Groen: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Alle inhoud uit bladsy verwyder |
k Wysigings deur 82.148.220.90 teruggerol na laaste weergawe deur Naudefj |
||
Lyn 1:
{{kleurmonster|#00ff00}}
'''Groen''' is 'n [[kleur]] wat algemeen in die natuur gesien word. [[Plant]]e is groen weens die [[chlorofil]] wat hulle bevat.
Groen [[lig]] het 'n [[golflengte]] van ongeveer 550 [[nanometer|nm]], en is een van die bytellende [[primêre kleur]]e, die komplement van [[magenta (kleur)|magenta]]. Baie kunstenaars hou steeds nog by tradisionele kleurteorie waarin die komplement van groen as [[rooi (kleur)|rooi]] gesien word.
== Onderskeid tussen "blou" en "groen" in tale ==
[[Lêer:Emerald rough 300x422.jpg|duimnael|250px|Smarag]]
Die [[Afrikaans (taal)|Afrikaanse]] taal maak 'n onderskeid tussen [[blou (kleur)|blou]] en groen, maar sommige [[taal|tale]] (soos [[Viëtnamees (taal)|Viëtnamees]] of [[Tarahumara (taal)|Tarahumara]]) het gewoonlik nie verskillende woorde nie, en verwys na groen deur 'n woord te gebruik wat ook na [[geel]] of [[blou (kleur)|blou]] kan verwys.
Daar word soms gesê dat [[Japans (taal)|Japans]] nie tussen blou en groen onderskei nie. Moderne Japans het woorde vir beide groen (緑 ''midori'') en blou (青い ''aoi'' [[beskrywende naamwoord|b.nw.]]; 青 ''ao'' [[selfstandige naamwoord|s.nw.]]). Hierdie onderskeid bestaan nie in antieke Japans nie: die woord ''midori'' is slegs begin gebruik tydens die ''Heian''-periode, en toe (en vir lank daarna) is ''midori'' slegs as 'n skakering van ''ao'' beskou. Slegs na die [[Tweede Wêreldoorlog]], gedurende die [[Besetting van Japan]], het opvoedkundige materiale begin onderskei tussen groen en blou. Daarom, terwyl meeste Japannese dit wel as groen erken, word ''ao'' steeds gebruik vir groen [[verkeerslig]]te en [[chlofil|plante]]. Meeste ander voorwerpe — 'n groen [[motor]], [[trui]], ens. — sal in die algemeen ''midori'' genoem word.
[[Wallies (taal)|Wallies]] het verskillende grense as [[Engels (taal)|Engels]] ten opsigte van blou en groen. Die woord ''glas'' word gewoonlik as 'blou' vertaal, maar verwys ook onder andere na die kleur van die see, gras of silwer. Die woord ''gwyrdd'' is die standaardvertaling vir 'groen'. ''Glas'' (dieselfde spelling) is ook die standaardvertaling vir 'groen' in [[Iers (taal)|Iers]]. In Iers is ''gorm'' die woord vir 'blou' – die eerste deel ("'''gor'''m") word dieselfde uitgespreek as in Wallies ("'''gwyr'''dd").
[[Chinees (taal)|Chinees]] het die blou-groen onderskeid, maar 'n ander woord wat die moderne omgangstaal voorafgaan, ''qīng'' (青), word gebruik. Dit kan na óf blou óf groen verwys, of selfs na [[swart (kleur)|swart]], soos in ''xuánqīng'' (玄青), alhoewel dit baie raar is.
In [[Koerds (taal)|Koerds]] word die woord "şîn" (uitgespreek ''shien''), wat 'blou' beteken, gebruik vir groen dinge in die natuur, soos blare, gras en oë. Daar is 'n ander woord, "kesk", wat gebruik word vir ander groen dinge, soos byvoorbeeld die Koerdse vlag.
== "Groen" as 'n politieke ideologie ==
[[Lêer:Amazonian rainforest.JPG|duimnael|250px|Die Amasone-reënwoud]]
[[Lêer:Green vintage buttons.jpg|duimnael|250px|Groen knope]]
Die [[ekologiebeweging]] gebruik groen as gevolg van die algemeene voorkoms daarvan in die natuur. ''[[Greenpeace]]'', 'n ekologiese groep, gebruik groen weens die verbintenis met lewe. Díé wat hierdie idees in die politieke sfeer inbring word die "[[Groene]]" genoem:
Daar is [[politieke party]]e bekend as "[[Groen Partye]]" in meer as een honderd lande dwarsdeur die wêreld (met ontstaan in [[Europe]], alhoewel die Groen Partye van die [[Verenigde State]] en [[Kanada]] ook sterk wortel geskiet het). Die meer algemene term "[[groen party]]" word gebruik vir partye wat voorstaanders van omgewingsbeskerming is.
'n "Groen Party" (of Faksie) het ook bestaan in die [[Bisantynse Ryk]] vir 'n kort ruk, maar dit het natuurlik niks met die moderne Groene te doen gehad nie. Dit het eerder ontwikkel uit 'n soort strydwaresies-ondersteunersklub, wie se bestuurders groen gebruik het om hulleself van die opponerende "Blou Party" te onderskei.
Groen is die tradisionele kleur van [[Islam]], ook weens die verbinding met die natuur. [[Mohammed]] word betroubaar aangehaal in 'n ''hadith'' waar hy sê dat "water, groenigheid en 'n pragtige gesig" drie universele goeie dinge is.
Om hierdie rede is die vlag van [[Libië]] gewoon groen, die enigste huidige nasionale vlag van een enkele kleur.
Groen is ook die kleur van die rugkant van die [[V.S. Dollar]], en dra ook 'n sterk verbinding met geld, rykdom en [[kapitalisme]]. Dit is veral waar in die V.S., maar die status van die dollar wêreldwyd maak dit 'n wyer simbool. Dit word geïllustreer in 'n grap wat in die dae van die [[Sowjetunie]] vertel is: "Noem iets groen, anders as geld", met die korrekte antwoord "'n [[roebel]]".
In Noord-Amerikaanse [[aandelemarkte]] word groen gebruik om 'n stygende aandeleprys mee aan te dui, maar in Oos-Asiese aandelemarkte word groen gebruik vir 'n afname in aandelepryse.
Groen is ook die kleur van ondersteuners van [[Taiwannese onafhanklikheid]], in teenstelling met die verenigende blou koalisie. Die oorsprong van hierdie simboliek kom van [[Taiwan]] wat 'n tropiese eiland is, en is onverwant aan [[omgewingsgesindheid]] of die [[Groen Party]].
== Simboliek ==
[[Lêer:Organic Bartlett Pears.jpg|duimnael|250px|Pere]]
[[Lêer:Aztec mask 050910 170205.jpg|duimnael|250px|'n Asteke-masker]]
In die [[Middeleeue]] het groen euwele of demoniese gediertes (insluitende [[draak|drake]]) voorgestel, en somtyds [[liefde]].
Groen simboliseer ''gaan'' of ''ry'' weens die gebruik in [[verkeersteken]]s. Dit is ook die kleur van tekens wat inligting of rigtings gee.
In [[motorwedren]]ne word 'n groen [[vlag]] gebruik om die begin of voortsetting van 'n resies aan te dui.
Weens sy eienskappe van goeie [[kamoefleer|kamoeflering]] word groen tipies in velduniforms van baie militêre dienste gebruik. Dit is ook die formele uniform van baie landweermagte en vlote.
Groen is 'n simbool van [[Ierland]], wat ook verwys word na as "die [[smarag]]eiland". Die kleur word spesifiek verteenwoordig in die republikeinse en nasionalistiese tradisies van moderne tye, en word in daardie sin gebruik op die vlag van die Republiek van Ierland, teenoor die unioniste se [[oranje (kleur)|oranje]].
Groen is ook die simbool van die [[Esperanto]] taal. Daar word gesê dat die kleur die eerste deur die Ier Richard Henry Geoghegan voorgestel is, weens die Ierse verbinding daarvan. Die kleur is spesifiek met die [[groen ster]] geassosieer, en dit word ook gesien op die Esperanto-vlag.
"[[Klein Groen Mannetjies]]" verwys na die stereotipiese [[ruimtewese]]ns met groen vel, antennas en 'n rofweg menslike liggaamsplan (maar met die getalle van sekere liggaamsdele gereeld verander).
[[Stephen King]] het 'n boek genaamd ''[[The Green Mile]]'' geskryf, wat verwys na die laaste staptog wat deur [[gevangene]]s gemaak is wat doodsafwagtend is.
[[Pink Floyd]] het 'n lied getiteld ''Green Is The Colour'' vrygestel.
Mense wat [[rooi (kleur)|rooi]]-groen [[kleurblind]] is, kan baie keer onderskei tussen die twee kleure, maar misgis hulle met ander kleure, byvoorbeeld heldergroen met [[geel (kleur)|geel]], donkergroen met [[bruin (kleur)|bruin]].
== Die Volksmond ==
* [[Jaloesie]], een van die tradisionele [[Sewe Dodelike Sondes]] is ook bekend as die Groenoog-monster. 'n Persoon wat jaloers is, is dus "groen van jaloesie".
* Tradisioneel het iemand wat goed met plante werk groen vingers of 'n groen duim.
* 'n Nuwe, onervare beginner is ook groen, heel moontlik weens die verwysing na onryp vrugte. Eerstejaars by baie Universiteite word ook na verwys as "groentjies".
== Kleurkoördinate ==
Volgens verskeie kleurskemas word '''groen''' as volg voorgestel:
{| border="1"
!Model
!Koördinate
|-
|''[[Heksadesimale]] kode''
|#00FF00
|-
|[[RGB-kleurmodel]]
|(0, 255, 0)
|-
|CMYK
|(255, 0, 255, 0)
|-
|HSV
|(120°, 100%, 100%)
|}
== Sien ook ==
* [[Lys van kleure]]
{{EMSpektrum}}
[[Kategorie:Kleure]]
[[Kategorie:Optiese spektrum]]
{{Link GA|en}}
| |||