Nieu-Guinee: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Skakel
k fixing dead links
Lyn 57:
|year=1863 |accessdate=30 November 2009}}; {{Cite book | last = Wallace | first = Alfred Russel | authorlink = Alfred Russel Wallace | title = The Malay Archipelago | publisher = Macmillan and Co | year = 1869 | location = Londen | page = 2}}</ref> Geologies maak dit, aaneenlopend met Australië, deel uit van die [[Sahoel-landplaat|Sahoel]]-kontinent,<ref name=ballard>{{cite conference |first=Chris |last=Ballard |authorlink= |title=Stimulating minds to fantasy? A critical etymology for Sahul |booktitle=Sahul in review: Pleistocene archaeology in Australia, New Guinea and island Melanesia |pages=19–20 |publisher=Australian National University | location= Canberra |year=1993 |id=ISBN 0-7315-1540-4 }}</ref><ref name="Allen 1977">{{cite book |last=Allen |first=J. |authorlink= |coauthors=J. Golson en R. Jones (red.) |editor= |others= |title=Sunda and Sahul: Prehistorical studies in Southeast Asia, Melanesia and Australia |year=1977 |publisher=Academic Press |location=Londen |isbn=0-12-051250-5 |pages= |chapter= |quote = }}</ref> ook bekend as die [[Australiese kontinent|Groter-Australië]].<ref>{{Cite journal |last=Allen |first=Jim |last2=Gosden |first2=Chris |last3=Jones |first3=Rhys |last4=White |first4=J. Peter |year=1988 |title=Pleistocene dates for the human occupation of New Ireland, northern Melanesia |journal=[[Nature (journal)|Nature]] | volume=331 |issue=6158 |pages=707–709 |doi=10.1038/331707a0 }}</ref> Die twee landmassas is van mekaar geskei toe die area, bekend as die [[Torres-see-engte]] oorvloei is na die laaste [[ystydperk]]. Antropologies word dit as 'n deel van [[Melanesië]] beskou. Polities, omvat die [[Wes-Papoea (streek)|westelike helfte van die eiland]] twee [[Indonesië|Indonesiese]] provinsies: [[Papoea (Indonesiese provinsie)|Papoea]] en [[Wes-Papoea (provinsie)|Wes-Papoea]]. Die oostelike helfte maak die [[vasteland]] van die land [[Papoea-Nieu-Guinee]] uit. Nieu-Guinee het 'n bevolking van sowat 7,5 miljoen, wat 'n baie lae bevolkingsdigtheid meebring van 8 inwoners/km<sup>2</sup>.
 
Nieu-Guinee word onderskei van sy droër, meer gelyke,<ref>{{cite news|url=http://www.smh.com.au/news/National/Map-from-above-shows-Australia-is-a-very-flat-place/2005/01/21/1106110947946.html|title=Map from above shows Australia is a very flat place|date=21 January 2005|last=Macey|first=Richard|publisher=''[[The Sydney Morning Herald]]''|accessdate=5 April 2010}}</ref> en minder vrugbare<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/quantum/info/q95-19-5.htm|title=A Chat with Tim Flannery on Population Control|last=Kelly|first=Karina|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=13 September 1995|accessdate=23 April 2010}} "Wel, Australië het by verre die wêreld se mins vrugbare grond".</ref><ref>{{cite web|title=Damaged Dirt|publisher=''[[The Advertiser (Adelaide)|The Advertiser]]''|last=Grant|first= Cameron | url=http://www.1degree.com.au/files/AdvertiserPartworks_Part3_Page8.pdf?download=1&filename=AdvertiserPartworks_Part3_Page8.pdf|date=Augustus 2007|accessdate=23 April 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20110516042307/http://www.1degree.com.au/files/AdvertiserPartworks_Part3_Page8.pdf?download=1&filename=AdvertiserPartworks_Part3_Page8.pdf|archivedate=16 May 2011}} "Australië het die oudste, mees verweerde gronde op die planeet."</ref> suidelike eweknie, Australië, deur die aktiewe vulkaniese geologie, met die hoogste punt, [[Poensjak Djaia]] (of Carstenszpiramide), wat reik tot 'n hoogte van 4&nbsp;884 m (16&nbsp;023&nbsp;vt). Tog deel die twee landmassas 'n soortgelyke fauna, met buideldiere, insluitend [[wallaby|wallabies]] en [[possums]], en die eierlêende monotreem, die [[mierystervark]], of [[echidna]]. Buiten vlermuise en sowat twee dosyn inheemse knaagdiergenera,<ref>{{Cite journal |title=A Phylogeny of New Guinea Rodent Genera Based on Phallic Morphology |first=W. Z., Jr. |last=Lidicker |journal=Journal of Mammalogy |volume=49 |issue=4 |year=1968 |pages=609–643 |doi=10.2307/1378724 }}</ref> is daar, buiten die mens, geen inheemse [[plasentale soogdier]]e nie. Varke, verskeie bykomende rotsoorte, en die voorouer van die [[Nieu-Guinese singende hond]] het weens menslike kolonisering die eiland binnegekom.
 
Menslike teenwoordigheid op die eiland dateer minstens 40&nbsp;000 jaar terug na die oudste mensemigrasies uit Afrika. Navorsing dui dat 'n vroeë en onafhanklike landboukultuur in die hooglande gevestig is, met getuienis van waterleidings wat minstens 10&nbsp;000 jaar terugdateer.<ref>"Die span het ook hooftrekke gedateer wat ooreenkom met die plant, grawe, en vasbind van plante, en gelokaliseerde waterleidingstelsels tot 10&nbsp;000 jaar gelede. Saamgehoopte holms vir water-intolerante plante soos piesangs, suikerriet en jamme word gedateer na sowat 6&nbsp;500 jaar gelede." "Was Papua New Guinea an Early Agriculture Pioneer?", deur John Roach, vir ''National Geographic News'', [http://news.nationalgeographic.com/news/2003/06/0623_030623_kukagriculture.html 23 Junie 2003]</ref> Weens die ruime tydsbestek van die eiland se bewoning, en die hoogsgefragmenteerde landskap, word 'n groot getal tale hier gebesig, met om en by 1&nbsp;000 ('n groter getal as dié van meeste kontinente) wat gekatalogiseer is uit 'n geraamde wêreldwye pre-Colombiaanse totaal van 6&nbsp;000 mensdialekte. Meeste word geklassifiseer as [[Papoeaanse tale]], 'n algemeen aanvaarde geografiese term wat 'n minderheid outeurs voorhou as 'n generiese term. 'n Aantal [[Austronesiese tale]] word aan die kuslyn en aanliggende eilande gepraat.