Nicolaas Havenga: Verskil tussen weergawes

'''Nicolaas Christiaan Havenga''', ook wel N.C. (Klasie) Havenga, (die* plaas Blesbok naby [[Fauresmith]], [[1 Mei]] [[1882]] – † [[Kaapstad]], [[14 Maart]] [[1957]]) was ’n Suid-Afrikaanse boer, staatsman en finansier.

[[Lêer:Hertzog en Havenga.jpg|thumb|links|upright|NCN.C. Havenga en genl. [[J.B.M. Hertzog]] op 'n skip op pad terug na 'n Statebondskonferensie.]]

Nicolaas Havenga stam uit 'n stoere [[Afrikaner]]familie. Hy was die oudste seun van Christiaan Adriaan en Aletta Gertruida Havenga (gebore Engelbrecht), kry sy skoolopleiding op [[Koffiefontein]] en aan [[Grey-kollege]] in [[Bloemfontein]]. Met die uitbreek van die [[Anglo-Boereoorlog]] gaan hy op 17-jarige ouderdom op kommando en neem deel aan die vroeë veldslae by Belmont, Graspan, Modderrivier en [[Magersfontein]]. Nadat hy privaat sekretaris van genl. [[J.B.M. Hertzog]] geword het, bring hy die res van die oorlog saam met hom deur. Hy is die derde keer gewond naby Kafferskop, distrik [[Lindley]], op [[8 Maart]] [[1902]] en bly in die hospitaal tot die einde van die oorlog. Van hom het [[Winston Churchill]] gesê: "Daardie man het meer Britse lood in sy liggaam as enigiemand anders wat ek ken. Hy is deurtrek van Britse koeëls, tog koester hy geen haat jeens ons nie."

Ná die oorlog word hy prokureur en vennoot en in die firma "Olivier en Havenga". In 1910 word hy lid vir [[Fauresmith]] in die [[Vrystaat]]se Provinsiale Raad en lid van die uitvoerende komitee. In 1915 stel hy 'n mosie voor vir die erkenning van [[Afrikaans]] (tesame met [[Nederlands]]) as amptelike taal. Dieselfde jaar word hy verkies as Volksraadslid vir [[Fauresmith]] van die [[Nasionale Party]] met 'n skrale meerderheid van 72 teen sy teenstander van die [[Suid-Afrikaanse Party]], S.J. van der Merwe. Hy behou die setel in die verkiesing van 1920 vir die N.P. met 'n meerderheid van 808 teen H.F.D. Papenfus van die S.A.P. In 1921 vergroot hy weereens sy meerderheid toe hy met 961 stemme wen teen die S.A.P.-kandidaat, N.F. van der Merwe, sodat hy in 1924 onbestrede verkies word. In 1929 sê N.F. van der Merwe hom weer die stryd aan. Havenga kry 1 692 stemme vergeleke met die S.A.P.-kandidaat se 330. As kandidaat van die N.P.-Koalisie in 1933 word Havenga nog 'n maal onbestrede Volksraad toe gestuur. Hy sluit hom saam met genl. Hertzog by die [[Verenigde Party]] aan en verslaan die N.P. se F.W. Beyers in 1938 met 'n meerderheid van 331 stemme, die laaste keer dat hy in Fauresmith gestaan het.

Toe die [[Pakt-regering]] van Hertzog en die [[Arbeidersparty|Arbeiders]] in 1924 die bewind by die [[Suid-Afrikaanse Party|S.A.P.]] van genl. [[Jan Smuts]] oorneem, word Havenga minister van finansies. Hy bly aan in dié amp tot 1939 en weer van 1948 tot 1955. Op [[4 September]] [[1939]] verslaan die Volksraad met 'n meerderheid van 80 teen 67 genl. Hertzog se mosie om neutraal te bly in die [[Tweede Wêreldoorlog]] en so bedank hy en die eerste minister saam met al die ander voormalige [[Nasionale Party|Natte]] inuit die kabinet. Hulle sluit hulle by dr. [[D.F. Malan]] se Nasionale Party aan, maar bedank in 1940 uit die Volksraad en stig die [[Afrikanerparty]]. Havenga, 'n voorstander van gematigde nasionalisme, word leier van die A.P. ná Hertzog se dood in November 1942. In die algemene verkiesing van 1943 kom Havenga slegs derde in die kiesafdeling [[Frankfort]]. J.L.B. Döhne van die Herenigde Nasionale Party wen met 3 050 stemme, die [[Verenigde Party]] se J.P. de Jager kry 2 017 stemme en Havenga vir die Afrikanerparty 1 487.

Ná die oorlog beywer hy en dr. Malan hulle vir Afrikanereenheid. Die Afrikaner- en Nasionale Party kom ooreen om nie mekaar se kandidate in die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1948|1948-verkiesing]] teen te staan nie. Havenga wen [[Ladybrand]] met 5 096 stemme teen die Verenigde Partykandidaat, J.J. Fourie, se 2 485. Die A.P. verower nege setels en die N.P. 70 vergeleke met die [[Arbeidersparty]] se ses en die V.P. se 65 vir 'n skrale N.P.-A.P.-meerderheid van agt. Met die stemme van die drie Naturelleverteenwoorigers bygereken, was die meerderheid in die Volksraad net vyf. In die Senaat was die Nasionale Party 'n tyd lank in die minderheid. Weer word Havenga minister van finansies. Die twee partye smelt in 1951 saam en Havenga word partyleier in Natal. Dit was nadat Malan Havenga oorreed het dat die bruin kiesers op die algemene kieserslys op 'n afsonderlike lys geplaas moes word, want Havenga het die [[Kleurling]]e voorheen beskou as deel van die Afrikaners en wou hulle (net soos Hertzog) nie van die algemene kieserslys verwyder nie. Toe dr. Malan in 1954 bedank as eerste minister en sy aangewese opvolger, Havenga, nie eersteEerste ministerMinister word nie, maar adv. [[J.G. Strijdom]], bedank hy uit die Volksraad en verlaat die politiek. Hy was die laaste kabinetsminister wat in die [[Anglo-Boereoorlog]] geveg het.