Heelal: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Xqbot (besprekings | bydraes) k Robot: scn:Universu is 'n voorbladartikel |
No edit summary |
||
Lyn 2:
Die '''heelal''' word gedefinieer as alles wat fisies bestaan: ruimte en tyd in hul geheel; alle vorms van materie, energie en momentum, asook die fisiese wette en konstantes wat hulle bepaal.
Huidige interpretasies van sterrekundige waarnemings dui daarop dat die heelal ongeveer 13,73 miljard jaar oud is en dat die deursnit van die waarneembare heelal ten minste 93 miljard [[ligjaar|ligjare]] (of 8.80 × 10<sup>26</sup> meter) is.<ref>Dit klink moontlik kontrasterend dat twee [[sterrestelsel]]s 93 miljard ligjare geskei kan wees, terwyl die heelal slegs ietsie meer as 13 miljard jaar oud is, aangesien ''spesiale relatiwiteit'' volhou dat materie nie só kan versnel dat dit vinniger as die spoed van lig in 'n plaaslike streek ruimtetyd beweeg nie. Volgens ''algemene relatiwiteit'' kan die ruimte egter uitsit sonder enige wesenlike beperking op die tempo daarvan. Dus kan twee sterrestelsels vinniger as die spoed van lig skei, indien die ruimte tussen hulle groei.</ref> Dit is nie seker of die heelal 'n einde het of oneindig is nie. Vir die Oerknalmodel word aangeneem dat die heelal oneindig groot is.
Volgens die heersende wetenskaplike model van die heelal, bekend as die [[Oerknal]], het die heelal uitgesit vanuit 'n uiters warm, digte fase bekend as die Planck-epog, waarin al die materie en energie in die waarneembare heelal gekonsentreer was. Sedert die Planck-epog is die heelal al besig om uit te sit tot sy huidige vorm, moontlik met 'n kort periode (minder as 10<sup>-32</sup> sekondes) kosmiese inflasie: 'n tyd waarin die heelal eksponensieel uitgebrei het (dus sou dit verdubbel het, dan weer verdubbel het, ens.). Daar is 'n aantal onafhanklike eksperimentele metings wat hierdie teoretiese uitsetting ondersteun en ook die Oerknal in die algemeen ondersteun. Onlangse waarnemings het aangedui dat hierdie uitsetting versnel, as gevolg van (die teoretiese) [[donker energie]] en dat die meeste materie en energie in die heelal wesenlik verskil van dít wat ons op aarde kan waarneem en dus nie direk waargeneem kan word nie. 'n Eenvoudige voorbeeld hiervan is die feit dat enige sterre wat vanaf die Aarde waargeneem word nie lyk soos dit op daardie oomblik in die werklikheid lyk nie, maar soos dit in die verlede gelyk het: die sterre (en ander hemelliggame) is só ver van die aarde af dat dit hulle ligjare neem om die Aarde te bereik. As mens die hemelruim met die blote oog waarneem, sien mens dus hoe die sterre jare gelede gelyk het.<ref>Die Son se lig neem 8,315 minute om die Aarde te bereik. Daarenteen is die naaste ster aan ons Son, Proxima Centauri, 4,2 ligjare hiervandaan en die sterrestelsel Abell 1835 se lig neem 13,2 miljard jaar om ons te bereik.</ref>
| |||