Amerikaanse elk: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
kNo edit summary
Uitgebrei
Lyn 46:
Die naam wapiti kom van die inheemse woord ''waapiti'', wat "wit romp" beteken.<ref name=Wapiti>{{cite web|title = Wapiti | work = The Canadian Encyclopedia | publisher = Historica-Dominion Institute |year= 2010| url = http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0008435| accessdate = 2010-12-03}}</ref> Dit word veral vir die [[Asië|Asiatiese]] subspesies gebruik omdat die Brits-[[Engels]]e woord ''elk'' steeds vir die Europese eland gebruik word wat ook in Asië voorkom.
 
==VerwysingsBiologie==
===Anatomie===
{{Verwysings}}
[[Beeld:Wapiti_on_the_National_Elk_Refuge.jpg|thumb|links|’n Trop Roosevelt-elke.]]
Die Amerikaanse elk is ’n groot [[Ewehoewiges|ewehoewige]] dier, dus met ’n [[ewe getal]] tone aan elke poot nes [[Kameel|kamele]], [[bok]]ke en [[bees]]te. Dit is ’n herkouende spesies met vier [[maag]]kamers en hulle eet gras, plante, blare en boombas. In die somer eet die dier feitlik konstant – tussen 4 en 7&nbsp;kg daagliks.<ref name="food">{{cite web|title = Elk Habitat | publisher = Rocky Mountain Elk Foundation | url = http://www.rmef.org/AllAboutElk/ElkHabitat/ | accessdate = 2007-06-04}}</ref> In Noord-Amerika word die mannetjies bulle en die wyfies koeie genoem, maar in Asië word die terme ramme en ooie dikwels gebruik.
 
Die elke is kleiner as die [[Amerikaanse eland]] en die [[gewei]] verskil ook. Elke kom in troppe voor, terwyl die elande alleen hou. Elke weeg gemiddeld 225 tot 241&nbsp;kg, is 1,3&nbsp;m hoog by hul skouers en is van hul neus tot by hul stert 2,1&nbsp;m lank. Bulle is gewoonlik sowat 40% groter as koeie en kan tot meer as 330&nbsp;kg weeg.<ref name="facts">{{cite web|title = Fast Facts | publisher = Rocky Mountain Elk Foundation | url = http://www.rmef.org/AllAboutElk/FastFacts/ | accessdate = 2010-12-04}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mnh.si.edu/mna/image_info.cfm?species_id=33 |title=North American Mammals: Cervus elaphus |publisher=Mnh.si.edu |accessdate=2012-11-08}}</ref> Die grootste [[subspesie]] is die Roosevelt-elk (''C. c. roosevelti''), wat in die weste van Amerika en Kanada voorkom. Roosevelt-bulle kan tot meer as 540&nbsp;kg weeg.<ref name="twycrosszoo">{{cite web|url=http://wildpro.twycrosszoo.org/S/0M_Artiodactyl/cervidae/cervus/cervus_elaphus/cervus_elaphus.htm#Measurement |title=Cervus elaphus - Red deer (North American Elk) (Species) |publisher=Wildpro.twycrosszoo.org |accessdate=2012-11-08}}</ref><ref>Robb, Bob (January 2001). ''The Ultimate Guide to Elk Hunting''. The Lyons Press. ISBN 1-58574-180-9.</ref> Die kleinste elk is die Tule-elk (''C. c. nannodes''), waarvan albei geslagte 170 tot 250&nbsp;kg weeg.<ref name="twycrosszoo"/>
 
In die herfs kry die Amerikaanse elk ’n dikker laag hare wat hulle in die winter warm help hou. Bulle, koeie en kalfies van die Siberiese en Noord-Amerikaanse elk het dun maanhare; ander soorte het dit nie.<ref name="Geist2">Geist, Valerius (Junie 1993). ''Elk Country''. Minneapolis: NorthWord Press. ISBN 978-1-55971-208-8</ref> Teen die vroeë somer verloor hulle die ekstra hare en skuur soms teen bome om daarvan ontslae te raak. Die subspesies het verskillende kleure na gelang van die seisoen en habitat, met grys of ’n ligter kleur wat veral in die winter voorkom en ’n rooier, donkerder kleur in die somer. Subspesies in droër klimate is geneig om ligter pelse te hê as dié wat in woude woon.<ref name=Pisarowicz>{{cite web|last = Pisarowicz | first = Jim|title = American Elk – Cervus elephus | publisher = National Park Service | url =http://www.nps.gov/wica/naturescience/elk-cervus-elephus.htm| accessdate = 2013-01-05}}</ref>
 
===Gedrag===
Volwasse diere kom vir die grootste deel van die jaar in enkelgeslagtroppe voor. In die paarseisoen ding bulle mee om die aandag van die koeie en sal koeie in hul [[harem]] verdedig. Twee bulle wat wil baklei, sal bulk en vorentoe en agtertoe loop. So kan hulle mekaar se krag, grootte en gewei opsom.<ref name=Keck2>{{cite web |last=Keck| first=Stu| title = Elk Behavior and Habits | work = North American Game Species | publisher = Bowhunting | url = http://www.bowhunting.net/naspecies/elk3.html | accessdate = 2010-12-04}}</ref> As nie een van die bulle die aftog blaas nie, sal hulle in ’n stoeiery met hul gewei betrokke raak en kan mekaar soms ernstig wond.
 
Bulle jonger as vier jaar en ouer as elf jaar het selde harems en bly tydens die paarseisoen aan die rand van groter harems. ’n Bul met ’n harem eet selde en kan tot 20&nbsp;persent van sy gewig verloor.<ref name=Keck2/>
 
Teen die herfs van hul tweede jaar kan koeie een, en selde twee, kalfies hê, maar voortplanting kom veral voor by koeie wat minstens 200&nbsp;kg weeg.<ref name=Sell>{{cite web|last =Sell| first =Randy|title = Elk | work = Alternative Agriculture Series| publisher = North Dakota State University | url = http://www.ag.ndsu.edu/pubs/alt-ag/elk.htm| archiveurl = http://web.archive.org/web/20070510023106/http://www.ag.ndsu.edu/pubs/alt-ag/elk.htm| archivedate = 2007-05-10| accessdate = 2010-12-04}}</ref> Die draagtyd is 240 tot 262 dae, en pasgebore kalfies weeg sowat 15 of 16&nbsp;kg. Hulle het soos baie takbokspesies kolle op die pels wat hulle teen die einde van die somer verloor. Ná twee weke kan hulle by die res van die trop aansluit en op twee maande is hulle gespeen.<ref name=Adw>{{cite web|title = Cervus elaphus | work = Animal Diversity Web| publisher = University of Michigan, Museum of Zoology | url = http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Cervus_elaphus.html| accessdate = 2010-12-04}}</ref>
 
Amerikaanse elke leef sowat 20 jaar in gevangenskap, maar net gemiddeld 10 tot 13 jaar in die natuur.<ref name=Smokies>{{cite web|title = Elk biology | work = Great Smoky Mountains| publisher = National Park Service | url = http://www.nps.gov/grsm/naturescience/elk-facts.htm| accessdate = 2010-12-04}}</ref>
 
==Subspesies==
Daar is verskeie subspesies elke, met ses van Noord-Amerika en vier van Asië wat erken word, hoewel sommige bioloë hulle beskou as [[ekotipe]]s of [[ras]]se van dieselfde spesie wat by plaaslike toestande aangepas is. Verskille in die gewei, liggaamsgrootte, kleur en paringsgedrag kom voor.
 
* Noordelike en Amerikaanse groep
** Roosevelt-elk (''C. c. roosevelti'')
** Tule-elk (''C. c. nannodes'')
** Manitoban-elk (''C. c. manitobensis'')
** Rotsgebergte-elk (''C. c. nelsoni'')
** Oostelike elk (''C. c. canadensis''; extinct)
** Merriam-elk (''C. c. merriami''; extinct)
** Altai-wapiti (''C. c. sibiricus'')
** Tian Shan-wapiti (''C. c. songaricus'')
* Oostelike groep
** Mantsjoerynse wapiti (''C. c. xanthopygus'')
**Alasja-wapiti (''C. c. alashanicus'')
* Suidelike groep (Sentraal-Asiatiese edelhert)
** Sichuan-takbok (''C. c. macneilli'')
** Gansu-edelhert (''C. c. kansuensis'')
** Tibettaanse edelhert (''C. c. wallichii'')
** Kasjmir-takbok (''C. c. hanglu'')
 
<gallery>
Beeld:Audubon-eastern-elk.jpg|Oostelike elk
Beeld:The deer of all lands (1898) Altai wapiti.png|Altai-wapiti
Beeld:The deer of all lands (1898) Bedford's deer.png|Mantsjoerynse wapiti
Beeld:The deer of all lands (1898) Hangul.png|Kasjmir-takbok
</gallery>
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
 
==Eksterne skakels==
*{{CommonsKategorie-inlyn|Cervus canadensis}}
{{Wikispecies-inlyn|Cervus canadensis}}
*[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Elk|Engelse Wikipedia]]
 
[[Kategorie:Hertagtiges]]