Staat: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 1:
[[Lêer:World borders geo hsi.png|duimnael|300px|'n Staatkundige kaart van die Wêreld]]
'n '''Staat''' is 'n organisasie wat gesag oor die [[bevolking]] binne 'n geografiese gebied
'n Staat kan een van verskeie [[regering]]svorme hê, so is sommige state [[republiek]]e en ander [[monargie]]ë. Soms vorm 'n staat sy eie [[land]]. State kan ook saamwerk om 'n land te vorm, soos in die geval van die [[Verenigde State van Amerika]].
Die meeste lande het hulle eie gewapende magte, staatsdiens, regbank en polisie. Dit gebeur soms dat 'n staat (gedwonge of vrywillig) sy mag aan 'n ander staat oordra, of dat state deur 'n [[federasie|federale]] of [[konfederasie|konfederale]] verband 'n deel van hul mag aan 'n oorkoepelende staat oordra.
== Komponente van die staat ==
Die staat is saamgestel uit 'n aantal spesifieke elemente wat hom sy hoofeienskappe gee. Hierdie elemente is (volgens die internasionale reg):
* 'n Grondgebied
* 'n Bevolking
* Politieke en wetlike organisasie (instellings wat die mag het om wette te maak
=== Grondgebied ===
Die grondgebied bepaal die geografiese sone waar die staat sy bevoegdhede kan uitoefen. Een van die belangrikste
Vir ouder state is die bepaling van grense nie 'n probleem nie. Vir nuwer state, wat hul grense byvoorbeeld na die koloniale periode gekry het, of nog meer onlangs, wat deel van die [[Sowjetunie]] was, is dit egter nie so voor die hand liggend nie. Buiten dit word sekere elemente van afbakening gereeld betwis, wat tot vyandighede kan lei.
Line 25 ⟶ 27:
==== Morele persoonlikheid ====
Die staat is 'n entiteit, voorsien van magte en regte, met 'n eie en onafhanklike bestaan t.o.v. sy lede, en in die besonder van sy bestuurders. Die staat is permanent: die veranderinge wat by die samestelling daarvan mag opduik het geen invloed op sy bestaan of op die duur van sy besluite nie.
==== Soewereiniteit ====
'n Staat is soewerein as hy nie sy gesag van 'n ander sosiale organisasie ontvang nie en daar geen ander sosiale groep is wat bokant
As gevolg van sy soewereiniteit het die staat 'n monopolie op georganiseerde dwang, wat hy in die hande van sy howe, polisie en weermag plaas. Volgens [[Max Weber]] word die staat trouens gedefinieer deur sy monopolie op die wetlike aanwending van geweld.
==== Uitoefening van mag ====
Line 34 ⟶ 38:
* Die mag om die samelewing te organiseer: die staat kan aan die hand van wetlike bepalings die aktiwiteite van sy burgers reguleer.
* Die mag om op sekere inisiatiewe te neem: so lewer die staat dienste en goedere aan die gemeenskap (hierdie funksie is tans belangriker as in die 19de eeu).
[[Kategorie:Sosiale wetenskappe]]
|