Zimbabwe''' is 'n land geleë in [[Suider-Afrika]] en begrens deur [[Zambië]] in die noordweste, [[Mosambiek]] in die noordooste, [[Suid-Afrika]] in die suide en [[Botswana]] in die suidweste. Die land het eers as [[Suid-Rhodesië]], 'n Britse kolonie, bekendgestaan en van 1965 af as [[Rhodesië]]. In 1965 verklaar [[Suid-Rhodesië]] eensydig onafhanklikheid en word in 1970 'n republiek. Ná 'n jare lange vryheidsoorlog en daaropvolgende onderhandelinge word Suid-Rhodesië in 1980 amptelik die Republiek van Zimbabwe. Zimbabwe beslaan 390&nbsp;759 km². Die hoofstad is [[Harare]], tot 1980 Salisbury.
 
== Fisiografies ==
Zimbabwe beslaan 'n gedeelte van die groot [[plato]] in Suider-Afrika. Die hoëveld met 'n lengte van 1 525 meter het twee hoof riviere naamlik [[Zambezirivier|Zambezi]] en [[Limpopo (rivier)|Limpopo]]. Die [[Karibadam|Karibameer]] is net stroomaf van die [[Victoria-waterval]] en is een van die grootste mens gemaakte mere in die wêreld.
 
Zimbabwe beslaan 'n gedeelte van die groot [[plato]] in Suider-Afrika. Die hoëveld met 'n lengte van 1 525 meter het twee hoof riviere naamlik [[Zambezirivier|Zambezi]] en [[Limpopo (rivier)|Limpopo]]. Die [[Karibadam|Karibameer]] is net stroomaf van [[Victoria]] en is een van die grootste mens gemaakte mere in die wêreld.
 
== Vlag ==
 
Die ontwerp van Zimbabwe se huidige vlag is op 18 April 1980 aanvaar. Die vlag van Zimbabwe het sewe horisontale bande groen, goud, rooi, swart, rooi, goud, groen en 'n swart omlynde wit driehoek met 'n rooi vyfstralige ster en 'n goue voël.
 
Line 75 ⟶ 79:
 
== Klimaat ==
 
Zimbabwe lê in 'n tropiese klimaat en het gemiddelde temperature van 15.6&nbsp;°C in die [[winter]] en 21.1&nbsp;°C in die [[somer]]. Die gemiddelde reënval vir Zimbabwe is 890mm vir die hoëveld en 610 mm vir die middelveld.
 
== Geskiedenis van Zimbabwe ==
 
=== Die Ryk van Monomotapa ===
[[Lêer:GreatZim-Zimbabwe-2bird.jpg|thumb|leftlinks|upright|Die bouvalleZimbabwe-voël vanis die ounasionale hoofstadsimbool van Zimbabwe]]
[[Lêer:ZimGreat-birdZimbabwe-2.jpg|thumb|Die Zimbabwe-voëlbouvalle isvan die nasionaleou simbool vanhoofstad Zimbabwe]]
Die vroeë geskiedenis van die Koninkryk van Monomotapa (wat eintlik "Heer van die Myne" beteken) is onbekend; dit bestaan reeds sedert die Middeleeue. Naas die hoofstad Zimbabwe met sy ringmuur, tempel en tweeverdiepinghuise wat uit stene gebou word is daar honderde dorpe waarvan sommige ook 'n stadskarakter toon. Akkerbou, veeteelt en mynbou is die ekonomiese fondament van die ryk. Danksy die goudmynbou kan die koninkryk handel met Arabiere, Perse en Ethiopiërs dryf. [[Goud]], [[ivoor]] en slawe word teen [[spesery]]e, [[yster]], [[sout]] en ander Oosterse ware geruil. Met die agteruitgang van die goudmynbou verswak die mag van die konings; [[1607]] moet hulle die myne aan die Portugese afstaan. [[1629]] word die koninkryk 'n [[vasalstaat]] van [[Portugal]]. Die Portugese begin ook [[koper]], [[yster]], [[lood]] en [[tin]] te ontgin en bedryf landbou op grootplase. Na die ondergang van die ryk in die 18de eeu word dit 1889-90 Britse koloniale besit en [[1923]] 'n deel van [[Suid-Rhodesië]].
 
=== Rhodesië ===
[[Lêer:Ian Smith 1975.jpg|thumb|upright|Ian Smith in 1975]]
 
Suid-Rhodesië, [[Noord-Rhodesië]] (die huidige [[Zambië]]) en [[Njassaland]] (die huidige [[Malawi]]) word in [[1953]] verenig as die [[Sentraal-Afrikaanse Federasie]], wat tot [[1963]] bestaan. Die blanke regering van Suid-Rhodesië onder leiding van die Eerste Minister [[Ian Smith]] verklaar in [[1965]] die onafhanklikheid van die gebied, wat deur die [[Verenigde Koninkryk]] en die [[Verenigde Nasies]] nie erken word nie. Ten spyte van die instelling van politieke en ekonomiese sanksies kon [[Rhodesië]] sy onafhanklike status bewaar.
 
Line 94 ⟶ 96:
 
=== Zimbabwe ===
[[Lêer:Robert Mugabe.jpg|thumb|upright|Robert Mugabe in 1991]]
Robert Mugabe is tans die president. Die politieke situasie bly onstabiel. Die onderdrukking van die opposisiepartye, die onteiening van blanke boere en die sloping van krotbuurte en stadswyke, waar inwoners verdink word om aanhangers van die opposisie te wees, word in die buiteland met skerp kritiek bejeën. Terwyl die Suid-Afrikaanse regering die régime in Harare met lenings steun, word Zimbabwe deur die Amerikaanse regering onder die tirannieë van die wêreld gereken.
 
Line 99 ⟶ 102:
 
== Ekonomie ==
:''SienHoofartikel: [[Ekonomie van Zimbabwe]].''.
 
== Infrastruktuur ==
Line 108 ⟶ 111:
=== Spoorweë, pad- en lugvervoer ===
Zimbabwe se nasionale spoorweë bedryf een van die gevorderdste netwerke in Afrika suid van die Sahara met 'n totale lengte van sowat 2&nbsp;700 km, waarvan sowat tien persent geëlektrifiseer is. Dit word aangevul deur 'n uitgebreide padnetwerk waarvan 'n vyfde geasfalteer is. Harare se internasionale lughawe verbind die land met bestemmings in Afrika en oorsee. Die nasionale lugvervoernetwerk verbind die grootste stedelike sentra met mekaar.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Zimbabwe}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Zimbabwe}}
 
{{Lande van Afrika}}