Zoeloes: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k →‎Vandag: Link GA is now handled by Wikidata, removed: {{Link GA|cs}} using AWB (10861)
No edit summary
Lyn 1:
{{Etniese groep|
|beeld =[[Lêer:Zoulous (Shakaland).jpg|250px]]
|caption = Zoeloes van Tsjakaland in hulle tradisionele kleredrag
| groep=Zoeloes
| bevolking=10 659 309 (2001 census-sensus)
| plek=[[Suid-Afrika]]<br />[[KwaZulu-Natal]] 7.6 miljoen<br />[[Gauteng]] 1.9 miljoen<br />[[Mpumalanga]] 0.8 miljoen<br />[[Vrystaat]] 0.14 miljoen
| taal=[[Zoeloe]]
Lyn 10:
}}
 
[[Lêer:Jong Zoeloekryger 1860.jpg|thumbduimnael|leftlinks|'n Jong Zoeloekryger, in 1860 afgeneem. Alle mans jonger as 40 is opgeroep tot krygsdiens in drie ouderdomsregimente, elk met kenmerkende hooftooisels en skilde.]]
[[Lêer:ZuluWarriors.jpg|thumbduimnael|Zoeloekrygers]]
 
Die woord "Zoeloe" beteken letterlik "lug", maar vandag woon die amaZulu in [[KwaZulu-Natal]], waar die "Vallei van 'n Duisend Heuwels" geleë is.
Lyn 17:
== Geskiedenis ==
Historici en mondelingse geskiedenis voer die oorsprong van die Zoeloe-volk terug na ongeveer [[1670]] en 'n ou man genaamd [[Malandela]] en sy vrou, Nozinja, wat twee seuns gehad het, [[Qwabe]] en Zoeloe. Die Zoeloe-geskiedenis begin toe Qwabe jaloers geword het op sy broer en sy sluipmoord beplan het. Sy moeder het egter tot Zoeloe se redding gekom deur hom weg te neem.
Min is bekend oor Zoeloe se lewe, of oor die heerskappy van sy opvolgers, [[Punga]], [[Mageba]], [[Ndaba]] en [[Jama]], maar in 1787 het hoofman Senzangakona se vrou, Nandi, geboorte geskenk aan 'n merkwaardige seun - Shaka. Ná Senzangakona se dood in 1816, het die Zoeloe-volk trou gesweer aan koning Dingiswayo van die Mthethwa. Sy militêre leierskap en sterk dissipline het Shaka beïnvloed in sy opleiding as soldaat en leier.
[[Shaka]] se meteoriese opgang het gedurende hierdie periode plaasgevind, waartydens hy die breëlem-assegaai en die ovale gevegskild ingevoer het. Deur briljante strategie en bloedige oorwinnings het hy 'n merkwaardige beweging van mense deur die hele Suider-Afrika ontketen, waartydens slagoffers wat voor die Zoeloe-krygers uitgevlug het in 'n poging om aan die oorlogvoering te ontkom, baie stamme ontwortel het.
Shaka het vir 'n kort tydperk van 12 jaar tot [[1828]] geheers, toe sy halfbroers [[Dingaan]] en [[Mpande]] hom vermoor het. In hierdie tydperk het hy al die stamgroepe van Zoeloeland oorwin en onder sy merkwaardige heerskappy in 'n enkele Zoeloe-nasie verenig.
Lyn 23:
== Vandag ==
Die Zoeloe-koninkryk bestaan nog en dwing steeds aansienlike respek af vir die huidige koning, [[Goodwill Zwelithini]], wat van dieselfde bloedlyn as Shaka afstam. Die Zoeloe-kultuur het burgeroorloë tussen stamme oorleef, sowel as oorloë teen die [[Boere]] en die Britte. Hulle identifiseer nog sterk met hul kryger-voorvaders, behou baie kulturele gebruike soos dans en inkorporeer 'n militêre styl.
Benewens die tradisie van [[lobola]] of "bruidskat" word beeste gebruik om mee te ploeg en om melk en vleis aan gesinne te voorsien. Die diere word ook geslag as offerandes aan voorvaderlike geeste om rykdom, status en geestelike welsyn te bekom. Die Zoeloes se godsdiens is voorvaderlike aanbidding - soortgelyk aan ander Nguni-groepe, waar respek vir die voorvaders belangrik geag word.
Die voorvaders beïnvloed die daaglikse lewe, oeste en vee en tree as tussengangers op met die Skepper, wat die Zoeloes Nkulunkulu of Tixo noem. Die tussenganger tussen die mense en die voorvaders is die waarsêer, toordokter of sangoma, wat steeds 'n baie belangrike rol in die Zoeloe-tradisie speel.