Suid-Afrikaanse heraldiek: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→19de eeu: Skakel |
No edit summary |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Mutual Building Cape Town 051.jpg|
[[Lêer:Capetown coa.jpg|
[[Lêer:Coat of Arms of South Africa (1932-2000).svg|
[[Lêer:College School.jpg|
[[Lêer:South Africa Flor.png|
[[Lêer:Wapen van Suid-Afrika.png|
'''[[Heraldiek]]''' floreer in '''[[Suid-Afrika]]''' vir meer as 350 jaar. Wapens word deur
heraldiese praktyk bevorder en wapens registreer om regsbeskerming aan hulle te verleen.
Line 12 ⟶ 13:
=== 17de-18de eeue ===
Dit was die Nederlanders wat heraldiek in Suid-Afrika gevestig het, toe hulle die kolonie aan [[Kaap die Goeie Hoop]] in [[1652]] gestig het.<ref name="lv" /> Volgens die Romeins-Hollandse regsstelsel het almal die reg om 'n wapen aan te neem en te voer, en baie setlaars het dus wapens gehad. Sommige word nog vandag deur hulle nasate
gevoer.<ref name="woaf">Pama, C. (1959). ''Wapens van die Ou Afrikaanse Families''</ref>
Die Nederlandse rykswapen, en die wapen van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie|Verenigde Oost Indische Compagnie]] wat die kolonie regeer het, is ook gebruik.<ref name="lv" /> Daar blyk nie enige ander korporatiewe wapens uit daardie tyd te wees nie, maar daar is wel bewys van die gebruik van (heraldiese) wapens deur
=== 19de eeu ===
Line 22 ⟶ 23:
Soos in die geval van taal, musiek, en ander aspekte van die kultuur, het die Britse en Afrikaanse heraldiek dan sy aan sy bestaan en nie saamgesmelt nie. Dit is nog steeds die geval, alhoewel kruisbestuiwing wel gedurende die afgelope halfeeu plaasgevind het.
Die kolonies en Boererepublieke wat later in die 19de eeu gestig is het mettertyd hul eie landswapens aangeneem.<ref name="lv" />
=== 20ste-21ste eeue ===
In [[1910]] het die kolonies saamgesmelt om die [[Unie van Suid-Afrika]] te vorm. Met die geleidelike ontwikkeling van onafhanklikheid oor die volgende dekades, het die regering aandag aan heraldiese aangeleenthede begin gee.
In [[1935]] het die Unieregering 'n sisteem ingestel waarin verenigings en inrigtings soos skole en klubs hulle wapens as 'kentekens' by die Departement van Binnelandse Sake kon registreer om hulle teen misbruik te beskerm.<ref name="hisa">Brownell, F.G. (1984). "Heraldry in South Africa" in ''Optima''</ref> Die Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskap het in [[1959]] die registrasiefunksie oorgeneem.<ref>Jaarverslag van die Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskap (
Die opkoms van Afrikaner nasionalisme gedurende die 1930's en 1940's het die kulturele erfenis na vore gebring, en verskeie boeke en artikels oor Afrikaner families en wapens is gedurende daardie tyd gepubliseer. Ongelukkig was die heraldiese publikasies nie betroubaar nie.<ref name="woaf" />
Nadat die [[Nasionale Party]] in [[1948]] aan bewind gekom het, is stappe gedoen om die heraldiek op 'n beter grondslag te plaas. Tussen [[1949]] en [[1953]] het die vier provinsiale administrasies 'n sisteem daargestel om munisipale wapens teen misbruik te beskerm.<ref name="hisa" /> In [[1954]] het die [[Suid-Afrikaanse Weermag]] sy eie heraldiese afdeling gestig.<ref>Calitz, G. (1995) 'A Short Chronicle of Military Heraldry in South Africa' in ''SAMHIC Newsletter''</ref> In [[1955]] het 'n inter-departementele konferensie die stiging van 'n sentrale heraldiese owerheid aanbeveel, en in [[1956]] het 'n komitee aanbeveel dat dit op die Sweedse lees geskoei moet word.<ref name="fff" /> Die Heraldiese Genootskap van Suid-Afrika is in [[1953]] gestig.
Gedurende die 1950's is 'n ongekende getal Engelse en Skotse wapentoekennings aan Suid-Afrikaners en Suid-Afrikaanse munisipaliteite, regspersone, en die Anglikaanse bisdomme gemaak.<ref>Brownell, F.G. (2002). ''Heraldry in the Church of the Province of Southern Africa''</ref>
In [[1961]] het Suid-Afrika 'n republiek geword en die [[Statebond]] verlaat. 'n Heraldiekwet<ref name="ha">Heraldiekwet (Nr 18 van 1962)</ref> is in [[1962]] goedgekeur, en die [[Buro vir Heraldiek]] en [[Heraldiekraad]] is in [[1963]] in die lewe geroep.<ref name="hisa" /> Die Buro het by die Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskap en die provinsiale administrasies as heraldiese registrateur oorgeneem, en bo en behalwe korporatiewe en munisipale wapens registreer hy ook amptelike en persoonlike wapens. Wapens moet heraldies korrek wees om kragtens die Heraldiekwet geregistreer te wees. Registrasie bly vrywillig.<ref name="gi">Buro vir Heraldiek. (''c''2002). ''General Information and Instructions to Applicants''</ref> Herregistrasie (matrikulasie) van persoonlike wapens vir die kinders van die oorspronklike eienaars is in [[1969]] ingestel.<ref>Heraldiek Wysigingswet (Nr 54 vsn 1969)</ref>
Van 1963 tot 1969 het die Heraldiekwet ook voorsiening gemaak vir die ''toekenning'' van wapens deur die [[staatspresident]] en die provinsiale administrateurs aan onderskeidelik amptelike instansies en plaaslike owerhede. Toekennings moes eers deur die Heraldiekraad goedgekeur word, en is daarna deur die Buro geregistreer.<ref name="ha" /> (Die Buro is nooit magtiging verleen om wapens self toe te ken nie, maar slegs om hulle te registreer).
Sedert 1963 het die Buro heelwat dekoratiewe lyne en wapenfigure ontwerp wat deur Suid-Afrikaanse diere, plante, en argitektuur
=== Provinsies ===
:''Hoofartikel: [[Wapens van provinsies van Suid-Afrika]].''
== Gebruik van wapens ==
Lyn 49:
* individuele persone
* [[Wapen van Suid-Afrika|nasionale]] en [[Wapens van provinsies van Suid-Afrika|provinsiale regerings]]
* [[Suid-Afrikaanse munisipale heraldiek|plaaslike owerhede]], b.v. [[Plaaslike Munisipaliteit|
* staatsdepartemente en -agentskappe (maar nie meer nie, want die huidige beleid is om alleenlik die landswapen te gebruik)<ref>[http://www.gcis.gov.za/ SA Government Communication & Information Services] (2004). ''Coat of Arms Corporate Identity Guidelines''</ref>
* weermageenhede (leër, lugmag, vloot, geneeskundige diens)<ref>Buro vir Heraldiek (2000). ''Alphabetical Index to SANDF Heraldic Representations Registered with the Bureau of Heraldry''</ref>
Lyn 56:
* kerke (veral die Anglikaanse en Rooms-Katolieke)
* beroepsverenigings
* [[Suid-Afrikaanse akademiese heraldiek
* sosiale en sportklubs.
== Regulering ==
Daar is min regulering van heraldise praktyk in Suid-Afrika. 'n Wapen wat by die Buro geregistreer is word beskerm deurdat die eienaar regsstappe kragtens die Heraldiekwet kan neem teen enigiemand wat sy wapen misbruik. In die geval van die wapens van die nasionale en provinsiale regerings, weermageenhede, en plaaslike owerhede, kan oortreders vervolg en beboet word.<ref name="ha" /> Minagting van die landswapen is met 'n boete of tronkstraf strafbaar.<ref>Heraldiek Wysigingswet (Nr 22 van 1982)</ref>
Registrasie van wapens is heeltemaal vrywillig.<ref name="gi" />
== Kenmerkende eienskappe ==
Suid-Afrikaanse heraldiek het verskeie kenmerkende eienskappe:<ref name="hisa" />
* die gebruik van inheemse diere,
* die gebruik van tradisionele Swart wapens, hutte en hooftooisels as wapenfigure
* die toenemende gebruik van tradisionele Swart skilde, veral in munisipale wapens
* die gebruik van kleure soos bruin, oker en oranje wat in Europese heraldiek ongewoon is
* die gebruik van 'n ossevel ontwerp
* 'n standaard formaat vir die wapens van familiebonde
* standaard formate vir die wapens van verskeie soorte
* die gebruik van drieblare en geklawerde lyne in die wapens van opvoedkundige inrigtings om die rol van die student, die ouers en die onderwysers in die onderwys te simboliseer
* die Buro vir Heraldiek se kenmerkende kunsstyl
Lyn 91:
* [http://www.oocities.org/armoria/indexA.html Armoria webwerf]
* [http://www.national.archives.gov.za/ Nasionale Argief van Suid-Afrika se webwerf]
* [http://sahw.hwmw.net46.net/ South African Heraldry Website]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse heraldiek| ]]
| |||