Karl Popper: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
+ Inligtingskas & Commons
Lyn 1:
{{Inligtingskas Wetenskaplike
[[Lêer:Karl Popper.jpg|thumb|right|Karl Popper]]
| naam = Karl Popper
| beeld = Karl Popper.jpg
| beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| beeldonderskrif = Karl Popper ca. 1980's
| geboortenaam = Karl Raimund Popper
| geboortedatum = [[28 Julie]] [[1902]]
| geboorteplek = [[Wene]], [[Oostenryk-Hongarye]]
| sterftedatum = {{SDEO|1902|7|28|1994|9|17}}
| sterfteplek = [[Londen]], [[Engeland]]
| plek van graf =
| blyplek =
| burgerskap =
| nasionaliteit = {{vlagland|Oostenryk}}<br />{{vlagland|Verenigde Koninkryk}}
| vakgebied = epistemologie, rasionaliteit, Filosofie van die wetenskap, logika, Sosiale en politieke filosofie, metafisika, Filosofie van die gees, Oorsprong van die lewe, Interpretasie van kwantummeganika
| werkplek =
| alma mater =
| doktorale promotor =
| akademiese adviseurs =
| doktorale studente =
| ander studente =
| bekend vir =
| beïnvloed deur = Sokrates, Lycophron, Aristoteles, Descartes, Kant, Schopenhauer, Hegel, Kierkegaard, Einstein, Wene-sirkel, Hayek, Tarski, Selz, Russell, Campbell, Burke, Mill, Hume, Wächtershäuser
| invloed op = Feitlik al die filosofie van die wetenskap sedert die 1930's<br />Hayek, Friedman, Lakatos, Feyerabend, Soros, Miller, Agassi, Bartley, Gombrich, Jarvie, Dahrendorf, Levinson, Gellner, Munz, Magee, Lorenz, Shearmur, Medawar, Dimitrakos, Albert, Gellner, Dirk Verhofstadt, Taleb, Deutsch, Eccles, Penrose
| toekennings =
| handtekening =
| webblad =
| voetnotas =
}}
 
'''Karl Raimund Popper''' ([[Wene]], [[28 Julie]] [[1902]] – [[Londen]], [[17 September]] [[1994]]) was 'n Oostenryks-Britse [[filosoof]] wat veral bekend is vir sy [[wetenskaplike metode]]-teorie, sy kritiek op die historiese determinisme en steun vir die 'oop samelewing'.
 
Hy was 'n belangrike sosiale en politieke filosoof, 'n vurige ondersteuner van die liberale [[demokrasie]], die beginsels van sosiale kritiek waarop dit gegrond is, en 'n onwrikbare teenstander van outoritarisme. Hy het ook bekend geword vir sy weerlegging van die klassieke denkmodel van wetenskap as 'n proses van waarneming en induksie en sy pleidooi vir "falsifieerbaarheid" as kriterium om [[wetenskap]] van nie-wetenskap te onderskei.
 
== Kort biografie ==
 
Karl Popper is in 1902 in Wene, [[Oostenryk]] gebore in 'n [[Jood]]se gesin. Sy ouers het egter hul Joodse geloof prysgegee en hy het grootgeword as 'n gesekulariseerde Oostenryker. Op 16 jarige leeftyd verlaat hy sy ouerhuis in 'n bui van opstandige, jeugdige verset. Hy doen eers handearbeid, maar skryf hom ook in aan die Universiteit van Wene, waar hy in die [[fisika]], [[wiskunde]], [[sielkunde]] en filosofie studeer. In ''Unended Quest'' (sy "intellektuele biografie") vertel hy hoe sy kort flankeerdery met die [[Kommunisme]] geëindig het by die aanskoue van hoe ongewapende jong sosialiste in [[1919]] buite 'n polisiekantoor doodgeskiet is in 'n betoging wat deur kommuniste gereël is.
 
Line 12 ⟶ 41:
 
== Filosofie van Wetenskap ==
 
Popper gebruik self die term 'kritiese rasionalisme' om sy filosofie te omskryf. Hierdie benaming is van belang omdat dit sy verwerping van die klassieke empirisme en van die waarneming-induksiemodel wat daaruit ontwikkel het, aandui. Popper was 'n aktiewe teenstander van dié model. Popper het geargumenteer dat wetenskaplike teorieë universeel van aard is en alleen indirek getoets kan word deur na hul implikasies te verwys.
 
Line 26 ⟶ 54:
 
== Politieke Wetenskap ==
 
Nóú verwant aan Popper se wetenskapfilosofie, is sy filosofie van die oop samelewing (''Open Society''). Sy boek ''The Open Society and its enemies'' het gevolg op sy vrywillige bannelingskap uit Nazi-Oostenryk in 1936 na Nieu-Seeland. Hy het ''The Open Society'' geskryf aan die Universiteit van Christchurch, waar hy gedurende die Tweede Wêreldoorlog gedoseer het. Dit is 'n hartstogtelike aanval op die filosofiese vyande van vryheid, gelykheid en rasionaliteit. Veral [[Plato]], [[Hegel]] en [[Marx]] het onder skoot gekom. Vir Popper was gemelde filosowe die intellektuele oorsprong van outoritarisme en [[totalitarisme]] wat veral die tydperk ná die [[Eerste Wêreldoorlog]] gekenmerk het. Die gruwelikste voorbeelde daarvan is volgens hom [[Stalin]] en [[Hitler]].
 
Line 40 ⟶ 67:
 
== Kritiek op Popper se werk ==
 
Popper se werk het ook kritiek uitgelok. Aan die een kant is daar diegene wat die stellings van die historisisme of holisme as intellektueel gerespekteerde teorieë erken wil sien, terwyl ander die marxisme of die psigoanalise as wetenskaplike teorieë beskou.
 
Line 54 ⟶ 80:
 
== Bronne ==
 
Saamgestel en vertaal uit Engelse en Nederlandse Wikipedia met bywerkings vanuit:
* Albert Venter , "Die intellektuele wêreld is beslis armer sonder Popper", Beeld, 22 September 1994.
 
* Albert Venter , "Die intellektuele wêreld is beslis armer sonder Popper", Beeld, 22 September 1994.
* Anton van Niekerk, "Suid-Afrika kan leer uit Popper se idee van demokrasie", Die Burger, 3 Oktober 1994.
* Karl Popper in die Stanford Encyclopedia of Philosophy
 
== Literatuur ==
* Feyerabend, P. Against Method. London: New Left Books, 1975. Boek van 'n voormalige kollega van Popper, met sterk kritiek op Popper se rasionalistiese uitkyk op die wetenskap.
 
* Kuhn, T. S. The Structure of Scientific Revolutions. Chicago: University of Chicago Press, 1962. 'n Kernpunt van die hedendaagse filosofie is die debat tussen die volgelinge van Kuhn en Popper oor die aard van wetenskaplike ondersoek. Dit is die boek waarin die gesigspunte van die eersgenoemde op klassieke wyse uiteengesit word.
* Feyerabend, P. Against Method. London: New Left Books, 1975. Boek van 'n voormalige kollega van Popper, met sterk kritiek op Popper se rasionalistiese uitkyk op die wetenskap.
* Magee, B. Popper. London: Fontana, 1977. 'n Goeie inleiding, uiters leesbaar maar onkrities oor Popper.
* Kuhn, T. S. The Structure of Scientific Revolutions. Chicago: University of Chicago Press, 1962. 'n Kernpunt van die hedendaagse filosofie is die debat tussen die volgelinge van Kuhn en Popper oor die aard van wetenskaplike ondersoek. Dit is die boek waarin die gesigspunte van die eersgenoemde op klassieke wyse uiteengesit word.
* Magee O'Hear, BA. Karl Popper. London: FontanaRoutledge, 19771980. 'n GoeieKritiese inleidinguiteensetting van Popper se denke, uitersbeskou leesbaarvanuit maardie onkritieshedendaagse ooranalitiese Popperfilosofie.
* Schilpp, P. A., ed. The Philosophy of Karl Popper, 2 vols. La Salle, IL: Open Court Press, 1974. Een van die beter bydraes tot die reeks 'Library of Living Philosophers'. Bevat Popper's intellektuele autobiografie, ‘n uitgebreide reeks kritiese essays en Popper se antwoorde daarop.
* O'Hear, A. Karl Popper. London: Routledge, 1980. 'n Kritiese uiteensetting van Popper se denke, beskou vanuit die hedendaagse analitiese filosofie.
* Stokes, G. Popper: Philosophy, Politics and Scientific Method. Cambridge: Polity Press, 1998. 'n Uitgebreide, ewenwigtige studie wat veral ingaan op die sosiale en politieke aspekte van die denke van Popper.
* Schilpp, P. A., ed. The Philosophy of Karl Popper, 2 vols. La Salle, IL: Open Court Press, 1974. Een van die beter bydraes tot die reeks 'Library of Living Philosophers'. Bevat Popper's intellektuele autobiografie, ‘n uitgebreide reeks kritiese essays en Popper se antwoorde daarop.
* Stokes, G. Popper: Philosophy, Politics and Scientific Method. Cambridge: Polity Press, 1998. 'n Uitgebreide, ewenwigtige studie wat veral ingaan op die sosiale en politieke aspekte van die denke van Popper.
* Ter Hark, M. Popper, Otto Selz and the rise of evolutionary epistemology.
 
== Belangrikste werke ==
* Logik der Forschung. WenenWene: Julius Springer Verlag, 1935.
 
* The Open Society and Its Enemies. 2 dln. Londen: Routledge, 1945.
* Logik der Forschung. Wenen: Julius Springer Verlag, 1935.
* The Open Society andPoverty Itsof EnemiesHistoricism. 22e dlned. Londen: Routledge, 19451961.
* Conjectures and Refutations: The PovertyGrowth of Historicism. 2eScientific edKnowledge. Londen: Routledge, 19611963.
* Objective Knowledge: An Evolutionary Approach. Oxford: Clarendon Press, 1972.
* Conjectures and Refutations: The Growth of Scientific Knowledge. Londen: Routledge, 1963.
* Objective Knowledge: An Evolutionary Approach. Oxford: Clarendon Press, 1972.
 
== Eksterne Skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} [http://plato.stanford.edu/entries/popper/ Karl Popper] van [http://plato.stanford.edu/ Stanford Encyclopedia of Philosophy] (Engels)
* {{en}} [http://www.eeng.dcu.ie/%7Etkpw/ Die Karl Popper Web] (Engels)
* {{en}} [http://www.friesian.com/popper.htm Influence on Friesian Philosophy] (Engels)
* {{en}} [http://www.soros.org/ Open Society Institute] George Soros Stigting Netwerk (Engels)
* {{en}} [http://www.stephenjaygould.org/ctrl/gardner_popper.html ''A Skeptical Look at Karl Popper''] deur Martin Gardner (Engels)
* {{nl}} [http://www.meervrijheid.nl/karl_popper_vrijheid_democratie.htm Stichting MeerVrijheid: Kritiek op Karl Popper] (Nederlands)
 
{{DEFAULTSORT:Popper, Karl}}
* [http://plato.stanford.edu/entries/popper/ Karl Popper] van [http://plato.stanford.edu/ Stanford Encyclopedia of Philosophy] (Engels)
[[Kategorie:Britse filosowe|Popper, Karl]]
* [http://www.eeng.dcu.ie/%7Etkpw/ Die Karl Popper Web] (Engels)
[[Kategorie:Oostenrykse filosowe|Popper, Karl]]
* [http://www.friesian.com/popper.htm Influence on Friesian Philosophy] (Engels)
* [http://www.soros.org/ Open Society Institute] George Soros Stigting Netwerk (Engels)
* [http://www.stephenjaygould.org/ctrl/gardner_popper.html ''A Skeptical Look at Karl Popper''] deur Martin Gardner (Engels)
* [http://www.meervrijheid.nl/karl_popper_vrijheid_democratie.htm Stichting MeerVrijheid: Kritiek op Karl Popper] (Nederlands)
 
[[Kategorie:Britse filosowe|Popper, Karl]]
[[Kategorie:Oostenrykse filosowe|Popper, Karl]]
 
{{Link GA|is}}