Verbuiging: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
JCBrand (besprekings | bydraes)
No edit summary
Opruim
Lyn 1:
[[Lêer:FlexiónGato.png|thumbduimnael|120px|Verbuiging van die Spaanse [[lekseem]] vir "kat". Blou is [[Geslag (taalkunde)|manlik]], rooi [[Geslag (taalkunde)|vroulik]], grys onsydig (onbepaald) en groen [[meervoud]]; die [[enkelvoud]] is nie gemerk nie.]]
 
'''Verbuiging''' of '''fleksie''', is in [[taalkunde]] variasie in die vorm van 'n woord, tipies deur middel van 'n [[affiks]], wat [[grammatika]]le betekenis uitdruk, wat 'n vereiste vir die stam se woordklas is in 'n gegewe grammatikale konteks. <ref name=sil>[http://www.sil.org/ SIL International], [http://www.sil.org/linguistics/GlossaryOfLinguisticTerms/ Glossary of linguistic terms], [http://www.sil.org/linguistics/GlossaryOfLinguisticTerms/WhatIsInflection.htm What is inflection?], besoek op 30 Maart 2008</ref> Die verandering van die woord weerspieël grammatikale inligting soos [[grammatikale geslag|geslag]], [[naamval]], [[grammatikale tyd|tyd]], [[grammatikale getal|getal]] of [[grammatikale persoon|persoon]]. Die konsep van 'n "woord" onafhanklik van verskillende verbuigings word 'n [[lekseem]] genoem, en die vorm van die woord wat beskou word asof dit geen of minimale verbuiging het word 'n [[lemma (taalkunde)|lemma]] genoem.
 
Anders as [[afleiding (taalkunde)|afleiding]], lei verbuiging nie tot 'n verandering in die woordsoort nie en word daar gewoonlik 'n voorspelbare, nie-eienaardige verandering in betekenis teweeg gebring.<ref name=sil />
 
In die [[Morfologie (linguistiek)|morfologie]] word daar dus by affikse onderskeid getref tussen fleksie en afleiding. Hierdie verskynsels hou sterk verband met woordvormingsleer, vormleer, fleksiemorfeme, afleidingsmorfeme, geflekteerde woorde en afgeleide woorde.<ref name=Probleem>[Die Probleem van Fleksie en Afleiding in Afrikaans http://eds.a.ebscohost.com.nwulib.nwu.ac.za/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=2&sid=24934eaa-fb23-4d3f-885c-fa505b8d56f1%40sessionmgr4001&hid=4111], besoek op 5 Augustus 2014</ref> Hierdie is afhanklike komponente wat aan ʼn stam moet verbind, en dit dra nooit die meeste betekenis in ʼn kompleks nie, maar dit dra wel betekenis.Fleksie word gesien as die morfologiese markering van eienskappe op ʼn woord wat ʼn aantal grammatikale vorme tot gevolg het. Fleksie neem dus as invoer ʼn woord en gee as afvoer ʼn vorm van dieselfde woord binne ʼn grammatikale konteks.<ref name=Kontemp>[Kontemporêre Afrikaanse Taalkunde]</ref> Dit wil sê dat ʼn woord soos ''hond'' verander kan word na ''hond-e'' of ''hond-jie'' en dit is twee verskillende geflekteerde vorme van die oorspronklike woord, maar nie een van hierdie woorde het hul eie lemmas in die Afrikaanse woordeboek nie.
 
== Belangrike kenmerke van fleksie: ==
* Fleksie kan nie die leksikale kategorie van die grondwoord of stam verander nie, (byvoorbeeld ''hark/hark-e'' of ''skoon/skon-er'') behalwe soms in die geval van die deelwoord (partisipium) wat as fleksie beskou word, maar wel die leksikale kategorie kan verander, (Hierdie geskied gewoonlik vanaf verbum na adjektief of adverbium, byvoorbeeld ''huil-end'' en ''ras-end'' in ''Die huilende babas maak die dagmoeder rasend'').
* Fleksie-affikse het ʼn duidelike waarde wat dit tot die stam toevoeg, en is daarom voorspelbaar ten opsigte van vorm en betekenis.