Hernubare energie: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Alternative Energies.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Drie alternatiewe kragbronne: Son, wind en biomassa]]
[[Lêer:Abfluss Kraftwerk Mayrhofen 02.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Waterkragsentrale in [[Oostenryk]].]]
 
Die term '''hernubare energie''' (ook '''hernieubare energie''') (wat dikwels ook ''volhoubare'', ''herwinbare'' of ''duursame [[energie]]'' genoem word) verwys na natuurlike en (byna) onuitputlike energiebronne soos [[sonkrag|son-]]- en [[geotermiese krag]], [[getyekrag|getye-]]- en [[windkrag]] wat vir tegniese [[kragopwekking]] gebruik kan word en [[Fossielbrandstof|fossielbrandstowwe]] soos [[Steenkool|steen]]- en [[bruinkool]], [[aardgas]] en [[ru-olie]] in toenemende mate begin vervang.
 
== Omskrywing ==
Line 13 ⟶ 14:
 
== Problematiek ==
[[Lêer:Aufgerichtetesholz.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Hout is een van die oudste bekende bronne van hernubare energie (Foto: [http[://de.wikipedia.org/wiki/:Benutzer:Topfklao |Christoph Neumüller]])]]
[[Lêer:Three Mile Island (color)-2.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Die kernkragsentrale Three Mile Island in Harrisburg ([[Pennsylvanië]])]]
Oor 'n tydperk van sowat 500 000 jaar of 20 000 generasies het mense slegs gebruik gemaak van hernubare energie, waarby die tradisionele vuurplek lig en warmte opgelewer het. Kragopwekking deur middel van vuur is 'n uitvinding van slegs sowat 220 jaar gelede - die stoommasjien lui tegelykertyd die nuwe tydperk van die industriële rewolusie in. Alhoewel die energie-verbrandingsproses oorwegend nie meer in ons eie huis plaasvind nie, is die konvensionele vuur nog steeds die belangrikste energiebron - al brand dit nou in kragsentrales of in enjins.
 
Die brandstowwe, wat ons ter beskikking het, is gestoorde sonenergie: Jaarliks word sowat 200 miljard ton [[koolstof]], wat as natuurlike bestanddeel van die lug voorkom, organies as koolhidrate gestoor. Na ramings is daar tans sowat 20 000 miljard ton koolstof geologies gestoor as kool, ru-olie en aardgas (en hiervan is net 'n klein gedeelte ontginbaar) - dit wil sê ons aarde het in 1 000 miljard jaar se koolhidraatproduksie net dié hoeveelheid sonenergie gestoor wat die son in 100 jaar oplewer. Nogtans verbrand ons jaarliks 'n hoeveelheid fossielbrandstowwe wat 'n stoortyd van meer as 'n half miljoen jaar benodig het.
 
Die verbranding van fossiele energiebronne, maar ook van hout, het al dekades lank nadelige uitwerkings op die [[klimaat]], wat as gevolg van die verhoogde kooldioksiedkonsentrasie grootskaals begin verander het, op die flora en fauna en selfs op historiese geboue, wat in nywerheidslande deur verbrandingsgasse ernstig beskadig is. Verbrandingsgasse bedreig ook die gesondheid en lewens van mense.
 
Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die kommersiële gebruik van kernenergie as 'n moontlike alternatief vir die konvensionele vuur beskou, tog het die bydrae van die kernkragsentrales tot die kragopwekking in die meeste lande - met uitsondering van Frankryk en [[Litaue]] - steeds relatief klein gebly.
 
Terwyl selfs die mees gevorderde lande soos Frankryk en [[Duitsland]] probleme het met die tegniese beheersing van kernkrag in die geval van ongewenste insidente, het 'n aantal ongelukke in nywerheidslande tot 'n negatiewe herwaardering van kernenergie in baie Westerse lande gelei: In [[1979]] was die Amerikaanse reaktor in die kernkragsentrale [[Three Mile Island]] in [[Harrisburg]] ([[Pennsylvanië]]) twee dae lank feitlik nie meer hanteerbaar nie. In [[1986]] word die kernkragsentrale van [[Tsjernobil]] in die voormalige Sowjetunie die skouplek van die ergste denkbare ongeluk in verband met kernenergie: Ná 'n reeks eksperimente, waarvoor die reaktor nie geskik was nie, het dit uiteindelik onhanteerbaar geraak en ontplof. Die ontploffings en brande, wat gevolg het, het die kernkragsentrale verniel en radioaktiwiteit dwarsoor Europa vrygesit. Sonder die onmiddellike maatreëls, wat getref is - die vuur in die reaktor is met sand en beton geblus -, sou die uitwerkings nog rampspoediger gewees het. Nogtans het duisende mense as gevolg van die ramp gesterf.
 
Stygende oliepryse en twyfelstwyfel oor die politieke en ekonomiese betroubaarheid van belangrike verskafferlande lei teen die begin van die 21ste eeu ook tot 'n herwaardering van konvensionele energiebronne soos ru-olie en gas. Danksy die tegniese vooruitgang en dalende pryse vir elektrisiteit, wat met alternatiewe metodes opgewek is, styg die aandeel van hernubare energiebronne in lande soos Duitsland, Spanje en die Verenigde State vinnig.
 
== Huidige stand van sake ==
Line 31 ⟶ 32:
Volgens die ''Global Status Report'', wat in November 2005 vrygestel is, het hernubare energiebronne in 2004 in 17 persent van die wêreld se energiebehoeftes voorsien.<ref>''Der Fischer Weltalmanach 2007''. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2006, bl. 719</ref> Tans word veral biomassa op 'n nie-kommersiële basis vir plaaslike huishoudelike energieopwekking ingespan. Die tweede belangrikste bron van hernubare energie is waterkrag, alhoewel dikwels slegs kleiner waterkragsentrales tot by 10 MW as hernubare energiebronne beskou word aangesien die ekologiese en sosiale uitwerkings van groot damprojekte omstrede is.<ref>''Der Fischer Weltalmanach 2007'', bl. 719-720</ref>
 
Die sogenaamde "nuwe hernubare energiebronne" - die moderne gebruik van biomassa, biobrandstowwe, "klein" waterkrag, windenergie, sonenergie, geotermiese energie en getye-kragsentrales - voorsien tans slegs in sowat 2 persent van die wêreld se energiebehoeftes, alhoewel hulle jaarlikse groei sedert 1990 jaarliks byna 20 persent beloop het.<ref>''Der Fischer Weltalmanach 2007'', bl. 720</ref>
 
Volgens die ''Global Status Report'' was daar in 2004 wêreldwyd
Line 43 ⟶ 44:
 
== Fisiese en tegniese potensiaal ==
[[Lêer:Fullneed.jpg|upright=1.3|thumbduimnael|250px|Hierdie beeld wys die teoretiese oppervlakte aan wat benodig sou word om alle krag, wat wêreldwyd, in die Europese Unie of Duitsland benodig word, met sonkragsentrales op te wek.<ref>[http://www.dlr.de/tt/trans-csp ''Gegewens van die Duitse Sentrum vir Lug- en Ruimtevaart (DLR, 2005)'']</ref>]]
Die inkomende sonstraling se energie is sowat 10&nbsp;000 keer hoër as die huidige wêreldwye energieverbruik. Geotermiese en getye-energie kan in vergelyking hiermee net 'n klein, maar nogtans noemenswaardige bydrae lewer. In fisiese opsig staan meer energie ter beskikking as in die afsienbare toekoms benodig sal word.
 
'n Aantal modelprojekte soos die nul-energie-huis en die bio-energiedorp het al die bewys gelewer dat die benodigde energie desentraal met hernubare energieë opgewek kan word. Maar ook grootskaalse desentrale projekte op die basis van hernubare energiebronne is denkbaar. Ondersoeke van die Duitse Sentrum vir Lug- en Ruimtevaart (''Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt'') het getoon dat slegs min as 0,3 persent van alle beskikbare woestyngebiede in Noord-Afrika en in die Middel-Ooste benodig sal word om alle krag en drinkwater, wat in hierdie streke en Europa in die toekoms benodig sal word, deur middel van sonkragsentrales aan verbruikers te voorsien. Die ''Trans-Mediterranean Renewable Energy Cooperation (TREC)'', 'n internasionale netwerk van wetenskaplikes, politici en deskundiges uit die energiebedryf pleit vir 'n sodanige koöperatiewe ontginning van sonenergie wat deur windkragsentrales in die suide van Marokko - 'n gebied waar passatwinde waai - aangevul sou word.
 
== Nadele van hernubare energiebronne ==
[[Lêer:Gelsenkirchen Kraftwerk Scholven.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Steenkoolkragsentrale in Gelsenkirchen (Duitsland).]]
Die meeste hernubare energiebronne word deur 'n lae energiedigtheid gekenmerk wat lei tot 'n ongunstige verhouding tussen die tegniese en finansiële hulpbronne wat ingespan moet word en die resultate wat behaal word. Projekte soos waterkrag- en windkragsentrales berokken steeds groot ekologiese skade, en die meeste hernubare energiebronne is daarnaas afhanklik van dagtye, seisoene, klimatiese en geologiese besonderhede. Dikwels word op 'n bepaalde tydstip meer energie opgewek as wat verbruik word, en die stoor of akkumulering van energie word dus 'n groot tegniese probleem.
 
Line 56 ⟶ 57:
Die mees ekonomiese gebruik is plaaslike hernubare kragopwekking in swak geïndustrialiseerde streke met beperkte elektrisiteitsverbruik of in ontwikkelende lande wat nie oor 'n voldoende infrastruktuur beskik nie. Son- en windenergie is hier baie geskik om byvoorbeeld ekologiese rampe soos ontbossing te voorkom.
 
Daar is tans min hoop dat hernubare energiebronne 'n groter bydrae sal kan lewer om die globale koolstofdioksiedproduksie in termiese kragsentrales en die gepaardgaande versnelling van die kweekhuiseffek en aardverwarming te verminder - die meeste groot ontwikkelende lande soos Sjina, Indië en Brasilië is nog steeds besig om hulle termiese kragopwekking uit te bou. Ondanks die onlangse prysverhogings is fossielbrandstowwe soos steenkool, ru-olie en aardgas nog steeds goedkoop genoeg om hulle gebruik te bevorder, en die oprigting van termiese kragsentrales veroorsaak laer koste as dié van hernubare energiebronne.
 
== Verskillende tipes van hernubare energie ==
[[Lêer:Solar Two Heliostat.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Heliostats by die Kaliforniese kragsentrale ''Solar Two'', wat solare termiese energie opwek]]
[[Lêer:Four-solaire-odeillo-02.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Die sogenaamde "sonoond" in Odeillo, Suid-Frankryk]]
[[Lêer:Iceland Geothermal facility.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Geotermiese kragsentrale in Ysland]]
[[Lêer:Barrage de la Rance.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Getyekragsentrale in [[Saint-Malo]], Frankryk]]
[[Lêer:Windpark.jpg|thumbduimnael|regs|250px|Windkragsentrale in Duitsland]]
 
Tans is daar 'n aantal bronne van hernubare energie en tegniese metodes vir hulle benutting beskikbaar:
Line 76 ⟶ 77:
** [[Sonchemie]]
** Termiese energie (termiese kragsentrales)
* '''[[Waterkrag]]''': Waterkragsentrales skakel die waterkrag - dit wil sê die energie van vloeiende of opgegaarde water - na elektrisiteit om. Die water word deur middel van pype of 'n waterloop na turbines gelei, wat elkeen 'n generator aandryf.
** [[Dam]]me
** [[Getyekrag]]: Die getye is in feite 'n kombinasie van solare en lunare invloede, aangesien hulle deur die aantrekkingskragte van die son en die maan bewerk word. Eenvoudige, maar doeltreffende "getyemeule" of "blou meule" is al vroeg in die Noordwes-Franse gewes [[Bretagne]] gebruik om koring te maal. 'n Moderne weergawe van hierdie historiese meule in die vorm van 'n getyekragsentrale is in [[1966]] in die monding van die rivier La Rance naby [[Saint-Malo]] opgerig. Tydens die vloed stroom seewater in die monding. Tydens die eb dryf die water, wat terugvloei na die see, die turbines van die kragsentrale aan.
Line 94 ⟶ 95:
* Furtado, Peter (uitgewer): ''The Power of Technology''. Oxford: Equinox Ltd. 1989
* Müller, Werner: ''Des Feuers Macht''. Frankfurt am Main: Heitkamp 1986
* [[:en:Geothermal power]]
* http://en.wikipedia.org/wiki/Geothermal_power
 
{{de-vertaal|Erneuerbare Energie}}
 
{{Voorbladster}}