Afrikaans hoort by Nederlands: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Ontvangs: "Oeh, en daar gaat een auto tegen het monument aan". Nou raak dit interessant. |
|||
Lyn 79:
=== Ontvangs ===
[[Jaap Steyn]] verskil in sy vaktydskrifartikel (1996) egter met Van Eeden se mening dat Afrikanernasionalisme grootliks verantwoordelik was om Afrikaans as die voertaal te maak, aangesien Nederlands voor, tydens, en na die Anglo-Boereoorlog in die Vrystaat en Transvaal om presies dieselfde redes aangewend is. Daar was sterk argumente om Nederlands te beskou as instrument teen verengelsing. Dit was ’n taal met ’n groot letterkunde, en was in Suid-Afrika sterk gevestig as kerk- en Bybeltaal, tot so 'n mate dat omtrent elfduisend lidmate uit 46 Kaaplandse gemeentes nog in 1919 petisies geteken het teen die Afrikaanse Bybelvertaling. In die werklikheid het die kanseltaal lank nader aan Afrikaans as Nederlands gestaan - soos Preller reeds in 1905 gevind het nadat hy 'n aantal preke stenografies laat opneem het.<ref name="Steyn">[http://dx.doi.org/10.1080/10118063.1996.9724039 Afrikanernasionalisme en die keuse tussen Afrikaans en Nederlands as kultuurtaal. ''Suid-Afrikaanse Tydskrif vir Taalkunde'', 14(1):7-24</ref>
[[Jaap Steyn]] skryf in 1998: ''Maar Van Eeden hou nie genoeg rekening met die ander stelling van Louw nie, naamlik: "Die wysheid van die dwase en vermeteles het geseëvier en die dwepers het weer die geskiedenis gemaak." Afrikaans het mense gouer en magtiger aangegryp as wat Nederlands dit ooit kon doen, en "voordat ons as volk verdwyn het"''.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/09/02/2/20.html Steyn, J. 1998. Taalboek sal skerp reaksie uitlok. ''Die Burger'', 02 September:2]</ref> In 1999 skryf hy verder: ''Of Afrikaanse ouers en kinders Nederlands as vak of onderrigmedium sal aanvaar, is hoogs twyfelagtig. Heel waarskynlik gaan dit daartoe lei dat nog meer Afrikaanstaliges liewer Engels as skooltaal kies.''<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/08/31/10/15.html Steyn, J.C. 1999. Afrikaners met Engelse harte is groot bedreiging.''Die Burger'', 31 Augustus:10]</ref> Van Eeden het hierop reageer: ''Talle bedrywe voer stelsels in, wat hulle later sien tog nie so rooskleurig blyk te wees as wat hulle aanvanklik vermoed het nie.'' (Hy verwys hier nie alleen na politiek nie, maar ook Amerika, Brasilië, Noorweë en Quebec wat met mislukte pogings hul eie tale probeer deurvoer het).<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/10/19/10/12.html Van Eeden, P. 1999. Streef na breë taaleenheid. ''Die Burger'', 19 oktober:10]</ref> Philip Meelhuysen skryf in 2000 uit Londen dat dit duidelik is dat die Nederlandse regering sy rug gekeer het op alle kultuur wat Afrikaans (en dus Nederlands) is en dat die Afrikaner geen simpatie of samewerking uit Nederland moet verwag nie. Hy wys onder meer na Koningin Beatrix: ''Koningin Beatrix vermijdde bij haar laatste officiële bezoek aan Zuid-Afrika, zowat elk contact met de Afrikaner cultuur.'' Anders as wat Van Eeden se boek voorstel, stel hy eerder 'n werksvisum voor waar daar meer persoonlike kontak tussen die Nederlandse/Vlaamse jongmense en die Afrikanerjongmense is. Die tale sal dan natuurlikerwys na mekaar begin groei en die belangstelling wedersyds prikkel. Bly weg van Londen.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2000/03/14/10/6.html Meelhuysen, P. 2000. Woon/werkvisums sal tale na mekaar toe laat groei. ''Die Burger'', 14 Maart:10]</ref>▼
Wat Nederlands in ’n swak posisie geplaas het, was die betreklik lae onderwyspeil van die Afrikaners, die gebrek aan ’n stedelike bevolking en die feit dat daar maar ’n heel klein elite was. Die grootste Afrikanerbevolking was destyds in die Kaap, waarvan in 1908 slegs 7,63% van Afrikaners standerd 4 gehad het, 2,84% standerd 6 en 1,12% standerd 7. Die onderwysmedium in die Kaapland was oor die algemeen Engels en in alle provinsies was die eksamentaal in Engels. Die provinsiale openbare eksamens van standerd 8 en standerd 10 (tot in 1912) was in Engels. Nederlands was in die meeste Kaapse skole nie eens 'n vak nie en die oorblywende skole het weinig tyd daaraan afgestaan.<ref name="Steyn" />
So is die volgende stellings dikwels gemaak:<ref name="Steyn" />
* "Nederlands is te moeilik vir Afrikaners omdat hulle gewoonlik vir 'n te kort tyd skoolgaan om dit te bemeester" (en sou dus nie meer die bespotting wees as hul foutiewe Nederlands sou skrywe nie)
* "Afrikaners gebruik daarom liewer Engels, wat meestal ook hul onderrigmedium is"
* "Dit is veel makliker vir Afrikaners om in die kort tyd wat hulle skoolgaan Afrikaans te leer skryf"
* "Afrikaans is daarom die doeltreffendste instrument waarmee verengelsing beveg kan word".
* "Terwyl in Vlaandere die Nederlandse taal teen die Franse taal stry, is hul woordgeslagte op gelyke voet en Frans besit ook 'n besonder ingewikkelde vervoeging van die werkwoorde. In Suid-Afrika sal Nederlands met sy ingewikkelder grammatika beslis die onderspit delwe."
* "Waar die aanhangers van die orangistiese bewind hulle met België versoen en die taaleenheid verdedig uit vrees dat die verfransing anders nie teegehou sou kon word nie, het die meeste Afrikaanse en Nederlandse aanhangers van die ou republieke die skepping van ’n selfstandige kultuurtaal nagestreef uit vrees dat verengelsing nie teëgehou kan word nie."
Buiten die toenemende Europeesgeleerde Afrikaners wat steun begin bied het vir Afrikaans (sodat "Afrikaans" nou nie meer die taal van die ongeletterde was nie), was daar ook Nederlandse akademici/simpatisante (o.a. D.C. Hesseling, dr. Kiewiet de Jonge, dr. J.B. Scheepers, prof. H. Kern, dr. R.A. Kollewijn, Jac. van Looy, Alb. Verwey, proff. P.J. Blok, C.B. Spruyt, A. Kluyver en W.G. van Nouhuijs) wat uitgesproke ten gunste was van Afrikaans. Dikwels is na die Griekse diglossiesituasie verwys: rasionele argumente was nie meer voldoende nie - ook die "gevoel" is medebepalend vir die keuse van 'n kultuurtaal en, soos Hesseling dit stel, dat die "macht van het dichterlike woord... uit het hart komt".
In die Transvaal en die Vrystaat is Nederlands en Afrikaans eenvoudig as sinonieme beskou wat vir spesifieke omstandighede gebruik word. Volgens pres. M.T. Steyn het jy jou statige Bybel-Hollands gehad, die vereenvoudigde Hollands in die koerant en die pittige Afrikaans vir briefskrywery. 'n Getoutrekkery tussen Nederlands en Afrikaans was as onnodig beskou.<ref name="Steyn" />
Die kampvegters van Nederlands het min wapens tot hul beskikking gehad: hulle kon slegs die Zuid-Afrikaanse Taalbond weer instel en die Nederlandse spelling vereenvoudig. Die stryders van Afrikaans het 'n arsenaal van media (toesprake, brosjures, vlugskrifte en kongresse, tydskrifte en boeke) gehad waarmee hulle die mense met hul argumente en persepsies wat geskep is kon oortuig. Soos Steyn dit stel - "Feitelik elke nuwe boek in Afrikaans was terselfdertyd ‘n argument vir die verowering van die een of ander terrein vir Afrikaans."<ref name="Steyn" />
▲
'n Taal met 'n klein letterkunde se voortbestaan kon egter nie as nie-dominante taal in 'n meertalige staat gewaarborg word nie: ''Tot in 1914 was die verwerwing van taalregte, onder meer in die onderwys, 'n belangrike oogmerk - waarskynlik die belangrikste oogmerk - van die Afrikanernasionale stryd. Die taal waarvoor daar geveg is, in naam altans, was 'Hollands'. Van 1914 af het Afrikanernasionalisme van karakter verander. Die beweging het verdeeld geraak en die hoofstroming het in 'n groter mate politieke beweging geword.'' Hierdie koersverandering het tot stand gekom deur die stigting van die Nasionale Party, die wetlike erkenning van Afrikaans as onderwysmedium en die uitbreek van die Rebellie. Kortom: kultuur en die materiële belange is met mekaar versoen en het saam 'n politieke dryfveer geword.<ref name="Steyn" />
Twintig jaar na sy publikasie, op 05 Julie 2015<ref>[http://www.netwerk24.com/stemme/2015-07-05-het-afrikaans-bo-nederlands-vir-ons-enige-voordeel-gebring-nee Het Afrikaans bo Nederlands vir ons enige voordeel gebring?]</ref>, skryf Van Eeden aan die Briewekolom van Netwerk24. Hy lewer 'n opgesomde weergawe van sy werk.
| |||