Industriële Revolusie: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k →‎Die verspreiding van die Industriële Revolusie: Link FA is now handled by Wikidata, removed: {{Link FA|ca}} (3) using AWB (10861)
Lyn 20:
Die meer beperkte betekenis van die term is die een wat gebruik is deur [[J.A. Blanqui]], die negentiende-eeuse Franse ekonoom wat met die term vorendag gekom het, en deur [[Arnold Toynbee]], die Engelse ekonoom wie se boek ''[[The Industrial Revolution]]'' (1884) die term gewild gemaak het.
 
== GevolgeGevolgen van die Industriële RevolusieRevolutie ==
Die Industriële Revolusie het mense in hul menigtes van die plattelandse gebiede na die stede laat stroom. Dit het tot hoër lewenstandaarde gelei deurdat goedkoop fabrieksgoedere te koop aangebied is. Die Revolusie het ook in sy vroeë jare die uitbuiting van werkers veroorsaak, asook die ontstaan van krotbuurte en groot armoede weens periodieke werkloosheid.
 
Die wondere van die moderne wetenskap is die gevolg van die Industriële Revolusie, maar daarteenoor ook die verskrikkings van moderne oorlogvoering. Op die ekonomiese terrein het die Industriële Revolusie tot die totstandkoming van [[kapitalisme]] gelei — asook van [[sosialisme]] en [[kommunisme]]. Vakbonde en landswette vir die beskerming van werkers is ook uitvloeisels van die Industriële Revolusie.
 
== AgtergrondAchtergrond ==
Die terrein vir die Industriële Revolusie in Engeland is oor 'n lang tyd voorberei. Ten tyde van die [[Kruistogte]] (±1100 - 1200) is handelsroetes na verre lande oopgestel en het 'n handelsklas ontwikkel. In die sewentiende eeu het oorsese handel grootliks toegeneem vanweë ontdekkingsreise en die kolonisasie van die [[Amerikas]]. Handelaars het welvarend geword en 'n groot middelklas het ontwikkel, wat 'n hoër lewenstandaard tot stand gebring het.
 
Lyn 55:
Stoomkrag is die eerste keer in die nywerheidswese gebruik toe die stoompomp in die vroeë agttiende eeu aangewend is om water uit myne te verwyder. [[James Watt]], 'n Skotse uitvinder en meganiese ingenieur, het daarop voortgebou en sy masjien het die ontwerp geword het waarop alle moderne stoommasjiene gegrond is . Hy is op 19 Januarie 1736 gebore en op 25 Augustus 1819 oorlede.
 
== Ysterijzer en steenkool ==
In die vroeë ysteroonde is houtskool as brandstof gebruik, maar teen die sewentiendezeventiende eeueeuw het Engeland se hout skaarsschaars begin raak. In die vroeë agttiende eeu is gevind dat kooks ([[steenkool]] wat deur verhitting van gas, swawel en teer gesuiwer is) by verbranding warm genoeg raak om yster te smelt. Die ru-yster wat in 'n kooksoond geproduseer is, het egter soveel koolstof bevat dat dit swak en bros was.
 
Die nuwenieuwe tekstielmasjienetekstielmachiene en die stoommasjien het 'n sterker metaal nodig gehad. In 1783 het [[Peter Onions]] en [[Henry Cort]] met 'n proses vorendag gekom waarin die meeste van die koolstof verwyder en smeedyster geskep is - 'n metaal wat sterk, sowel as vormbaar is. Die gebruik van yster het vinnig toegeneem en gepaardgaande daarmee was daar 'n groter vraag na steenkool waarvan kooks gemaak word.
 
Die toestande in die steenkoolmynesteenkoolmijn was selfszelfs hagliker as in die fabriekefabrieken. Omdat die myngange sozo laag was, is vrouevrouwen en tieners dikwels in diens geneem om die steenkoolkarre te trek. Klein kindertjies is ook ingespan. Die werkdag was twaalf- tot sestienzestien uur lanklang.
 
== Vervoer en kommunikasiecommunikatie ==
In die middel van die sewentiende eeu was die enigste hoofweë in Engeland dié wat die [[Romeine]] veertien eeue tevore daar gebou het. Maar met die nywerheidsontwikkeling het 'n goeie vervoerstelsel noodsaaklik geword en in die laat 1700's is met 'n padbouprogram begin. Manne soos Metcalfe, 'n blinde wat die gawe besit het om die geskikte roetes vir paaie met behulp van sy kierie aan te dui, en die twee Skotte, Twelford en Macadam, het eintlik die moderne netwerk van gemaakte paaie begin.