Meksiko: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Administrateur CommonsDelinker vervang "CarteLocal.png" met "Localisation_de_l'ile_de_Clipperton.png" omrede: File renamed: old name is not meaningful |
k Hersien |
||
Lyn 27:
|oppervlakmi² = 761 606
|persent_water = 2,5
|bevolking_skatting =
|bevolking_skatting_jaar =
|bevolking_rang = 11<sup>de</sup>
|bevolking_sensus =
|bevolking_sensus_jaar =
|bevolkingsdigtheid = 57
|bevolkingsdigtheidmi² = 142
|bevolkingsdigtheidrang = 142<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $2 224 miljard<ref name="imf-mx">{{en}} {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=46&pr.y=1&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=273&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Meksiko |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |accessdate=
|BBP_PPP_rang = 11<sup>de</sup>
|BBP_PPP_jaar = 2015
Lyn 48:
|onafhanklikheidsgebeure = • Verklaar<br />• Bereik<br />• Erken<br />• Eerste grondwet<br />• Tweede grondwet<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsdatums = <br />van [[Spanje]]<br />[[16 September]] [[1810]]<ref name="Castro2000">{{en}} {{cite book|author=Rafaela Castro|title=Chicano Folklore: A Guide to the Folktales, Traditions, Rituals and Religious Practices of Mexican Americans|url=http://books.google.com/books?id=WdzY7YjhRroC&pg=PA83|year=2000|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-514639-4|page=83}}</ref><br />[[27 September]] [[1821]]<br />[[28 Desember]] [[1836]]<br />[[4 Oktober]] [[1824]]<br />[[5 Februarie]] [[1857]]<br />[[5 Februarie]] [[1917]]
|MOI = {{daal}} 0,756<ref name="HDI">{{en}} {{cite web |url= http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Statistics.pdf |title= 2013 Human Development Report Statistics |work=Human Development Report 2013 |year=2013 |publisher=United Nations Development Programme |date= 14 Maart 2013 |accessdate=
|MOI_rang = 71<sup>ste</sup>
|MOI_jaar = 2013
|MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini = 47,2<ref name = "wb-gini">{{en}} {{cite web | url = http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ | title = Gini Index |author= |date= |work= |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=
|Gini_rang =
|Gini_jaar = 2010
Lyn 65:
|internet_domein = [[.mx]]
|skakelkode = 52
|voetskrif = 1. [[Mayathan]], [[Nahuatl]] en [[Tale van Meksiko|65 andere inheemse tale]] word sedert 2003 as nasionale tale erken.<ref>{{es}} {{cite web|url=http://www.inali.gob.mx/clin-inali/ |title=Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas |publisher=Inali.gob.mx |accessdate=
}}
'''Meksiko''' of '''Mexiko''' ([[Spaans]]: ''México'' [ˈmexiko] {{
[[Lêer:Chichen Itza 3.jpg|duimnael|links|Die [[Maya]]-stad [[Chichén Itzá]] op die [[Yucatan]]-[[skiereiland]]]]
Tydens die Voor-Colombiaanse tydperk, voor die aankoms van die [[Europa|Europeërs]] in die gebied van die huidige Meksiko, het verskeie belangrike beskawings soos die [[Olmeke]], [[Mixteke]], [[Tolteke]], [[Teotihuacán]]e, [[Zapoteke]], [[Maya]], [[Tlaxcalteke]] en [[Asteke]] hier bestaan. Teen
Die Verenigde Meksikaanse State is ’n federale presidensiële grondwetlike republiek met ’n presidensiële stelsel en ’n tweekamerparlement, die kongres van die Unie (''Congreso de la Unión''), wat uit die senaat van die republiek (''Senado de la República'') en die huis van afgevaardigdes (''Cámara de Diputados'') bestaan. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Meksikostad]], wat nie deel uitmaak van een van die [[Deelstate van Meksiko|31 deelstate]] nie, maar in die federale distrik (''Distrito Federal'') geleë is.
Lyn 82:
''Mēxihco'' was die Nahuatl-term vir die hartland van die Asteekse Ryk,<ref name="Bright2004">{{en}} {{cite book|author=William Bright|title=Native American Placenames of the United States|url=http://books.google.com/books?id=5XfxzCm1qa4C&pg=PA281|year=2004|publisher=University of Oklahoma Press|isbn=978-0-8061-3598-4|page=281}}</ref> die Vallei van Meksiko, sy bevolking, die ''Mexica'' en die omliggende gebiede, wat later ’n deel van die land Meksiko geword het. Dit word in die algemeen beskou as ’n toponiem vir die Vallei, wat die primêre etnoniem vir die Asteekse Driebond geword het.
Die amptelike naam van die land is saam met die regeringsvorm verander. Tydens twee geleenthede (1821–1823 en 1863–1867) het die land bekend gestaan as ''Imperio Mexicano'' ("Meksikaanse Keiserryk"). Al drie federale grondwette (1824, 1857 en 1917, die huidige grondwet) het die naam ''Estados Unidos Mexicanos'' ("Verenigde Meksikaanse State") gebruik. Met die grondwet van 1824 het die land ’n federale republiek met die amptelike name ''Nación Mexicana'' ("Meksikaanse Nasie") en ''Estados Unidos Mexicanos'' ("Verenigde Meksikaanse State") geword.<ref>{{es}} {{cite web|url=http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/12148085130100492976402/p0000001.htm#I_1_|title=Constitución federal de los Estados Unidos mexicanos (1824)|accessdate=
== Geskiedenis ==
<!-- :''Hoofartikel: [[Geskiedenis van Meksiko]].'' -->
=== Vroeë geskiedenis ===
:''Hoofartikel: [[Meso-Amerika]].''
Lyn 100:
[[Lêer:Viceroyalty of the New Spain 1800 (without Philippines).png|duimnael|links|Kaart van Nieu-Spanje in 1800]]
[[Lêer:Viceroyalty of the New Spain 1819 (without Philippines).png|duimnael|Kaart van Nieu-Spanje in 1819]]
Met die [[Ontdekking van die Amerikas]] deur [[Christophorus Columbus]] op
Tussen
=== Vanaf Onafhanklikheid tot Rewolusie ===
[[Lêer:Political divisions of Mexico 1824 (location map scheme).svg|duimnael|Die Republiek van Meksiko in 1824]]
[[Lêer:Iturbide Emperador by Josephus Arias Huerta.jpg|duimnael|links|upright|[[Agustín de Iturbide]] het Meksiko tussen 1821 en 1822 as regent en vanaf 1822 tot 1823 as keiser Augustin I regeer]]
Ná die voorbeelde van die [[Amerikaanse Rewolusionêre Oorlog|Amerikaanse Onafhanklikheidsverklaring]] tydens die [[Amerikaanse Rewolusie]] op
Ná die Rewolusie op
[[Lêer:Wpdms republic of texas.svg|duimnael|Die [[Republiek van Texas]] met geëiste gebiede]]
In
[[Lêer:Mexican Cession.png|duimnael|links|Die Meksikaanse sessie van 1848 volgens die [[Verdrag van Guadalupe Hidalgo]] ná die [[Meksikaans-Amerikaanse Oorlog]]]]
Op
[[Lêer:Gadsden Purchase Cities ZP.svg|duimnael|Kaart van die Gadsden-aankoop deur die
Gadsden, ’n gebied suid van die [[Gilarivier]] wat vir ’n beplande, maar nie-geboude spoorwegverbinding benodig is, is op
[[Lêer:Maximilian by Winterhalter extrait.jpg|duimnael|links|upright|[[Maksimiliaan I van Meksiko|Ferdinand Maximilian Joseph Maria van Oostenryk]] het Meksiko tussen 1864 en 1867 as keiser Maksimiliaan I regeer]]
Tydens die [[Hervormingsoorlog]] is op
[[Lêer:Localisation de l'ile de Clipperton.png|duimnael|Ligging van die [[Clipperton]]-eiland voor die kus van Meksiko]]
In
=== Sedert die Meksikaanse Rewolusie ===
[[Lêer:Ejércitos rebeldes 1916-1920.svg|duimnael|links|Rebelle-gebiede tydens die [[Meksikaanse Rewolusie]] tussen 1916 en 1920]]
Die lang diktatuur van [[Porfirio Diaz]] het in
In Januarie 1917 het die [[Duitse Keiserryk]] tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] ’n alliansie met Meksiko teen die
[[Lêer:Wien - Mexikoplatz.JPG|duimnael|Die Meksikoplein met die [[Franciskus van Assisi]]-kerk aan die [[Donau]]-rivier in [[Wene]]]]
Op 23 September
Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] het Meksiko van
[[Lêer:Nafta.jpg|duimnael|links|Ondertekening van die NAFTA-verdrag in Oktober 1992 (v.l.n.r., agterste ry): president Carlos Salinas de Gortari (Meksiko), president [[George H.W. Bush]] (
Tydens die [[Koue Oorlog]] het Meksiko danksy sy handelsbetrekkinge met die Verenigde State ekonomiese groei ervaar (''Meksikaanse wonder'') en as die gasheer van die [[Olimpiese Somerspele 1968]], die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1970]] en die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986]] opgetree. Op
[[Lêer:Mexican States with mafia conflicts.png|duimnael|Uitbreiding van die [[
Sedert die 1990's word die land deur ’n [[
== Geografie ==
<!-- :''Hoofartikel: [[Geografie van Meksiko]].'' -->
[[Lêer:Mexicofromspace.PNG|duimnael|links|Satellietbeeld van Meksiko]]
[[Lêer:Mexico 6 Volcanoes.jpg|duimnael|Die ses vulkane [[Iztaccíhuatl]], [[Popocatépetl]], [[Malintzin]], [[Cofre de Perote]], [[Citlaltépetl]] en [[Sierra Negra]], wat deel uitmaak van die [[Sierra Volcánica Transversal]]]]
Line 149 ⟶ 150:
[[Lêer:Mexico topographic map-blank.svg|duimnael|links|Topografiese kaart van Meksiko]]
[[Lêer:Mexico sea limits.svg|duimnael|links|’n Kaart wat Meksiko se eksklusiewe ekonomiese sone uitbeeld]]
[[Lêer:Mexico-Popocatepetl.jpg|duimnael|Popocatépetl is die tweede hoogste berg
In die weste is die skiereiland [[Neder-Kalifornië]] in die [[Stille Oseaan]] en die [[Coloradorivier]] geleë, wat in die [[Golf van Kalifornië]] uitmond. Die westelike vasteland word deur die [[Rotsgebergte]] en die suide deur [[reënwoud]]e gekenmerk. In die noordooste is die [[Rio Grande]] (in Meksiko ''Río Bravo del Norte'' genoem) geleë, wat die grens met die
Die land word gekenmerk deur die [[Sierra Madre]], wat die [[Meksikaanse Hoogland]] in die ooste (''[[Sierra Madre Oriental]]''), suide (''[[Sierra Madre del Sur]]'') en weste (''[[Sierra Madre Occidental]]'') omring. In die suidweste daarvan is die [[Landengte van Tehuantepec]] geleë, tussen die [[Golf van Campeche]] in die noorde en die [[Golf van Tehuantepec]] in die suide, wat in die ooste aan die Yucatan-skiereiland grens. Die Landengte van Tehuantepec vorm die geografiese en geologiese grens tussen Noord- en Sentraal-Amerika.
Line 156 ⟶ 157:
Die totale lengte van die grenslyn is 4 263 km, daarvan vorm 3 141 km die gemeenskaplike grens met die Verenigde State in die noorde, waarvan 2 008 km die Rio Grande vorm. In die suidooste word Meksiko deur Guatemala (871 km) en Belize (251 km) begrens, waar Meksiko met beide lande die Yucatan-skiereiland deel. Meksiko het ’n kuslyn van 9 330 km, waarvan 7 338 km aan die Stille Oseaan en die Golf van Kalifornië en 2 805 km aan die Golf van Meksiko en die Karibiese See geleë is.
Die hoogste [[berg]] in die land asook die hoogste vulkaan
=== Deelstate ===
Line 166 ⟶ 167:
!Hoofstad
!Gestig op
!Bevolking<ref>{{es}} {{cite web|url=http://www.inegi.gob.mx/lib/predescarga.asp?pag=/inegi/contenidos/espanol/prensa/Boletines/Boletin/Comunicados/Especiales/2006/Mayo/comunica4.pdf&s=est&c=6846|title=Instituto Nacional de Estadística Geografia e Informática|accessdate=
!Oppervlakte (km²)
|-
Line 380 ⟶ 381:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width:100%; background:#f5f5f5; margin-left:0px;"
| colspan="9" align="center" style="background:#f8f8ff; font-size:120%;"| Metropolitaanse gebiede van Meksiko<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.conapo.gob.mx/en/CONAPO/Municipales|title=Población total de los municipios a mitad de año, 2005–2030|accessdate=
|-
! align="center" style="background:#ffffff;" | Nommer
Line 430 ⟶ 431:
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Lêer:Mulege oasis.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[
|style="background:#e9e9e9;" align=center|Droë bos<br />[[Tamasopo]], [[San Luis Potosí]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Vleiland]]<br />[[Pantanos de Centla]], [[Tabasco]]
Line 490 ⟶ 491:
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Lêer:Cobra cascavel 280707- 23 04 40s - 49 06 55w REFON (4)a.jpg|120px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|''Ovis canadensis''
|style="background:#e9e9e9;" align=center|Amerikaanse swartbeer<br />''(Ursus americanus)''
|style="background:#e9e9e9;" align=center|Gaffelbok<br />''(Antilocapra americana)''
Line 549 ⟶ 550:
== Politiek ==
<!-- :''Hoofartikel: [[Politiek van Meksiko]].'' -->
=== Uitvoerende gesag ===
[[Lêer:Presidente Enrique Peña Nieto. Fotografía oficial.jpg|duimnael|links|upright|Amptelike portret van Enrique Peña Nieto, die huidige president van Meksiko]]
Line 573 ⟶ 575:
Die Hooggeregshof van Meksiko is die ''Suprema Corte de Justicia de la Nación''. Dit bestaan uit elf federale regters (''Ministros''), wie deur die president voorgestel en deur die senaat bevestig word. Hul ampstermyn is beperk tot 15 jaar, die president word uit eie geledere vir vier jaar verkies en kan nie direk daarna herverkies word nie.<ref>{{de}} {{cite book|last=Stüwe|first=Klaus|coauthors=Stefan Rinke|title=Die politischen Systeme in Nord- und Lateinamerika. Eine Einführung.|publisher=VS Verlag für Sozialwissenschaften|location=Wiesbaden|year=2008|isbn=978-3-531-14252-4|pages=396}}</ref>
In die 71 jaar
=== Buitelandse beleid ===
[[Lêer:Border Mexico USA.jpg|duimnael|links|Sedert 2005 word die Meksikaanse grens tot die
[[Lêer:Obama, Peña y Harper. IX Cumbre de Líderes de América del Norte.jpg|duimnael|Die Amerikaanse president [[Barack Obama]], Meksiko se president Enrique Peña Nieto en Kanada se eerste minister [[Stephen Harper]] tydens die Noord-Amerikaanse spitsberaad]]
[[Lêer:Diplomatic missions of Mexico.svg|duimnael|links|Lande met ’n Meksikaanse ambassade]]
Line 583 ⟶ 585:
Meksiko se buitelandse beleid word deur die president se politiek gekenmerk<ref name="CPEUM89">{{es}} {{cite web| author=Politieke Grondwet van die Verenigde State van Meksiko | title=Artikel 89, Seksie 10 | date=5 Februarie 1917 | publisher=Kamer van Afgevaardigdes | url=http://www.cddhcu.gob.mx/LeyesBiblio/pdf/1.pdf | accessdate=28 Maart 2009 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20070825041639/http://www.cddhcu.gob.mx/LeyesBiblio/pdf/1.pdf |archivedate = 25 Augustus 2007}}</ref> en deur die ministerie van buitelandse sake bestuur.<ref name="SRE">{{es}} {{cite web| author=Interne Reëls van die Ministerie van Buitelandse Sake | title=Artikel 2, Seksie | date=10 Augustus 2001 | publisher=Ministerie van Buitelandse Sake | url=http://www.sre.gob.mx/acerca/marco_normativo/reglamento.htm | accessdate=28 Maart 2009 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20080611012801/http://www.sre.gob.mx/acerca/marco_normativo/reglamento.htm |archivedate=11 Junie 2008}}</ref> Die beginsels van die buitelandse beleid word grondwetlik erken in artikel 89, seksie 10, insluitend: respek vir die internasionale reg en wetlike gelykheid van nasies, hul soewereiniteit en onafhanklikheid, nie-inmenging in die huishoudelike sake van ander lande, vreedsame oplossing van konflikte, en die bevordering van die gesamentlike veiligheid deur aktiewe deelname in internasionale organisasies.<ref name="CPEUM89"/> Sedert die 1930's het die ''Estrada''-doktrine gedien as ’n belangrike aanvulling tot hierdie beginsels.<ref>{{de}} {{cite book|last=Stüwe|first=Klaus|coauthors=Stefan Rinke|title=Die politischen Systeme in Nord- und Lateinamerika. Eine Einführung.|publisher=VS Verlag für Sozialwissenschaften|location=Wiesbaden|year=2008|isbn=978-3-531-14252-4|pages=410}}</ref><ref name=estradadoctrine>{{es}} {{cite web| last=Palacios Treviño | first=Jorge | title=La Doctrina Estrada y el Principio de la No-Intervención | url=http://www.diplomaticosescritores.org/obras/DOCTRINAESTRADA.pdf | accessdate=4 April 2009}}</ref>
Meksiko is een van die stigterslede van verskeie internasionale organisasies, veral die Verenigde Nasies, die Organisasie van Amerikaanse
Meksiko word as streeksmoondheid beskou,<ref name="regionalpower">{{en}} {{cite web|title=Japan's Regional Diplomacy, Latin America and the Caribbean|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Japan|url=http://www.mofa.go.jp/policy/other/bluebook/2006/05.pdf|format=PDF|accessdate=
Sedert die onafhanklikheidsoorlog is die verhoudings van Meksiko hoofsaaklik gefokus op die Verenigde State van Amerika, sy noordelike buurland, grootste handelsvennoot,<ref>{{en}} {{cite web| title=Bilateral Trade | year=2006 | publisher=Embassy of the U.S. in Mexico | url=http://usembassy-mexico.gov/eng/eataglance_trade.html | archiveurl=http://wayback.archive.org/web/20090827020501/http://usembassy-mexico.gov/eng/eataglance_trade.html | archivedate=27 Augustus 2009 | accessdate=28 Maart 2009}}</ref> en die mees kragtige akteur in die westelike hemisfeer en wêreld-sake.<ref>{{en}} {{cite web| author=Kim Richard Nossal | title=Lonely Superpower or Unapologetic Hyperpower? Analyzing American Power in the Post-Cold War Era | date=29 Junie – 2 Julie 1999 | publisher=Queen's University | url=http://post.queensu.ca/~nossalk/papers/hyperpower.htm | accessdate=28 Maart 2009}}</ref> Meksiko het die Kubaanse regering sedert hul stigting in die vroeë 1960's,<ref name="keller">{{en}} {{cite web| author=Renata Keller | title=Capitalizing on Castro: Mexico's Foreign Relations with Cuba, 1959–1969 | year=2009 | publisher=Latin American Network Information Center | url=http://lanic.utexas.edu/project/etext/llilas/ilassa/2009/keller.pdf | archiveurl=http://wayback.archive.org/web/20110513114515/http://lanic.utexas.edu/project/etext/llilas/ilassa/2009/keller.pdf | archivedate=13 Mei 2011 | accessdate=28 Maart 2009}}</ref> die Sandinistiese rewolusie in Nicaragua in die laat 1970's,<ref name="salaverry">{{en}} {{cite web| author=Salaverry, Jorge | title=Evolution of Mexican Foreign Policy | date=11 Maart 1988 | publisher=The Heritage Foundation | url=http://www.heritage.org/research/reports/1988/03/evolution-of-mexican-foreign-policy | accessdate=
== Ekonomie ==
Line 602 ⟶ 604:
{{legend|#0000FF|Ander lande wat met Meksiko ’n [[vryehandelsooreenkoms]] gesluit het.}}
{{legend|#FFA000|Lande wat belangstelling getoon het in ’n handelsooreenkoms met Meksiko.}}]]
[[Lêer:Mexico unemployment by state.svg|duimnael|[[Werkloosheid]] in Meksiko in 2011<ref>{{es}} {{cite web|url=http://www.inegi.org.mx/inegi/contenidos/espanol/prensa/comunicados/ocupbol.asp |title=Indicadores de ocupación y empleo |publisher=INEGI |date=19 Januarie 2012 |accessdate=
{{col-begin}}
{{col-break}}
Line 617 ⟶ 619:
{{legend|#280b0b|>6,1%}}
{{col-end}}]]
Meksiko beskik oor een van die grootste ekonomieë ter wêreld en word as ’n plaaslike asook ’n midde-mag<!--korrek vertaal?--> beskou. Daarbenewens het Meksiko in 1994 die eerste van twee Latyns-Amerikaanse lidlande van die OESO, nog vóór [[Chili]], geword en is volgens die Wêreldbank ’n gevestigde nuut-geïndustrialiseerde land met bo-middelklas-inkomste<ref name="wb-upper-middle">{{en}} {{cite web |url=http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups#Upper_middle_income |title=Country and Lending Groups |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=
Meksiko se vernaamste handelsvennote volgens uitvoer sluit in (2013): die Verenigde State (78,5%), Kanada (2,9%), Spanje (2,4%), die [[Volksrepubliek van Sjina]] (1,5%), [[Duitsland]] (1,3%) en [[Colombia]] (1,2%). Die ses vernaamste handelsvennote volgens invoer is (2013): die Verenigde State (49,4%), die Volksrepubliek van Sjina (15,8%), [[Japan]] (4,8%), Duitsland (3,7%), [[Suid-Korea]] (3,4%) en Kanada (2,7%).
Volgens die Amerikaanse multinasionale beleggingsbank [[Goldman Sachs]] word Meksiko geprojekteer as die wêreld se vyfde grootste ekonomie teen 2050.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecatalist.org/2010/03/mexico-2050-the-world%C2%B4s-fifth-largest-economy/|title=Mexico 2050: The World´s Fifth Largest Economy|publisher=The Catalist|date=17 Maart 2010|accessdate=
=== Hulpbronne en produserende bedryf ===
[[Lêer:Ciudad.de.Mexico.City.Distrito.Federal.DF.Paseo.Reforma.Skyline.jpg|duimnael|links|Stadshorison van Meksikostad, die ekonomiese sentrum van sowel Meksiko asook Latyns-Amerika]]
Meksiko is naas Brasilië en nog voor [[Argentinië]] Latyns-Amerika se tweede grootste [[staal]]-produsent met sowat ’n kwart van die totale produksie en wêreldwyd die 13de grootste staal-produsent met omtrent 18 995 miljoen metriese ton in 2014. Dié land is tans met 2 934 000 Barrel in 2013 die tiende grootste [[ru-olie]]-produsent ter wêreld, agter andere Amerikaanse lande soos die
Meksiko is die sewende grootste [[mielie]]- (22 663 953 ton in 2013) en die vyfde grootste [[boontjie]]-produsent (1 294 634 ton in 2013) ter wêreld.
Line 632 ⟶ 634:
=== Toerismebedryf ===
Volgens die Wêreldtoerismeorganisasie is Meksiko een van die mees besoekte lande ter wêreld en die tweede mees besoekte land in die Amerikas na die Verenigde State. Die belangrikste plekke, wat deur toeriste besoek is, sluit in die Meso-Amerikaanse ruïnes, kulturele feeste, koloniale stede, natuurreservate en kusstede. Meksiko het die 23ste hoogste inkomste van toerisme in die wêreld en die hoogste een in Latyns-Amerika.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://unwto.org/facts/eng/pdf/indicators/Top%20Spenders.pdf |title=UNWTO Archive | World Tourism Organization UNWTO |publisher=Unwto.org |accessdate=
<div align=center>
Line 726 ⟶ 728:
<!-- :''Hoofartikel: [[Demografie van Meksiko]].'' -->
=== Oorsig ===
[[Lêer:Mexico-demography.png|duimnael|Meksiko se bevolkingsgroei (1961–2003)]]
Volgens die laaste sensusopname van 2010,<ref>{{es}} {{cite web|title=Censo de Población y Vivienda 2010 |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/TabuladosBasicos/Default.aspx?c=27302&s=est |publisher=Inegi.org.mx |accessdate=
=== Bevolking ===
Line 732 ⟶ 735:
Die Meksikaanse bevolking bestaan uit 65 % Mestizo's, wat afstammelinge van mense met inheemse en Europese (veral vanuit Spanje) herkoms is, 17,5 % Amerindiane, 16,5 % blankes en 1,0 % ander etniese groepe.
Die totale inheemse bevolking van Meksiko maak sowat 15,7 miljoen mense uit. Die grootste inheemse etniese groep is die Nahua, die nasate van die Asteekse bevolking, met sowat 2,5 miljoen mense. Tweede op die lys is die Maya, met sowat 1,5 miljoen mense. Die Mixteke en Zapoteke is volke wat beide omtrent 750 000 groot is. Die deelstate met die grootste inheemse bevolking is Yucatán met 59 %, Quintana Roo met 39 % en Campeche met 27 %.<ref>{{es}} {{cite web|url=http://www.cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=91 |title=Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas. México |publisher=Cdi.gob.mx |accessdate=
Die oorgrote meerderheid van die Meksikaanse bevolking word as ''Mestizo's'' geklassifikeer. Dit beteken dat hulle hulself nie as deel van die inheemse of deel van die Europese bevolking beskou nie, maar as nakomelinge van gemengde herkoms.
Line 742 ⟶ 745:
Die [[amptelike taal]] wat deur die regering gebruik word is ''[[de facto]]'' Spaans, terwyl in die huidige Meksikaanse grondwet van 1917 geen amptelike taal vir die federale vlak vasgelê is nie. Volgens die grondwet vorm Spaans saam met Mayathan, Nahuatl en 65 ander inheemse tale Meksiko se landstale.<ref>{{es}} {{cite journal|author=INALI [Instituto Nacional de Lenguas Indígenas] |authorformat=scap|authorlink=Instituto Nacional de Lenguas Indígenas |date=14 Januarie 2008 |title=Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas |url=http://www.inali.gob.mx/pdf/CLIN_completo.pdf |format=PDF |journal=Diario Oficial de la Federación |location=Meksikostad |publisher=Regering van Meksiko, Ministerie van Binnelandse Sake |volume=652 |issue=9 |pages=22–78 (eerste afdeling), 1–96 (tweede afdeling), 1–112 (derde afdeling) |oclc=46461036}}</ref>
Meksiko is die grootste Spaanssprekende land ter wêreld met omtrent ’n derde van alle moedertaalsprekers van Spaans;<ref>{{en}} {{cite web|title=Spanish Language History| publisher=Today Translations|url=http://www.todaytranslations.com/index.asp-Q-Page-E-Spanish-Language-History--13053095|archiveurl=http://wayback.archive.org/web/20050417234656/http://www.todaytranslations.com/index.asp-Q-Page-E-Spanish-Language-History--13053095|archivedate=17 April 2005|accessdate=1 Oktober 2007}}</ref><ref>{{es}} {{cite web|title=Título Primero, Capítulo I, De las garantías individuales|work=Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos|date=19 Junie 2007|publisher=Kongres van die Unie van die Verenigde Meksikaanse State|url=http://www.normateca.gob.mx/Archivos/34_D_1247_22-06-2007.pdf|format=PDF|accessdate=
Omtrent 5,4 % van die Meksikaanse bevolking praat inheemse tale, waarvan Nahuatl met sowat 1,45 miljoen moedertaalsprekers die grootste is,<ref>{{es}} {{cite book|author=INEGI [Instituto Nacional de Estadísticas, Geografia e Informática] |authorformat=scap|authorlink=Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática |year=2005 |title=Perfil sociodemográfica de la populación hablante de náhuatl |url=http://www.inegi.gob.mx/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/censos/poblacion/poblacion_indigena/Hablantes_Nahuatl.pdf |format=PDF|series=XII Censo General de Población y Vivienda 2000 |edition=Publicación única|publisher=INEGI|location=Aguascalientes, Mex. |isbn=970-13-4491-X|accessdate=
=== Godsdiens ===
[[Lêer:1531 Nuestra Señora de Guadalupe anagoria.jpg|duimnael|upright|Onse liewe vrou van Guadalupe, die beskermheilige van Meksiko]]
Die belangrikste godsdiensgroep en denominasie is die [[Rooms-Katolieke Kerk]] met sowat 93 miljoen (83 %) lede volgens die sensus van 2010, terwyl 10 % (11 miljoen) lede van ander [[Christendom|Christelike]] kerke, soos Evangelikalisme (5 %), Pinksterbeweging (1,6 %), [[Jehovah se Getuies]] (1,4 %), Sewendedagadventistekerk (0,6 %) en die [[Kerk van Jesus Christus van die Heiliges van die Laaste Dae]] (0,3 %) uitmaak.<ref name="2010-census">{{es}} {{cite web |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/TabuladosBasicos/Default.aspx?c=27302&s=est |title=Censo de Población y Vivienda 2010 – Cuestionario básico |publisher=INEGI |accessdate=
Meksiko het die derde grootste Christelike bevolking (107 miljoen) ter wêreld ná die Verenigde State en Brasilië, asook met 92 924 489 lidmate<ref name="2010-census"/> die tweede grootste Rooms-Katolieke bevolking ná Brasilië.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.adherents.com/largecom/com_romcath.html |title=The Largest Catholic Communities |accessdate=
Volgens die sensus van 2010 bly 67 476 [[Jode]], 18 185 aanhangers van die Oosterse godsdienste soos [[Boeddhisme|Boeddhiste]] en 300 [[Islam|Moslems]] in Meksiko.<ref name="2010-census"/>
Line 812 ⟶ 815:
[[Lêer:Nigel Mansell 1991 USA.jpg|duimnael|Nigel Mansell het in 1987 en 1992 die Grand Prix van Meksiko gewen]]
Die topbasketballiga in Meksiko is die Liga Nacional de Baloncesto Profesional, wat in 2000 gestig is en tans uit 24 spanne bestaan. Boks is nog 'n gewilde en suksesvolle sport en Meksikaanse boksers het reeds wêreldkampioenskappe en Olimpiese medaljes gewen. Daar bestaan tradisioneel 'n besonderse wedywering met boksers uit [[Puerto Rico]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://articles.latimes.com/2008/jul/15/sports/sp-prmex15|author=Kevin Baxter|title=This rivalry packs real punch - When boxers from Mexico and Puerto Rico face each other, winning for their homeland is key|publisher=LA Times|date=15 Julie 2008|accessdate=
[[Lêer:1968 Mexico emblem.svg|duimnael|links|Kenteken van die [[Olimpiese Somerspele 1968]]]]
Meksiko het die [[Olimpiese Somerspele 1968]] in Meksikostad aangebied, sover die enigste Latyns-Amerikaanse gasheerland, en die spele sal eers weer in [[Olimpiese Somerspele 2016|2016]] in [[Rio de Janeiro]] gehou word.<ref>{{en}} {{cite web|title=2016 Binational Olympics|date=Desember 2003|publisher=San Diego Metropolitan|url=http://www.sandiegometro.com/2003/dec/coverstory2.html|accessdate=7 Oktober 2007 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20070930043448/http://www.sandiegometro.com/2003/dec/coverstory2.html |archivedate = 30 September 2007}}</ref> 112 Lande het in Meksikostad deelgeneem met ’n totaal van 5 516 atlete en 172 kompetisies in 20 sportsoorte. Die wêreldrekord in die verspring deur Bob Beamon en die Fosbury-flop in die hoogspring was uitstaande tydens hierdie spele. Meksikaanse atlete het tot hede 55 medaljes by Olimpiese Spele gewen, waarmee Meksiko die 39ste plek in die alle-tye lys van medaljes beklee. Die medaljes is in ’n verskeidenheid van sportsoorte soos [[ruitersport]], [[duik]], [[swem]], boks, [[polo]] en [[Skermsport|skerm]] gewen.
== Bekende Meksikane ==
|