Zimbabwe: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Hersien
k + skakels
Lyn 68:
 
[[Lêer:Zimbabwekaart.png|duimnael|links|Kaart van Zimbabwe]]
'''Zimbabwe''' is 'n land geleë in [[Suider-Afrika]] en begrens deur [[Zambië]] in die noordweste, [[Mosambiek]] in die noordooste, [[Suid-Afrika]] in die suide en [[Botswana]] in die suidweste. Die land het eers as [[Suid-Rhodesië]], 'n [[Britse Ryk|Britse kolonie]], bekendgestaan en van 1965 af as [[Rhodesië]]. In 1965 verklaar [[Suid-Rhodesië]] eensydig onafhanklikheid en word in 1970 'n [[republiek]]. Ná 'n jare lange vryheidsoorlog en daaropvolgende onderhandelinge word Suid-Rhodesië in 1980 amptelik die Republiek van Zimbabwe. Zimbabwe beslaan 390 757 km². Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Harare]], tot 1980 Salisbury.
 
== Fisiografies ==
Zimbabwe beslaan 'n gedeelte van die groot [[plato]] in Suider-Afrika. Die hoëveld met 'n lengte van 1  525 meter het twee hoof riviere naamlik [[Zambezirivier|Zambezi]] en [[Limpopo (rivier)|Limpopo]]. Die [[Karibadam|Karibameer]] is net stroomaf van die [[Victoria-waterval]] en is een van die grootste mens gemaakte mere in die wêreld.
 
== Vlag ==
:''Hoofartikel: [[Vlag van Zimbabwe]].''
[[Lêer:Zim-bird.jpg|duimnael|links|upright|Die Zimbabwe-voël is die nasionale simbool van Zimbabwe]]
Die ontwerp van Zimbabwe se huidige vlag is op 18 April 1980 aanvaar. Die vlag van Zimbabwe het sewe horisontale bande groen, goud, rooi, swart, rooi, goud, groen en 'n swart omlynde wit driehoek met 'n rooi vyfstralige ster en 'n goue voël.
Line 80 ⟶ 81:
 
== Klimaat ==
Zimbabwe lê in 'n tropiese klimaat en het gemiddelde temperature van 15.,6 °C in die [[winter]] en 21.,1 °C in die [[somer]]. Die gemiddelde reënval vir Zimbabwe is 890mm vir die hoëveld en 610 mm vir die middelveld.
 
== Geskiedenis van Zimbabwe ==
=== Die Ryk van Monomotapa ===
[[Lêer:Great-Zimbabwe-2.jpg|duimnael|links|Die bouvalle van die ou hoofstad [[Groot-Zimbabwe]]]]
Die vroeë geskiedenis van die Koninkryk van Monomotapa (wat eintlik "Heer van die Myne" beteken) is onbekend; dit bestaan reeds sedert die Middeleeue. Naas die hoofstad Zimbabwe met sy ringmuur, tempel en tweeverdiepinghuise wat uit stene gebou word is daar honderde dorpe waarvan sommige ook 'n stadskarakter toon. Akkerbou, veeteelt en mynbou is die ekonomiese fondament van die ryk. Danksy die goudmynbou kan die koninkryk handel met [[Arabiere]], [[Iran|Perse]] en Ethiopiërs[[Ethiopië]]rs dryf. [[Goud]], [[ivoor]] en [[Slawerny|slawe]] word teen [[spesery]]e, [[yster]], [[sout]] en ander Oosterse ware geruil. Met die agteruitgang van die goudmynbou verswak die mag van die konings; [[1607]] moet hulle die myne aan die Portugese afstaan. [[1629]] word die koninkryk 'n [[vasalstaat]] van [[Portugal]]. Die Portugese begin ook [[koper]], [[yster]], [[lood]] en [[tin]] te ontgin en bedryf landbou op grootplase. Na die ondergang van die ryk in die 18de eeu word dit 1889-90 Britse koloniale besit en [[1923]] 'n deel van [[Suid-Rhodesië]].
 
=== Rhodesië ===
[[Lêer:Ian Smith 1975.jpg|duimnael|links|upright|Ian Smith in 1975]]
Suid-Rhodesië, [[Noord-Rhodesië]] (die huidige [[Zambië]]) en [[Njassaland]] (die huidige [[Malawi]]) word in [[1953]] as die [[Sentraal-Afrikaanse Federasie]] verenig, wat tot [[1963]] bestaan. Die blanke regering van Suid-Rhodesië, onder leiding van eerste minister [[Ian Smith]] verklaar in [[1965]] onafhanklikheid, maar dit is nie deur die [[Verenigde Koninkryk]] en die [[Verenigde Nasies]] erken nie. Ten spyte van die instel van politieke en ekonomiese sanksies kon [[Rhodesië]] sy onafhanklike status in stand hou.
 
In [[1970]] word [[Rhodesië]] 'n republiek. Die regering sluit in [[1971]] 'n ooreenkoms met die Verenigde Koninkryk wat die erkenning van onafhanklikheid en die invoering van algemene stemreg ten doel het.
 
Die Swart opposisie, wat veral uit die bevrydingsbewegings [[ZANU]] en [[ZAPU]] bestaan het, voer in die tydperk tussen [[1973]] en [[1980]] 'n gewapende stryd teen die blanke regering. Alhoewel daar reeds in [[1975]] gesprekke oor 'n nuwe grondwet gevoer is, en 'n Swart regering in [[1979]] onder biskop Muzorewa gevorm is, vind 'n algemene verkiesing eers in [[1980]] plaas. Zimbabwe word daarna onder leiding van eerste minister [[Robert Mugabe]] onafhanklik.