Ming-dinastie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
+ Inligtingskas |
|||
Lyn 1:
{{Infoboks Voormalige Land
|native_name = 大明
Die '''Ming-dinastie''' ([[1368]]-[[1644]]) het byna drie eeue oor [[Sjina]] regeer. Dié tydperk word beskou as "een van die grootste periodes van ordelike regering en sosiale stabiliteit in die menslike geskiedenis".<ref>Edwin Oldfather Reischauer, John King Fairbank en Albert M. Craig (1989) ''East Asia: Tradition and Transformation'', Harvard University Press, pagina 177</ref> Die stabiliteit is bereik deur ’n sterk outokratiese bewind, ondersteun deur ’n doeltreffende burokrasie van amptenare wat in die [[Konfusius|Konfusianisme]] geskool was. Die Sjinese bevolking het in die Ming-tydperk verdrievoudig, van sowat 60 miljoen tot 150-200 miljoen mense, en die ryk het ’n groot kommersiële en kulturele opbloei beleef.▼
|conventional_long_name = Ming-dinastie
|common_name = Ming
|continent=Asië
|region1=Oos-Asië
|region2=
|country=
|era=Middeleeue
|status=State unie
|year_start = 1368
|year_end = 1644
|date_start = 23 Januarie
|date_end = 9 Februarie
|event_start = Stigting in [[Nanjing]]
|event_end = Einde van Suidelike Ming
|p1 = Yuan-dinastie
|flag_p1 =
|s1 = Qing-dinastie
|flag_s1 =
|image_flag =
|image_coat =
|image_map = Ming Empire cca 1580 (nl).svg
|image_map_caption = Die Ming-dinastie omstreeks 1580.
|national_motto =
|national_anthem =
|capital = [[Nanjing]] (1368–1644)<br />[[Beijing]] (1403–1644)
|common_languages = [[Mandaryns]]
|government_type = Monargie
|title_leader = Keiser
| year_leader1=1368–1398 |leader1=Hongwu
| year_leader2=1627–1644 |leader2=Chongzhen
| year_leader3= |leader3=
| year_leader4= |leader4=
| year_leader5= |leader5=
| year_leader6= |leader6=
|legislature =
|religion = [[Boeddhisme]]<br />Taoïsme<br />Konfusianisme<br />Sjinese volksreligie<br />[[Islam]]
|house1 =
|house2 =
|stat_year1=1415
|stat_area1=6500000
|stat_pop1=
|stat_year2=1393
|stat_area2=
|stat_pop2=65000000
|stat_year3=1403
|stat_area3=
|stat_pop3=66598337
|stat_year4=1500
|stat_area4=
|stat_pop4=125000000
|stat_year5=1600
|stat_area5=
|stat_pop5=160000000
|currency = bimetaal: koper gelde (文, Wen) in stringe van munt en papier<br />Silwer taels (兩, liǎng) in sycees en gewig
|footnotes =
}}
▲Die '''Ming-dinastie''' ([[1368]]-[[1644]]) het byna drie eeue oor [[Sjina]] regeer. Dié tydperk word beskou as "een van die grootste periodes van ordelike regering en sosiale stabiliteit in die menslike geskiedenis".<ref>Edwin Oldfather Reischauer, John King Fairbank en Albert M. Craig (1989) ''East Asia: Tradition and Transformation'', Harvard University Press,
==Geskiedenis==▼
[[Lêer:明太祖.jpg|thumb|200px|links|Keiser Hongwu.]]▼
▲== Geskiedenis ==
Die eerste [[keiser]] van die Ming-ryk was [[Hongwu|Zhu Yuanzhang]], ’n meedoënlose rebelleleier in die chaotiese nadraai van die [[Mongolië|Mongoolse]] [[Yuan-dinastie]]. Zhu het al sy teenstanders verslaan in sy stryd om die mag en het die nuwe Ming-dinastie in 1368 gestig. Zhu Yuanzhang het 30 jaar lank op ’n despotiese manier as keiser Hongwu regeer en het ’n blywende invloed op die land se regering gehad.
As ’n inheemse heersershuis wat die gehate buitelanders verdryf het, was die Ming geneig tot isolasie ten opsigte van die buitewêreld. Sewe vlootekspedisies na die [[Indiese Oseaan]] was ’n uitsondering op die reël. Die bedreiging van die Mongoolse stepperuiters het egter ’n probleem gebly en dus het die Ming ’n groot leër in stand gehou en die duisende kilometers lange [[Groot Muur van Sjina|Groot Muur]] in die noorde versterk. Die kusstreke is weer bedreig deur seerowers, en die eerste [[Europa|Europeërs]] het hul verskyning gemaak: [[Portugal|Portugese]], [[Spanje|Spanjaarde]] en ná 1600 [[Nederland]]ers.
Die 16de eeu was in baie opsigte die bloeitydperk van die dinastie. Op kulturele gebied het die toenemende verstedeliking en die uitbreiding van die [[boekdrukkuns]] tot ’n groter diversiteit en verfyning gelei. Die kontak met die Europeërs het byvoorbeeld gelei tot Sjina se kommersialisering en ’n groter produksie deur ambagslui, veral in die delta van die [[Yangtze]]rivier. Die land het kennis gemaak met nuwe landbougewasse uit [[Amerika]], soos mielies en aartappels. Sjinese produkte soos [[sy]] en [[porselein]]ware was baie gewild onder die Europeërs. Amerikaanse en [[Japan]]se [[silwer]] het die land binnegestroom. Ongemunte silwer het die land se papiergeld, wat weens hiperinflasie feitlik nutteloos geword het, as die belangrikste betaalmiddel vervang.
Die begin van die 17de eeu was egter ’n tyd van rampspoed vir die ryk. Weens die verslegting van die klimaat tydens die [[Klein Ystyd]] het die een misoes op die ander gevolg, en dit het gelei tot ’n hongersnood en rebellie. Onderbrekings in die invoer van silwer het terselfdertyd ’n fiskale krisis veroorsaak. Die regering kon die land nie verder beheer nie en in 1644 het die opstandeling [[Li Zicheng]] die hoofstad, [[Beijing]], ingeneem. Die laaste Ming-keiser het hom in die [[Verbode Stad]] opgehang.
Li Zicheng is kort daarna verdryf deur die [[Mantsjoerye|Mantsjoes]] van die [[Qing-dinastie]], wat van die verwarring gebruik gemaak het om die land via die Groot Muur binne te dring. Lojale ondersteuners van die Ming het hulle nog tot in 1662 verset teen die nuwe heersers, maar eindelik is hulle ook verslaan.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Bronne ==
* Brook, Timothy (2010). ''The Troubled Empire: China in the Yuan and Ming Dynasties'' Harvard: Harvard University Press
* Dardess, John W. (2011). '' Ming China, 1368-1644 A Concise History of a Resilient Empire''. Londen: Rowman & Littlefield
Line 24 ⟶ 82:
* Twitchett, Denis C. en Frederick W. Mote (red.) (1998). ''The Cambridge History of China Volume 8: The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 2'' Cambridge: Cambridge University Press
== Eksterne skakels ==
* {{CommonsKategorie-inlyn|Ming Dynasty}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [http://nl.wikipedia.org/wiki/Ming-dynastie Nederlandse Wikipedia]
{{Sjinese keiserlike dinastieë}}
[[Kategorie:Sjinese dinastieë]]
| |||