Pous Leo X: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
→‎Biografie: Verbeter
k Skoonmaak using AWB
Lyn 1:
{{Inligtingskas Pous
|Afrikaanse naam=Pous Leo X
|beeld=[[ImageLêer:Cardinal Giovanni de' Medici.jpg|200px]]
|wapen=[[ImageLêer:C o a Papas Medicis.svg|150px]]
|geboortenaam=Giovanni de' Medici
|termyn_begin=[[9 Maart]] [[1513]]
|termyn_einde=[[1 Desember]] [[1521]]
|voorganger=[[Pous Julius II |Julius II]]
|opvolger=[[Pous Adrianus VI|Adrianus VI]]
|geboortedatum=[[11 Desember]] [[1475]]
Lyn 13:
|sterfteplek=[[Rome]], [[Italië]]
|ander=Leo
}}
 
'''Leo X''' was die 217de [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] van [[1513]] tot [[1521]]. Hy was die laaste persoon wat nie 'n priester was nie toe hy verkies is. Hy is veral bekend weens die verkoop van aflate om die rekonstruksie van die Sint Pieterskerk te betaal en sy hantering van [[Martin Luther]] se 95 stellings. Hy was die tweede seun van Lorenzo de' Medici en Clarice Orsini. Sy neef [[Giulio di Giuliano de' Medici]] sou hom later opvolg as [[Pous Clemens VII]].
 
Line 24 ⟶ 25:
'''Pous Leo X'''<ref>Löffler, K. (1910). Pope Leo X. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. Besoek September 28, 2009 by: http://www.newadvent.org/cathen/09162a.htm</ref> het op [[5 April]] [[1513]] by die Liga van Mechlin aangesluit saam met keiser Maximillian I, koning Ferdinand I van Spanje en koning [[Hendrik VIII van Engeland]] teen die Franse en die Venesiërs. Die Franse en Venesiërs word verslaan tydens die slag van Novara. Op [[9 Desember]] [[1513]] bevestig die 5de Lateraanse konsilie die vrede met koning Lodewyk XII en maak sodoende 'n einde aan die skeuring van Pisa.
 
Terwyl die konsilie nog besig was met 'n nuwe kruistog en kerkhervormings, het die nuwe Franse koning Frans I probeer om Milaan en die koninkryk van Napels te herower. Pous Leo het 'n nuwe liga gestig met die koning van Spanje en om Engelse steun te verseker maak hy Thomas Wolsey 'n kardinaal. Frans I het Italië binnegeval en op [[14 September]] [[1513]] wen hy die slag van Marignano. In Oktober sluit die pous vrede met die Franse.
 
Op [[9 Desember]] [[1516]] word die pragmatiese sanksies van Bourges afgeskaf en die konkordaat tussen Leo X en Frans I word bekragtig. Die konkordaat sou van krag bly tot die Franse Revolusie. Die Lateraanse konsilie eindig op [[16 Maart]] [[1517]] en in dieselfde jaar begin die pous 'n oorlog teen die graaf van Urbino, Francesco Maria I della Rovere. Nepotisme het ook weer sy kop uitgesteek. Die pous se neef Giulio ( later [[Pous Clemens VII]]) word vise-kanselier van die Heilige Stoel. Die pous se jonger broer Giuliano en sy neef Lorenzo word Romeinse patrisiërs. Lorenzo word bewindhebber in Florence en Guiliano heerser van Parma, Piacenza, Ferrara en Urbino. Giuliano sterf egter in Maart 1516 en die pous dra al sy mag oor aan Lorenzo.
Line 41 ⟶ 42:
===Die Reformasie===
Die pontifikaat van '''Pous Leo X''' is gekenmerk deur die opkoms van die Protestantisme. In [[1517]] spyker [[Martin Luther]] sy 95 stellings aan die kerkdeur in Wittenberg. Dit het vinnig geëskaleer tot 'n wydverspreide opstand teen die Kerk. Pous Leo het die beweging nie goed verstaan nie en in Februarie 1518 gee hy die owerste van die Augustyne opdrag om sy monnike die swye op te lê. Op [[30 Mei]] [[1518]] stuur Luther 'n verduideliking van sy stellings aan die pous en op [[7 Augustus]] word hy na Rome ontbied. Luther gaan egter na Augsburg in Oktober om die pouslike legaat kardinaal Cajetan te ontmoet. Op [[9 November]] [[1518]] publiseer Leo 'n bul waarin alle Christene verplig word om te glo dat die pous aflate kan toestaan. Luther weier om sy standpunt te wysig. In nog 'n bul van [[15 Junie]] [[1520]] word een-en-veertig van Luther se stellings veroordeel en op [[3 Januarie]] [[1521]] word Luther geëkskommuniseer. Die pous vra ook die keiser om energiek teen die dwalinge op te tree.
[[BeeldLêer:Hanno.raffael.jpg|thumbduimnael|rightregs|Die pous se olifant Hanno]]
 
===Laaste jare===
Keiser Maximiliaan sterf in 1519 en pous Leo weifel tussen die kandidate. Eers steun hy Frans I, maar moet later Karel V aanvaar wat op [[28 Junie]] [[1519]] verkies word. Leo wou graag Ferrara, Parma en Piacenza by die pouslike staat voeg, maar 'n poging om Ferrara te verower in 1519, misluk. In 'n alliansie met keiser Karel word Milaan deur die keiser verower en Ferrara, Parma en Piacenza deur pouslike troepe verower in November 1521.
Line 49 ⟶ 51:
===Die kollege van kardinale===
Pous Leo X het 42 (dalk 43) kardinale aangestel in agt konsistories.
 
====Die konsistorie van [[23 September]] [[1513]]====
* Lorenzo Pucci, biskop van Melfi.
* Giulio de' Medici, kardinaal-nepoot, aartsbiskop van Florence (later [[Pous Clemens VII]]).
* Bernardo Dovizi da Bibbiena, skatmeester-generaal.
* Innocenzo Cibo, kardinaal-nepoot, apostoliese protonotarius.
 
Volgens Eubel in Herarchia Catholica Medii ei Recentoris Aevi en Cardella in Memorie storiche de' Cardinali della Santa Romana Chiesa is Pietro Quirini ook as kardinaal aangestel, maar nooit gepubliseer nie.
 
====Die konsistorie van [[10 September]] [[1515]]====
* Thomas Wolsey, aartsbiskop van York.
 
====Die konsistorie van [[14 Desember]] [[1515]]====
* Adrian Gouffier de Boissy, biskop van Coutance, Frankryk.
 
====Die konsistorie van [[1 April]] [[1517]]====
* Antoine Bohier du Prat, aartsbiskop van Bourges.
* Guillaume III de Croy, biskop van Cambrai, Frankryk.
 
====Die konsistorie van [[1 Julie]] [[1517]]====
Hierdie konsistorie het die grootste aantal kardinale aangestel totdat [[Pous Pius XII]] op [[18 Februarie]] [[1946]] 32 kardinale aanstel, [[Pous Paulus VI]] op [[28 April]] [[1969]] 34 en [[Pous Johannes Paulus II]] op [[21 Februarie]] [[2001]] 42.
 
* Francesco Conti, biskop van Conza.
* Giovanni Piccolomini, aartsbiskop van Sienna.
* Giovanni Domenico de Cupis, aartsbiskop van Trani.
* Niccolo Pandolfini, biskop van Pistoia.
* Raffaele Petrucci, biskop van Grosseto.
* Andrea della Valle, biskop van Mileto.
* Bonifacio Ferrero, biskop van Ivrea.
* Giovanni Battista Pallavicino, biskop van Cavaillon, Frankryk.
* Scarmuccia Trivulso, biskop van Como.
* Pompeo Colonna, biskop van Rieti.
* Domenico Giacobazzi, biskop van Nocera dei Pagani.
* Louis II de Bourbon de Vendôme, biskop van Laon.
* Lorenzo Campeggio, biskop van Feltre.
* Fernandino Ponzetti, biskop van Molfetta.
* Luigi de' Rossi, kardinaal-nepoot, apostoliese protonotarius.
* Silvio Passerini, apostoliese protonotarius.
* Adriaan Floriszoon Boeyens (ook d'Edel), biskop van Tortosa (later [[Pous Adrianus VI]]).
* Tommaso Vio, generaal van die Orde van die Benediktyne (O.P.).
* Egidio di Viterbo, generaal van die Orde van die Augustyne. (O.E.S.A).
* Cristoforo Numai, generaal van die Orde van die Franciskane (O.F.M. Obs.).
* Guillén-Ramón de Vich y de Vallterra, apostoliese protonotarius.
* Franciotto Orsini, priester van Rome.
* Paolo Emilio Cesi, apostoliese protonotarius.
* Alessandro Cesarini senior, apostoliese protonotarius.
* Giovanni Salviati, apostoliese protonotarius.
* Niccolo Ridolfi, apostoliese protonotarius.
* Ercole Rangone, apostoliese protonotarius.
* Agostino Trivulzio, apostoliese protonotarius.
* Francesco Pisani, apostoliese protonotarius.
* Alfonso van Portugal, vierde seun van koning Manoel van Portugal, apostoliese protonotarius.
 
====Die konsistorie van [[24 Maart]] [[1518]]====
* Albrecht von Brandenburg, aartsbiskop van Magdeburg en Mainz.
 
====Die konsistorie van [[28 Mei]] [[1518]]====
* Jean de Lorraine, biskop van Metz.
 
====Die konsistorie van [[9 Augustus]] [[1520]]====
* Eberhard von der Mark, biskop van Chartres.
 
===Bulle, Ensiklieke en Dekrete===
[[15 Junie]] [[1520]] – Exsurge Domine – Veroordeling van Martin Luther.
[[Beeld: Decet Romanum Pontificam.jpg|thumbduimnael||rightregs|Bul met ekskommunjkasie van Martin Luther]]
[[3 Januarie]] [[1521]] – Decet Romanum Pontificem – Ekskommunikasie van Martin Luther.
 
==Bibliografie==
* Duff, Eamon (2001). ''Saints and Sinners: A History of the Popes'', Yale University Press. ISBN 0300091656.
* Maxwell-Stuart, P. G. (2002). ''Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present'', Thames & Hudson. ISBN 0500017980.
 
==Verwysings==
{{reflistVerwysings}}
 
==Eksterne skakels==
{{En-Wikisource info|Catholic Encyclopedia (1913)/Pope Leo X}}
* {{CE|http://www.newadvent.org/cathen/09162a.htm}}
* {{CF|http://www.catholic-forum.com/saints/pope0217.htm}}
* {{BBKL|http://www.bautz.de/bbkl/l/Leo_X.shtml}}
* {{PTA|http://www.cfpeople.org/Books/Pope/POPEp215.htm#T1}}
* {{Bulle|http://www.papalencyclicals.net/Leo10/index.htm}}
* {{VH|http://www.vaticanhistory.de/vh/html/leo_x_1.html}}
* {{CA|http://www.fiu.edu/~mirandas/bios1489.htm#Medici}}
* {{CH|http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bdeme.html}}
{{Commons|Leo X}}
 
Line 139 ⟶ 149:
{{pouse}}
{{teenpouse}}
[[Kategorie: Pouse|Leo X]]
[[Kategorie:Italiaanse pouse|Leo X]]
Basis URL: http://en.wikipedia.org/wiki/Pope_Leo_X
 
[[Kategorie: Pouse|Leo X]]
[[Kategorie:Italiaanse pouse|Leo X]]