Andrew Murray: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Afkoms: Skakel |
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 25:
== Afkoms ==
[[Lêer:Murray-gesin.jpg|
[[Lêer:Reinethuis, Graaff-Reinet.jpg|
Andrew Murray was die tweede seun en tweede kind van die 16 kinders van ds. [[Andrew Murray sr.]], predikant van die [[NG gemeente Graaff-Reinet]] van 1822 tot 1866, en sy eggenote, Maria Susanna Magdalena Stegmann. Hy is gebore in die geskiedkundige [[pastorie]] (tans as die museum Reinethuis bekend) en was 20 maande jonger as sy broer [[John Murray]], die latere hoogleraar in die teologie aan die [[Kweekskool]] op [[Stellenbosch]]. Nog drie van hul broers het predikant geword: [[William Murray|William]], [[Charles Murray|Charles]] en [[George Murray|George]], terwyl vier van hul susters met 'n predikant getrou het: Maria met ds. [[J.H. Neethling]], Jemima (1836 - 1904) met ds. [[Andreas Adriaan Louw|Andries Adriaan Louw]], Isabella (1839 - 1929) met ds. [[Jan Hendrik Hofmeyr (predikant)|J.H. Hofmeyr]] en Elizabeth (1855 - 1917) met ds. H.L. Neethling. Elkeen van dié swaers van die Murray-broers het manne van betekenis in die NG Kerk geword.<ref> De Kock, W.J. 1968. ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]], deel I''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk. </ref>
Lyn 50:
== Bevestig in Bloemfontein ==
[[Lêer:NG kerk Bloemfontein ou kerk.jpg|
Op [[6 Mei]] [[1849]], drie dae voor sy mondigwording, is prop. Andrew Murray op [[NG gemeente Bloemfontein|Bloemfontein]] deur sy vader bevestig, die eerste gevestigde leraar benoorde die [[Oranjerivier|Oranje]], wat as konsulent van [[NG gemeente Winburg|Winburg]], [[NG gemeente Smithfield|Smithfield]] en [[NG gemeente Fauresmith|Fauresmith]] feitlik vir die hele gebied tussen die Vaal en Oranje verantwoordelik was. Daarbenewens het die verwaarloosde toestand van die uitgeweke kerklede hom van die begin af ook die oog op [[Transvaal]] laat vestig. Veral die uitgestrekte aard van sy arbeidsveld en die gebrekkige geriewe op die lang reise te perd of met die ossewa, het in die beginjare die ywerige jong leraar uitgeput en sy jare op Bloemfontein buitengewoon veeleisend gemaak. Sy eie gebied was 50 000 vierkante myl groot met 12 000 siele, terwyl oorkant die Vaalrivier 7 000 emigrante herderloos rondgetrek het en net deur ds. Murray op besoekreise in sy vakansietye bearbei kon word.
Lyn 60:
== Politieke betrokkenheid ==
[[Lêer:Ou Kweekskool Stellenbosch.jpg|
[[Beeld:Ds Andrew Murray Elliott-versameling.jpg|220px|links|duimnael|Ds. Murray.]]
Ook op staatkundige gebied was daar weerskante van die Vaal vloeibaarheid en beroering en word die jong leraar se raad telkens ingeroep. In Transvaal was daar tussen A.W.J. Pretorius en [[Andries Hendrik Potgieter]] meningsverskil oor die land se verhouding tot Brittanje en het die twee partye ál sterker rondom die leiers begin groei. Met albei leiers was ds. Murray goed bevriend en albei het hom genooi om hulle en hul volgelinge te besoek en te bedien.
Lyn 74:
== Na Worcester ==
[[Lêer:NG kerk Worcester plat.jpg|
In 1860 verhuis die gesin na [[Worcester]], ds. Murray se tweede gemeente, waar hy op [[27 Mei]] [[1860]] bevestig is. Ná die 35-jarige bediening van ds. [[Henry Sutherland]] in dié Wes-Kaaplandse gemeente, het ds. Murray die teenoorgestelde aangetref van wat hy in Bloemfontein ervaar het: alles is meer gevestig en bedaard. Volgens prof. [[G.B.A. Gerdener]] het die leraar “in elk geval al teen dié tyd besef dat hy hom wat, die lewering van sy preke betref, rustiger op die kansel moet gedra, wat dan ook inderdaad gebeur”.
Lyn 80:
== Stryd teen die liberalisme ==
[[Lêer:Ds JJ Kotzé.jpg|
Gedurende sy bediening op Worcester is die 34-jarige ds. Murray as moderator van die belangrike sinode van 1862 gekies. Die liberale rigting en die verdeling tussen die regsinnige en vrysinnige (“moderne”) partye wat hom in Holland kenbaar gemaak het, het hom in hierdie sinode van die begin af laat merk, en ds. [[J.J. Kotzé]], predikant van die [[NG gemeente Darling]], was die hoof-woordvoerder van die liberale. Die ouderling H. Loedolff van Malmesbury, het in die sitting van 1862 voorgestel dat die afgevaardigdes van benoorde die Oranjerivier uit die Sinode geweer word omdat die Kaapse ordonnansie, no. 7 van 1843, opgestel en uitgevaardig is om die regte en pligte te omskryf van ’n kerk wat uitsluitend binne die perke van die Kaapkolonie geleë was. Hierdie voorstel is verwerp, maar die Kaapse hooggeregshof het Loedolff en H.H. Smuts op [[26 November]] [[1862]] gelyk en daardeur is die stemmetal van die liberale in die Sinode bevoordeel, aangesien die predikante buite die Kaapkolonie as ’n reël tot die regsinnige faksie behoort het.
Lyn 88:
== Predikant van Kaapstad ==
[[Lêer:Groote Kerk 2009.jpg|
By sy terugkeer uit die buiteland in Maart 1867 het ds. Murray hom in die stryd teen die liberale standpunt gewerp, soos onder andere deur ds. D.P. Faure, die stigter van die Unitariërkerk, in sy boek ''De moderne theologie'' uiteengesit het. In hierdie verband het hy 13 preke gelewer wat daarna onder die titel ''Het moderne ongeloof: dertien leerredene'' (Kaapstad, 1868) verskyn het.
Lyn 98:
== Wellington, sy laaste gemeente ==
[[Lêer:NG kerk Wellington 2012.jpg|
Ds. Murray was nooit baie geheg aan Kaapstad nie en op [[21 September]] [[1871]] is hy bevestig in die [[NG gemeente Wellington]], sy vierde gemeente, waar hy tot sy aftrede in 1906 sy grootste lewenswerk sou verrig. Kort ná sy aankoms op Wellington het ds. Murray die lewensgeskiedenis gelees van Mary Lyon van die Dames-seminarie in Mount Holyoke, [[Massachusetts]], [[Verenigde State van Amerika|VSA]]. Dit het op hom 'n blywende indruk gemaak, veral omdat sy, volgens sy siening, blykbaar wonderbaarlik daarin geslaag het om by haar leerlinge 'n versoening teweeg te bring tussen die strewe na die hoogste verstandelike ontwikkeling en die opregste godsvrug.
Lyn 105:
== Sy bydrae tot die onderwys ==
[[Lêer:Hugenote-kollege.jpg|
Die saak van die onderwys het ds. Murray so diep aangegryp dat hy meermale maande lank uit sy gemeente op kollektereise gegaan het. Op die eerste reis is £2 300 byeengebring en is hy bo-op die [[Bainskloofpas]] geesdriftig deur sy gemeente terugverwelkom. In 1877 het hy 'n oorsese reis onderneem om die eerste vergadering van die Presbiteriaanse Alliansie in [[Edinburg]], [[Skotland]], by te woon en het hy daarin geslaan om J.R. Whitton te vind as hoof van die [[Normaal School, Kaapstad|onderwyskollege of normaalkollege]] wat pas in Kaapstad opgerig is. Die besluit van die NG Kerk tot die oprigting van sowel die normaalkollege as die Goede Hoop-seminarie vir meisies (wat vandag nog bestaan as die Good Hope Seminary for Girls) in Kaapstad was grotendeels aan sy bemoeiing te danke. Weldra het na aanleiding van die eerste seminaries nog meer elders in die [[Kaapkolonie]] ontstaan, in [[Bloemfontein]], op [[Bethlehem]], op [[Greytown]] en selfs een in [[Pretoria]], opgerig deur ds. H.S. Bosman, wat sterk deur ds. Murray se gedagtes oor die onderwys beïnvloed is.
Lyn 113:
== Sy besigste tyd op Wellington ==
[[Lêer:Sendinginstituut Wellington.jpg|
Destyds was hy in die fleur van sy lewe. Sy helder insig en begripsvermoë sowel as sy verbasende ondernemingsgees het hom bygestaan om aan te durf waar mense met minder begaafdheid sou geswig het, volgens prof. Gerdener. “Deur alles loop by hom die goue draad van die gebed. Met Luther glo hy dat niks wat verkeerd is en wat reg moet kom, nie deur die gebed reggemaak of verdra kan word nie.”
Lyn 123:
== Ds. Murray se bydrae ==
[[Lêer:Normaal School Kaapstad 1910.jpg|300px|
Tydens ds. Murray se ryk en geseënde loopbaan was hy stigter van organisasies, geestelike leidsman, opwekkingsprediker, kerklike staatsman en skepper van 'n omvangryke letterkundige nalatenskap. Benewens die onderwysinrigtings, wat veral in Kaapstad en op Wellington deur sy toedoen tot stand gekom het, en die talle konferensies en konvensies wat hy deurentyd bygewoon het, was ds. Murray die stigter of siel van 'n aantal organisasies.
=== Stigter van organisasies ===
[[Lêer:Standbeeld Andrew Murray Kaapstad.jpg|
; Bybel-en-Bidvereniging
In 1880 het ds. [[Andrew Murray]] die Bybel-en-Bidvereniging (oorspronklik Bijbel- en Bid-Vereniging, BBV) gestig het om NG lidmate aan te moedig om gereël die Bybel te lees. Jaarliks het dié vereniging het 'n almanakie uitgegee met stukkies vir elke oggend en aand waardeur lede aangespoor is om die Bybel mettertyd van voor tot agter deur te lees. Lede van die BBV moes terselfdertyd vir mekaar bid. Elkeen kon ’n bydrae van een sjieling per jaar lewe en binne net ’n jaar was daar 900 lede; tien jaar later was daar reeds sowat 8 000 lede en verteenwoordigers in meer as honderd van die NG Kerk se indertydse nagenoeg 170 gemeentes. Nog tien jaar later, in 1900, was daar 18 000 lede, met verteenwoordigers in meer as 170 gemeentes. Danksy die toename in die ledetal, kon die BBV, buiten die almanak en traktaatjies, ook jaarliks ’n leersame, stigtelike boek en selfs ’n aantreklike muurteks aan sy lede besorg. Dié geraamde muurtekste met hulle mooi versierings het in later jare gesogte versamelstukke geword. Boeke wat die BBV in die beginjare versprei het, was grotendeels vertalings of verwerkings van Engelse of Nederlandse boeke, maar dit het ook werke oor binnelandse en buitelandse sending ingesluit en leeslus by lidmate op veral die [[Kaapland]]se platteland aangewakker. Ds. Murray het die sekretarisskap in 1885 aan ds. J.T.T. Marquard oorgedra, onder wie se sorg die ledetal aangegroei het tot 20 000. In die dagboek ''[[Uit die beek]]'', wat meer as 40 jaar onder sy redaksie in 'n vroeëre gedaante uitgegee is, gaan hierdie vereniging as ’t ware vandag nog voort.<ref> {{af}} Joubert, Gideon in ''Van alle kante'', ''[[Die Burger]]'', [[24 November]] [[1981]].</ref>
Lyn 147:
=== Geestelike leidsman ===
[[Lêer:Dr Andrew Murray 65.jpg|
Naas stigter van organisasies en bewegings, was ds. Murray ook geestelike leidsman. Volgens prof. Gerdener kon “diegene wat hom in sy later jare geken het, ... moeilik dink dat hy, wat dit so ver gebring het, ook eens 'n felle geloofstryd deurgemaak het. Tog was dit die geval, en nooit het sy leer aangaande die heiligmaking sondelose volmaaktheid of sondeloosheid beteken of stryd uitgesluit nie.” Hy het as jong predikant uit Bloemfontein aan sy vader geskryf dat hy besef hoe treurig sy lewe is. In 1895 het hy in Keswick verklaar: “Sommige van u weet hoe ek by u aangedring het op die twee stadiums van die Christelike lewe en op die stap van die een na die ander. Ek het die eerste tien jaar van my evangeliebediening blykbaar op die laere peil deurgebring ... Met al my teologie het ek nooit geleer dat gehoorsaamheid moontlik was nie ... Ek het in die stellige versekering verkeer dat God my deur die bloed van Christus geregverdig het en tog het ek geen krag tot diens gehad nie ... Ofskoon almal rondom my my vir een van die ernstigste manne gehou het, was my lewe een van die diepste ontevredenheid. Ek het geworstel en gebid so goed ek kon.”
Lyn 157:
=== Opwekkingsprediker ===
[[Lêer:Prof Nicolaas Hofmeyr.jpg|
[[Lêer:Andrew Murray NG kerk Wellington.jpg|
Toe ds. [[Gottlieb Wilhelm Anthonie van der Lingen|G.W.A. van der Lingen]] ná die herlewing van 1860 die voorstel doen om die tien dae tussen Hemelvaart en Pinkster jaarliks soos die dissipels in die eerste eeu met bidure deur te bring, was dit ds. Murray wat baie jare lank die onderwerpe voorberei en aan die kerk gegee het; en toe dit blyk dat baie van die bekeerlinge van daardie merkwaardige herlewing afkoel en selfs val, was dit ds. Murray wat sy ‘’Blijf in Jezus’’ (1864) aan die wêreld gegee het. Dit het later sy eerste Engelse publikasie, ‘’Abide in Christ’’ (1882), geword wat meermale in die buiteland beskou is as sy invloedrykste geskrif. Sowel met die Pinksteronderwerpe as met ‘’Blijf in Jesus’’ het hy die nood van die oomblik aangevoel en dit ontmoet met die Skrifwoord in sy “eenvoudige en direkte maar ook proefondervindelike geloofstaal” (prof. Gerdener se woorde).
Lyn 180:
=== Kerklike staatsman ===
[[Lêer:Onthulling Vrouemonument 1913.jpg|
[[Lêer:Johannes Rudolph Albertyn.jpg|
In die saak van kerkvereniging het ds. Murray groot belangestel. Die Transgariepse afgevaardigdes het hy in 1862 die Kaapse sinode sien verlaat. In die Kaapse Sinode van 1903 was dit hy wat die voorstel ingedien het om 'n kommissie vir onderhandeling met die drie noordelike kerke aan te stel om voorwaardes vir kerkvereniging te ondersoek. Hy was selfs ten gunste van organiese vereniging. Toe die poging tot kerkvereniging in 1912 misluk, en die kerk met 'n federale raad tevrede moes wees, was hy al enige jare afgetree.
Lyn 197:
=== Skrywer ===
[[Lêer:Ds Andrew Murray-standbeeld Wellington.jpg|
[[Beeld:Dr Andrew Murray bejaard.jpg|
Prof. Gerdener meen ds. Murray moes skrywe; "net vir die gesproke woord was sy gees te groot". So het sy letterkundige nalatenskap van ongeveer 250 publikasies ontstaan wat, behalwe in verskillende tale van Suid-Afrika ([[Engels]], [[Nederlands]], [[Afrikaans]] en [[Sotho]]), ook in [[Frans]], [[Duits]], [[Spaans]], [[Italiaans]], [[Grieks]], [[Deens]], [[Sweeds]] en [[Russies]] oor die westerse wêreld hul boodskap gedra het, en ooswaarts in [[Arabies]], [[Armeens]], [[Hebreeus]], [[Sjinees]], [[Japannees]] en drie Indiese tale hul weg gevind het.
Lyn 214:
== Portrette en standbeelde ==
[[Lêer:Graf ds Andrew Murray.jpg|
Portrette van ds. Murray is in sy biografie gepubliseer. In die NG Kerkargief, Kaapstad, is daar nog portrette en 'n bronsborsbeeld (van A. Thackwray Edwards) wat omstreeks 1906 in opdrag van die Ring van Kaapstad gemaak is, en 'n vergrote portret in die sinodesaal, Kaapstad, wat verskuif is met die verkoop van dié saal. Voor die [[NG gemeente Wellington|kerk op Wellington]], waarin sy boodskap soveel jare gehoor is, is deur die kerkraad ná sy dood 'n marmerbeeld van ds. Murray in sittende houding opgerig. Volgens besluit van die sinode van 1919 is 'n standbeeld van Italiaanse marmer op 'n voetstuk van Pretoria-graniet van ds. Murray, staande in predikende houding, deur [[Anton van Wouw]] uitgevoer. Dit is op [[15 Maart]] [[1929]] by die Groote Kerk onthul maar later na die [[Adderleystraat]]se front van die kerk verskuiwe.
Lyn 220:
[[Lêer:Emma Murray gebore Rutherfoord.jpg|links|duimnael|180px|Mev. dr. Andrew Murray (gebore Emma Rutherfoord), 'n dogter van die welvarende Kaapse handelaar en sendingvriend Howson Edward Rutherfoord, was van uit huis Anglikaans, maar werp haar ten volle by die NG Kerk in ná haar huwelik. Sy het van 1889 tot en met haar dood op [[2 Januarie]] [[1905]] as eerste presidente van die [[Vrouesendingbond]] gedien en was ook 'n stigter van dié liggaam.]]
Twee jaar nadat die [[Vrystaat]] 'n republiek geword het, het ds. Murray na [[Kaapstad]] gereis, waar hy op [[2 Julie]] [[1856]] in die [[NG gemeente Wynberg|NG kerk op Wynberg]] in die huwelik bevestig is met Emma Rutherfoord ([[10 Julie]] [[1835]] tot [[2 Januarie]] [[1905]]), 'n dogter van die Kaapstadse sakeman en vriend van die sending, Howson Edward Rutherfoord (1793? tot 1862), wat ook lid was van die wetgewende raad vir die Westelike Afdelings (1854 tot '58) en in Herschel, [[Claremont]], gewoon het. Meer as 48 jaar sou die geseënde en gelukkige egverbintenis duur. Uit dié huwelik is vyf seuns en ses dogters (van wie twee jonk oorlede is) gebore. Van die vier seuns wat groot geword het, was twee predikante van die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|NG Kerk]]: John Neethling Murray en Charles Hugo Murray (1873 tot 1953), terwyl twee van die dogters, Emma Maria (Emmie) Murray (1857 tot 1938) en Catharine Margaret (Kitty) Murray (1860 tot1928), hulle binnenslands aan maatskaplike en onderwyswerk gewy het, en Mary Ellen Murray (1858 tot 1936) aan sendingwerk in die buiteland. Emma Murray was van huis uit Anglikaans, maar het haar ten volle ingewerp by die NG Kerk; sy het onder meer die eerste presidente van die [[Vrouesendingbond]] geword.
== Enkele boeke deur en oor Andrew Murray ==
Lyn 227:
* ''Nederigheid ''
* 'The State of the Church''
* ''
* ''Het Leven van Andrew Murray''
* ''Jesus self''
|