Nicolaas Havenga: Verskil tussen weergawes

Toe die [[Pakt-regering]] van Hertzog en die [[Arbeidersparty|Arbeiders]] in 1924 die bewind by die [[Suid-Afrikaanse Party|S.A.P.]] van genl. [[Jan Smuts]] oorneem, word Havenga minister van finansies. Hy bly aan in dié amp tot 1939 en weer van 1948 tot 1955. Op [[4 September]] [[1939]] verslaan die Volksraad met 'n meerderheid van 80 teen 67 genl. Hertzog se mosie om neutraal te bly in die [[Tweede Wêreldoorlog]] en so bedank hy en die eerste minister saam met al die ander voormalige [[Nasionale Party|Natte]] in die kabinet. Hulle sluit hulle by dr. [[D.F. Malan]] se Nasionale Party aan, maar bedank in 1940 uit die Volksraad en stig die [[Afrikanerparty]]. Havenga, 'n voorstander van gematigde nasionalisme, word leier van die A.P. ná Hertzog se dood in November 1942. In die algemene verkiesing van 1943 kom Havenga slegs derde in die kiesafdeling [[Frankfort]]. J.L.B. Döhne van die Herenigde [[Nasionale Party]] wen met 3 050 stemme, die [[Verenigde Party]] se J.P. de Jager kry 2 017 stemme en Havenga vir die Afrikanerparty 1 487.

[[Lêer:NG Havenga spotprent.jpg|thumb|right|323px|Ivanoff se spotprent in ''[[Die Vaderland]]'' oor Havenga se stryd om in 1952 in [[Meksiko-stad]] 'n hoë goudprys te krybeding.]]

Ná die oorlog beywer hy en dr. Malan hulle vir Afrikaner-eenheidAfrikanereenheid. Die Afrikaner- en Nasionale Party kom ooreen om nie mekaar se kandidate in die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1948|1948-verkiesing]] teen te staan nie. Havenga wen [[Ladybrand]] met 5 096 stemme teen die Verenigde Party-kandidaatPartykandidaat, J.J. Fourie, se 2 485. Die A.P. verower nege setels en die N.P. 70 vergeleke met die [[Arbeidersparty]] se ses en die V.P. se 65 vir 'n skrale N.P.-A.P.-meerderheid van agt. Met die stemme van die drie Naturelleverteenwoorigers bygereken, was die meerderheid in die Volksraad net vyf. In die Senaat was die Nasionale Party 'n tyd lank in die minderheid. Weer word Havenga minister van finansies. Die twee partye smelt in 1951 saam en Havenga word partyleier in Natal. Dit was nadat Malan Havenga oorreed het dat die bruin kiesers op die algemene kieserslys op 'n afsonderlike lys geplaas moes word, want Havenga het die [[Kleurling]]e voorheen beskou as deel van die Afrikaners en wou hulle (net soos Hertzog) nie van die algemene kieserslys verwyder nie. Toe dr. Malan in 1954 bedank as eerste minister en sy aangewese opvolger, Havenga, nie eerste minister word nie, maar adv. [[J.G. Strijdom]], bedank hy uit die Volksraad en verlaat die politiek. Hy was die laaste kabinetsminister wat in die [[Anglo-Boereoorlog]] geveg het.

Hy spits hom hierna toe op die landbou en grondbewaring. Van homself het hy gesê: "Ek is nie maar net 'n liefhebber van die landbou nie. Soos my vader voor my, lê my wortels in die grond." Op sy plaas Allanvale, distrik [[Memel]], wat voorheen aan genl. [[Christiaan de Wet]] behoort het, het hy 'n stoet resiesperde en 'n kudde Friesland-beesteFriesbeeste aangehou. Buiten sy ander bedrywighede was hy ook voorsitter van die direksie van die dagblad ''[[Die Vaderland]]''.

In 1925 het hy tegelykertyd twee groot take onderneem: die invoer van 'n beskermingsbeleid vir die nywerheid en 'n nuwe stelsel vir finansiële verhoudinge tussen die provinsies en sentrale regering. Ná sy dood het Strijdom van hom gesê: "Die groot nywerheidsontwikkeling wat ons vandag in Suid-AfriakAfrika geniet kan beskou word as 'n monument wat altyd daar sal wees om ons aan hom te herinner." In 1926 het hy 'n fonds begin om die staatskuld binne 40 jaar te delg. Deur gereeld geld oorskottegeldoorskotte in die fonds te stort, kon hy egter dié doel feitlik heeltemal bereik toe hy 13 jaar later in 1939 bedank. Tydens dié tydperk het hy ook die skuld op die staatspensioenfondse grootliks verminder.

* Potgieter, D.J. (red.) 1972. ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]''. Cape TownKaapstad: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).

* [[Eric Rosenthal|Rosenthal, Eric]]. 1978. ''Encyclopaedia of Southern Africa''. CapeKaapstad Town anden Johannesburg: Juta and Company Limited.