|
[[BeeldLêer:EiserneVorhang.png|thumb|right|260px|Die Ystergordyn in Europa.]]
Die '''Ystergordyn''' is 'n Westerse term wat deur [[Winston Churchill]] gepopulariseergewild gemaak is. Dit verwys na die grens wat [[Europa]] simbolies, ideologies en fisiesfisiek in twee verskillende gebiede sedertverdeel het tussen die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] ([[1945]]) toten die einde van die [[Koue Oorlog]] ([[1989]]) verdeel het.
== Beskrywing ==
Die Ystergordyn was in die eerste plek 'n fiktiewe grens deur Europa, 'n skeidslyn tussen die sogenaamde kommunistiese '"Oosblok '" (die [[Sowjetunie]] en vasalstatevasaalstate in Oos-Europa) en die kapitalistiese '"Weste '" ( westerseWesterse lande onder leiding van die [[Verenigde State van Amerika]]). ▼
Die grens ontstaanhet na die Tweede WereldoorlogWêreldoorlog ontstaan en wordis "afgebreek" na die ineenstorting van die mag van die kommunistieseKommunistiese partye in Oos-Europa en die ineenstorting van die Sowjetryk[[Sowjetunie]]. [[Hongarye]] beginhet op [[2 Mei]] 1989 eerste begin met die afbreek van die Ystergordyn op [[2 Mei]] 1989, waarby die hoë koste vir die onderhoud van die grens ook 'n rol speelgespeel het. Die '"gordyn '" was dié [[simbool]] van die Koue Oorlog. ▼▲Die Ystergordyn was in die eerste plek 'n fiktiewe grens deur Europa, 'n skeidslyn tussen die sogenaamde kommunistiese 'Oosblok' (die [[Sowjetunie]] en vasalstate in Oos-Europa) en die kapitalistiese 'Weste' (westerse lande onder leiding van die [[Verenigde State van Amerika]]).
In die tweede plek het die Ystergordyn ook 'n tasbare en fisiesefisieke element gehad wat bestaan het uit mynvelde, die doringdraad, wagposte en torings wat op die grense tussen die Oosblok en die Weste in Europa gevestig is. Hiervan was die [[Berlynse Muur]] die mees sigbare voorbeeld. ▼▲Die grens ontstaan na die Tweede Wereldoorlog en word "afgebreek" na die ineenstorting van die mag van die kommunistiese partye in Oos-Europa en die ineenstorting van die Sowjetryk. [[Hongarye]] begin eerste met die afbreek van die Ystergordyn op [[2 Mei]] 1989, waarby die hoë koste vir die onderhoud van die grens ook 'n rol speel. Die 'gordyn' was dié [[simbool]] van die Koue Oorlog.
▲In die tweede plek het die Ystergordyn ook 'n tasbare en fisiese element gehad wat bestaan het uit mynvelde, die doringdraad, wagposte en torings wat op die grense tussen die Oosblok en die Weste in Europa gevestig is. Hiervan was die [[Berlynse Muur]] die mees sigbare voorbeeld.
== Oosprong van term ==
[[Lêer:rsa_paspoort_ystergordyn.jpg|duimnael|links|Suid-Afrikaanse paspoort (1971-1981) verbied die reis na kommunistieseKommunistiese en Oosbloklande.]]
Die term Ystergordyn vir 'n onoorbrugbare skeiding tussen gebiede, is waarskynlik vir die eerste keer gebruik deur die Belgiese Koninginkoningin Elisabeth, oor die situasie wat in [[1915]] tussen [[België]] en haar geboorteland, [[Duitsland]], bestaan het. 'n Ystergordyn (of ''eiserner Vorhang'') was in Duitse teaters 'n verpligte veiligheidsmaatreël wat moes voorkom dat 'n moontlike brand op die verhoog sou kon uitbrei na die saal. Sodanige brande het gereeld voorgekom, want die beskilderde doekdoeke wat vir dekor gebruik wasis, was uiters vlambaar. In die geval van 'n brand op die verhoog wordis 'n metaalskeidingswand tussen die verhoog en saal neergelaat wat deur brandweerspuite met water verkoel wordis.
Na Elisabeth gebruik ook ander die term as metafoor vir geskeide gebiedsdele. Die term ystergordyn vir die skeiding tussen die Duitse en die Russiese invloedsfeer word vir die eerste keer in 'n artikel van die Duitse dagblad ''Das Reich'', op [[18 Februarie]] 1945 gebruik, waarna [[Joseph Goebbels]] volgens dieselfde dagblad, in 'n toespraak op [[25 Februarie]] eweneens oor 'n ystergordyn praat. ▼
▲Na Elisabeth gebruikhet ook ander die term gebruik as metafoor vir geskeide gebiedsdelegebiede. Die term ystergordyn vir die skeiding tussen die Duitse en die Russiese invloedsfeer wordis vir die eerste keer op [[18 Februarie]] 1945 in 'n artikel van die Duitse dagblad ''Das Reich'' , op [[18 Februarie]] 1945 gebruik, waarna [[Joseph Goebbels]] volgens dieselfde dagblad , in 'n toespraak op [[25 Februarie]] eweneens oor 'n ystergordyn praatgepraat het.
Die term in sy Koue Oorlog betekenis kan nagespoor word na 'n toespraak deur die Britse staatsman Winston Churchill op [[5 Maart]] [[1946]]. In sy Fultontoespraak waarsku hy teen die groeiende tweespalt in Europa. Aanvanklik was sy siening deur baie mense verwerp en word sy insigte oor die aangeleentheid eers 'n paar jaar later na waarde geskat. ▼
▲Die term in sy Koue Oorlog -betekenis kan nagespoornagespeur word na 'n toespraak deur die Britse staatsman Winston Churchill op [[5 Maart]] [[1946]]. In sy FultontoespraakFulton-toespraak waarskuhet hy gewaarsku teen die groeiende tweespalt in Europa. Aanvanklik wasis sy siening deur baie mense verwerp en word sy insigte oor die aangeleentheid is eers 'n paar jaar later na waarde geskat.
== Gedeelte van Churchill se Fultontoespraak ==
==Churchill se Fulton-toespraak==
'n Deel van Churchill se Fulton-toespraak lui: "Van [[Stettyn]] aan die Baltiese kus tot [[Triëst]] aan die Adriatiese See, het 'n ystergordyn neergedaal dwarsdeur die Europese kontinent. Agter die lyn lê alle hoofstede van die ou state van Sentraal- en Oos-Europa: [[Warskou]], [[Berlyn]], [[Praag]], [[Wene]], [[Boedapest]], [[Belgrado]], [[Boekarest]] en [[Sofia]]. Al hierdie beroemde stede en die bevolkings rondom hulle bevind hulself binne die Russiese sfeer en word almal in die een of andere vorm onderworpeonderwerp, nie alleen aandeur die Sowjet-Russiese invloed nie, maar in grotegroter en steeds groeiende mate aandeur direkte oorheersing deur [[Moskou]]."
== Verwante terme ==
'n Verwante term aan die Ystergordyn, die Bamboesgordyn, is geskep in verwysing na [[Sjina]]. 'n Veld vol kaktusse rondom die VSA Vlootbasis-vlootbasis by [[Guantanamobaai]] geplantwat deur [[Kuba]] geplant is, word ook somtyds genoem die Kaktusgordyn genoem. Aangesien die strategiese kompetisie tussen die Weste en die ander lande afgeneem het na die einde van die Koue Oorlog, het die terme grootliks in onbruik verval.
[[Kategorie:Geskiedenis van Duitsland]]
| 