Amasonerivier: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
Bygewerk |
||
Lyn 1:
{{Rivier
| lengte = 6 437 km (4 000 myl)<ref name=fao>{{en}} {{cite book |last1=Ziesler |first1=R. |last2=Ardizzone |first2=G.D. |title=The Inland waters of Latin America |year=1979 |url=http://www.fao.org/docrep/008/ad770b/AD770B05.htm |publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations |isbn=92-5-000780-9 |chapter=Amazon River System |archiveurl=http://web.archive.org/web/20141108152358/http://www.fao.org/docrep/008/ad770b/AD770B05.htm |archivedate=8 November 2014 |deadurl=no}}</ref>
| afloop = 209 000 m³/s (7 381 000 ft³/s)<ref>{{en}} {{cite web |title= Hydrological Control on the Temporal Variability of Trace Element Concentration in the Amazon River and its Main Tributaries |last= Seyler |first= Patrick |author2=Laurence Maurice-Bourgoin |author3=Jean Loup Guyot |publisher= Geological Survey of Brazil (CPRM) |url= http://www.cprm.gov.br/pgagem/Manuscripts/seylerp.htm |accessdate= 21 Februarie 2015}}</ref>
}}
[[Lêer:Manaus downtown harbour rio negro.JPG|duimnael|links|Die hawe van [[Manaus]] aan die [[Rio Negro]]]]
[[Lêer:Amazonasmuendung.jpg|duimnael|links|Satellietbeeld van die Amasonedelta]]
[[Lêer:Amazon-river-delta-NASA.jpg|duimnael|links|[[NASA]]-Lugbeeld van die Amasonedelta]]
Die '''Amesonerivier''' ([[Portugees]]: ''Rio Amazonas'', [[Spaans]]: ''Río Amazonas'') is 'n groot [[oos]]-vloeiende [[rivier]] in [[Suid-Amerika]]. Die rivier, met 'n lengte van 6 437 km, word algemeen beskou as die tweede langste rivier in die wêreld ná die [[Nylrivier]]. Die Amesonerivier het tydens sy loop verskeie benamings, afhangend van die inheemse bevolkings langs die rivier. ''Rio Solimões'' is tans die enigste amptelike benaming, wat van 'n inheemse stam afgelei is. Vicente Yáñez Pinzón, wie die rivier vir dier eerste keer verken het, het dit ''Río Santa Maria de la Mar Dulce'', kort ''Mar Dulce'', genoem. Later, na 1502, het die rivier as ''Río Grande'' bekend gestaan. Die herkoms van die naam ''Río Marañón'', wat terselfdertyd gebruik is, is tans onduidelik. Die naam het in die boloop van die noordelike bronrivier en die onderloop van die [[Brasilië|Brasiliaanse]] [[Deelstate van Brasilië|deelstaat]] [[Maranhão]] bewaar gebly.<ref name="mol">{{fr}} M. Molinier e. a.: [http://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/pleins_textes_6/colloques2/42687.pdf ''Hydrologie du bassin de l'Amazone.''] op: ''horizon.documentation.ird.fr'', 1993.</ref>
Die herkoms van die Amesonerivier se naam is nie bekend nie. Gedeeltelik word die oorsprong van die naam teruggestuur aan die feit, dat die Europese ontdekkingsreisigers onder Francisco de Orellana vegtende inheemse vroue gesien het en die rivier na die [[Amasone (mitologie)|Amasone]] uit die [[Griekse mitologie]] benoem het.<ref name="taylor">{{en}} Isaac Taylor: ''Names and Their Histories: A Handbook of Historical Geography and Topographical Nomenclature''. BiblioBazaar, 2008, ISBN 978-0-559-29667-3, bl. 44</ref><ref name="room">{{en}} Adrian Room: ''Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites''. 2. uitgawe. McFarland, 2006, ISBN 0-7864-2248-3, bl. 27</ref>
Die Amesonerivier se twee bronriviere, die noordelike Río Marañón en die suidelike Río Ucayali, ontspring in Nevado Mismi, Arequipa, in die [[Peru]]aanse [[Andes]]. Naby [[Iquitos]], Peru, kom die twee takke bymekaar en vorm vanaf hier die Amesonerivier, tot [[Manaus]] ook ''Rio Solimões'' genoem. Aansluitend kruis die rivier die grens tot [[Colombia]] en 'n kort tyd later die grens tot Brasilië. In die deelstaat [[Amazonas (Brasilië)|Amazonas]] mond die eerste twee groot sytakke, die [[Rio Juruá]] en die [[Rio Japurá]], in die Amesonerivier uit, gevolg deur die [[Rio Purus]]. Aansluitend mond die [[Rio Negro]] in [[Manaus]] en die [[Rio Madeira]] in die Amesonerivier uit. Beide, die Rio Negro en die Rio Madeira, is die wêreld se grootste sytakke. Vanaf hier het die Amesonerivier 'n breedte tussen vier en tien kilometer. Later bereik die rivier die uitgestrekte [[Amasonedelta]], net oos van [[Belém]]. Hier mond die Amesonerivier in twee takke, die ''Canal Norte'' (40% van die afloop) en die ''Canal Sul'' (56% van die afloop), in die [[Atlantiese Oseaan]] uit. Omstreeks 100 km suid mond die [[Rio Tocantins]] in die Atlantiese Oseaan uit. Beide riviere was vroeër met mekaar verbind. Tussen beide mondings is die eiland [[Marajó]] geleë.
== Verwysings ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Amazon River}}
{{Verwysings|2}}
{{Saadjie}}
| |||