Goue Horde: Verskil tussen weergawes

Die '''Oeloes van Jotsji''' of '''Goue Horde''' ([[Mongolies]]: ''Altan Ord'', ''Алтан Орд''; [[Russies]]: ''Золотая Орда'', ''Zolotaja Orda'') is die Oos-Slawiese naam vir die [[Mongoolse]]<ref>[[George Vernadsky|G. Vernadsky]], M. Karpovich: ''The Mongols and Russia'', [[Yale University|Yale University Press]], 1953</ref><ref name="Columbia">"[http://www.bartleby.com/65/go/GoldenHE.html Empire of the Golden Horde]", ''[[The Columbia Encyclopedia]]'', sesde uitgawe, 2001-05.</ref><ref name="May">T. May, ''[http://www.accd.edu/sac/history/keller/Mongols/states3.html Khanate of the Golden Horde]'', North Georgia College and State University.</ref> – en later geturkifiseerde – [[khanaat]] wat in die westelike deel van die [[Mongoolse Ryk]] gestig is ná die Mongoolse inval in [[Kiëf-Roes]] in die 1240's: die huidige [[Rusland]], [[Oekraïne]], [[Moldowa]], [[Kazachstan]] en die [[Kaukasus]]. Toe die Goue Horde op sy grootste was, het dit die grootse deel van [[Oos-Europa]] van die [[Oeralgebergte]] tot aan die regteroewer van die [[Dnieper|Dnieper-rivier]] ingesluit en oos gestrek tot diep in [[Siberië]]. In die suide het die Goue Horde se gebied gestrek tot aan die [[Swartsee]], die [[Kaukasus]]-gebergte en die gebied van die Mongoolse dinastie bekend as die [[Ilkhanaat]].<ref name="Britannica1">"[http://www.britannica.com/eb/article-9037242/Golden-Horde Golden Horde]", in [[Encyclopaedia Britannica]], 2007.</ref>

Op sy sterfbed het [[Djengis Khan]] die [[Mongoolse Ryk]] tussen sy vier seuns verdeel. Jotsji was die oudste, maar hy is ses maande voor Djengis dood (daar is ook twyfel of Djengis wel sy pa was). Die mees westelike deel van die streek wat deur die Mongole beset is – wat Suid-[[Rusland]] en [[Kazachstan]] ingesluit het – is aan Jotsji se oudste seuns gegee: [[Batoe Khan|Batoe]], wat uiteindelik leier van die [[Blou Horde]] geword het, en [[Orda Khan|Orda]], wat leier van die [[Wit Horde]] geword het.<ref>Edward L. Keenan, ''[[Encyclopedia Americana]]'' -artikel</ref><ref>B.D. Grekov en A.Y. Yakubovski, ''The Golden Horde and its Downfall''</ref> In 1235 het Batoe saam met die groot generaal [[Soebedei]] begin om gebiede in die weste binne te val. Hulle het eers die [[Basjkirië|Basjkirs]] verower en daarna, in 1236, [[Wolga-Bulgarye]]. Van daar, in 1237, het hy ’n deel van die suidelike [[steppe]] van die Oekraïne binnegeval. In 1239 het hulle die [[Krim]] verower.<ref>[http://www.hansaray.org.ua/e_ist_orda.html Geskiedenis van die Krim-khanaat]</ref> Van daar het Batoe noord opgeruk en [[Kiëf-Roes]] binnegeval, terwyl sy neefs [[Möngke Khan|Möngke]], [[Kadan]] en [[Goejoek]] suidwaarts is na [[Alanië]].

Die Goue Horde het hoofsaaklik bestaan uit ’n mengsel van Turkse en Mongoolse volke wat vroeg [[Islam]] aangeneem het.<ref>''Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History'', deur Charles J. Halperin, pgp. 111</ref> Die grootste deel was Turks en langsamerhand het die Goue Horde geturkifiseer en sy Mongoolse karakter verloor. Die [[Russe]] en [[Europeërs]] het hulle die [[Tartare]] genoem.

In die 1440's was daar weer ’n groot burgeroorlog en dié keer het die Horde opgebreek in verskillende [[khanaat|khanate]]. Nie een van die khanate was sterker as Rusland nie en die Russe het die een khanaat ná die ander verower. TeenOmstreeks 1480 was hulleRusland eindelik weer vry. Teen die einde van die eeu was die [[Siberiese Khanaat]] ook deel van Rusland.