Kerngeneeskunde: Verskil tussen weergawes

 

== Opsomming ==

Sedert die ontdekking daarvan in [[1896]] deur [[Henri Bequerel]], word [[radioaktiwiteit]] deur die meeste mense met agterdog bejeën en geassosieer met kernbomme en die nadelige effekte van bestraling. Wat dikwels uit die oog verloor word, is dat die vreedsame gebruik van radioaktiwiteit tot groot voordeel van die mensdom ingespan kan word.

 

== Agtergrond ==

Die Hongaarse chemikus, [[Charles de Hevesy]], het gedurende die eerste helfte van die twintigste eeu ontdek dat radioaktiewe isotope (radionukliede) in die menslike liggaam as sogenaamde spoorders gebruik kan word om fisiologiese prosesse in die liggaam na te speur. Hierdie ontdekking, wat in 1934 aan De Hevesy die Nobel-prys besorg het, het aanleiding gegee tot die geboorte van die vakgebied Kerngeneeskunde.

 

== Wat is kerngeneeskunde? ==

Kerngeneeskunde is dié vertakking van die [[Geneeskunde]] waarin gebruik gemaak word van radionukliede vir die diagnose en, in 'n mindere mate, ook die behandeling van siektes. In teenstelling met [[radiologie]] ([[X-strale]]), wat hoofsaaklik gemoeid is met die bestudering van die struktuur van organe, toon kerngeneeskunde afwykings in orgaanfunksie aan.

Die ontwikkeling van kerngeneeskunde

 

== Beginsels en tegniek ==

Die onderliggende beginsel van kerngeneeskunde behels die toediening van 'n radionuklied aan 'n pasiënt om sodoende die opname daarvan in 'n spesifieke orgaan of organe waar te neem deur waarneming van die gammastrale wat deur die betrokke radionuklied vanuit die orgaan uitgestraal word. Die opname in die orgaan is gewoonlik verwant aan die funksie van die orgaan en 'n abnormale opname verteenwoordig 'n afwyking in die funksie van die betrokke orgaan.

Die eerste vereiste is dus dat die radionuklied by die orgaan waarin ons belangstel, gekry moet word. Om dit te bewerkstellig, moet die radionuklied gewoonlik aan 'n spesifieke nieradioaktiewe molekule gekoppel word, wat dit na die betrokke orgaan sal vervoer.

Hierdie verbinding van 'n radionuklied en 'n nieradioaktiewe stof word 'n radiofarmaseutikum genoem.

'n Groot verskeidenheid radiofarmaseutika is vandag beskikbaar, wat die bestudering van feitlik al die organe in die liggaam moontlik maak. So kan ons byvoorbeeld Tc-99m koppel aan 'n fosfaatkompleks soos metileendifosfonaat (MDP) wat beelding van die skelet moontlik maak.

Tc-99m, gekoppel aan klein albumien-mikrosfeertjies, stel ons in staat om die bloedvloei na die longe te bepaal. Indien ons die Tc-99m aan 'n imidodiasynsuur-verbinding koppel, stel dit ons in staat om die galuitskeidingsfunksie van lewerselle te beoordeel.

Ander radiofarmaseutika maak dit moontlik om stoornisse in nier-, bynier-, hart-, brein-, skildklier- en dermkanaalfunksie te diagnoseer. Sekere radiofarmaseutika, byvoorbeeld Ga-67- en Tc-99m-gemerkte witbloedselle, maak dit selfs moontlik om verskuilde kanker en infeksies op te spoor.

 

== Diagnostiese toepassings van kerngeneeskunde ==

Enkele diagnostiese gebruike van kerngeneeskunde sluit die volgende in (dit is geensins 'n volledige lys nie):

* [[Brein]]. Die diagnose van 'n verskeidenheid siektes wat slegs stoornisse in breinfunksie veroorsaak en dus nie met ander tegnieke opgespoor kan word nie (byvoorbeeld Alzheimer-siekte, sekere vorme van epilepsie, en psigiatriese siektes soos depressie en skisofrenie).

 

== Kerngeneeskunde en radiologie (X-strale) ==

Kerngeneeskunde is maar een van vele moderne diagnostiese beeldingsmetodes. Die vraag kan met reg gevra word of daar vir elkeen hiervan 'n plek is en op watter basis besluit word welke ondersoekmetode die beste vir 'n spesifieke toestand is.

Die belangrikste verskil tussen kerngeneeskundige ondersoeke en die meeste radiologiese ondersoeke, insluitend gewone [[X-strale]], [[rekenaartomografie]] (sogenaamde "CAT"-skanderings) en [[magnetiese resonansiebeelding]] (MRI), en [[ultraklank]] (sonar) lê opgesluit in die kerngeneeskunde se vermoë om stoornisse in orgaanfunksie eerder as struktuur waar te neem. In hierdie opsig verskaf kerngeneeskundige en radiologiese ondersoeke dikwels komplementêre inligting en mag beide nodig wees om die mees akkurate diagnose moontlik te maak.

 

== Terapeutiese toepassings van kerngeneeskunde ==

Radionukliede kan ook gebruik word om 'n aantal goedaardige sowel as kwaadaardige toestande te behandel. Een van die mees algemene terapeutiese toepassings behels die mondelingse toediening van radioaktiewe jodium-131 (gewoonlik in kapsule-vorm) vir die behandeling van 'n ooraktiewe skildklier (hipertiroïdisme) - 'n baie koste-effektiewe en doeltreffende behandelingstrategie.

Verskeie kankergewasse kan behandel word met behulp van radiofarmaseutika, wat onder andere I-131 as radionuklied bevat. 'n Ander belangrike terapeutiese toepassing behels die behandeling van beenpyn in pasiënte met kankeruitsaaiings (metastases) na die skelet.

 

== Kerngeneeskunde in Suid-Afrika ==

Die beoefening van die kerngeneeskunde is 'n ware spanpoging. Die lede van die span sluit in: geneeshere, radiograwe, geneeskundige fisici, radiofarmaseute en verpleegsters.

Kerngeneeskunde word deur die Professionele Raad vir Gesondheidsberoepe in Suid-Afrika erken as 'n aparte spesialiteitsrigting vir geneeshere. Radiograwe volg 'n driejaar-diploma of graadkursus, met moontlikhede vir nagraadse opleiding.