Tigris: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Lêer+
k + skakels
Lyn 1:
{{Rivier
| rivier_naam = Tigrisrivier
| beeld_naam = Tigris River At Diyarbakir.JPG
| byskrif = Die Tigrisrivier naby [[Diyarbakır]], [[Turkye]].
| kaart = Tigr-euph.png
| kaartbyskrif = Die stroomgebied van die Eufraat en Tigrisrivier.
| oorsprong = [[Taurus-berge]] ([[Turkye]])
| monding = [[Eufraat]], [[Sjatt al-Arab]], [[Persiese Golf]]
| stroomgebied_lande = [[Turkye]], [[Sirië]], [[Irak]]
| lengte = 1 850 km (1 150 myl)
| hoogte = 1 150 m (3 773 voet)
| monding_hoogte = 4 m (16 voet)
| afloop = 1 014 m³/s (35 809 ft³/s)
| stroomgebied = 375 000 km² (144 788 myl²)
| kaart_beeld =
| kaart_byskrif =
}}
 
Die '''Tigris''' ([[Koerdies]]: ''Tîj / Tûj / Tîr '', [[Ou-Persies]]: ''Tigrā-'', [[Middel-Persies]]: ''Tigr'', [[Siries]]: ܕܩܠܬ; ''Deqlath'', [[Arabies]]: دجلة; ''Dijla'', [[Turks]]: ''Dicle'', [[Hebreeus]]: ''חדקל''; ''ḥiddeqel'', [[Akkadies]] ''Idiqlat'') is die Oosterse een van die twee groot riviere wat [[Mesopotamië]] begrens. Die ander een is die [[Eufraat]], wat oor die berge van [[Anatolië]] deur [[Irak]] vloei. (Trouens, die naam "Mesopotamië" is 'n Griekse vertaling uit die [[Ou-Persies]] ''Mîânrûdân'', wat "die Land tussen die Riviere" beteken. Die Siriese naam vir die gebied is ''Beth Nahrain''). Die oorspronklike [[Sumeries]]e naam was ''idigna'' of ''idigina'', wat vertaal kan word as "die vinnig vloeiende rivier, die rivier wat vloei", teenoor sy eweknie, die Eufraat, wat stadiger vloei sodat dit meer slik laat opbou en 'n hoër stroombed het as die Tigris. In Pahlavi beteken ''tigr'' "pyl" (in dieselfde taalfamilie as [[Ou-Persies]] ''tigra-'', [[Persies|hedendaagse Persies]] têz, "skerp"). Dit is blykbaar nie die oorspronklike naam van die rivier nie, maar (soos die Semitiese vorme van die naam) 'n nabootsing van die inheemse Sumeriese naam.
 
[[Lêer:Tigrisdiyarbakir.jpg|thumbduimnael|links|Die Tigris buite [[DijarbakırDiyarbakır]] in [[Turkye]].]]
'n Ander naam vir hierdie rivier sedert die tyd van die [[Persië|Persiese Ryk]], is ''Arvand'', wat dieselfde betekenis het. Vandag verwys die naam Arvand na die laer deel van die Tigris (dit wil sê Arvand/Sjatt al-Arab) in Persies.
[[Lêer:Tigris river Mosul.jpg|thumbduimnael|links|Die Tigrisrivier in [[Mosoel]], [[Irak]].]]
[[Lêer:USSHER(1865) p477 BEDOWEEN CROSSING THE TIGRIS WITH PLUNDER.jpg|thumbduimnael|links|Die Tigrisrivier in 1860]]
'n Ander naam vir hierdie rivier sedert die tyd van die [[Persië|Persiese Ryk]], is ''Arvand'', wat dieselfde betekenis het. Vandag verwys die naam Arvand na die laer deel van die Tigris (dit wil sê Arvand/Sjatt al-Arab) in Persies.
 
Die Tigris is ongeveer 1 900 km lank en ontspring in die [[Taurus-berge]] van Oos-[[Turkye]] en vloei meestal in 'n suidoostelike rigting totdat dit naby Al-Kurna in Suid-Irak by die Eufraat aansluit. Die twee riviere vorm saam die [[Sjatt al-Arab]]-waterweg, wat in die [[Persiese Golf]] uitmond. Baie sytakke sluit by die rivier aan, onder meer die [[Dijala-rivier|Dijala]] en die Bo- sowel as die Onder-[[Zab-rivier]].
[[Lêer:Tigrisdiyarbakir.jpg|thumb|links|Die Tigris buite [[Dijarbakır]] in [[Turkye]].]]
[[Lêer:Tigris river Mosul.jpg|thumb|links|Die Tigrisrivier in [[Mosoel]], [[Irak]].]]
[[Lêer:USSHER(1865) p477 BEDOWEEN CROSSING THE TIGRIS WITH PLUNDER.jpg|thumb|links|Die Tigrisrivier in 1860]]
Die Tigris is ongeveer 1 900 km lank en ontspring in die [[Taurus-berge]] van Oos-[[Turkye]] en vloei meestal in 'n suidoostelike rigting totdat dit naby Al-Kurna in Suid-Irak by die Eufraat aansluit. Die twee riviere vorm saam die [[Sjatt al-Arab]]-waterweg, wat in die [[Persiese Golf]] uitmond. Baie sytakke sluit by die rivier aan, onder meer die [[Dijala-rivier|Dijala]] en die Bo- sowel as die Onder-[[Zab-rivier]].
 
[[Bagdad]], die hoofstad van Irak, lê op oewer van die Tigris, terwyl die hawestad [[Basra]] aan weerskante van die Sjatt al-Arab lê. In antieke tye het baie van die groot stede van Mesopotamië aan of naby die rivier gelê en het sy water die beskawing van die [[Sumeriërs]] gevoed. Beroemde stede wat aan die Tigris geleë was, het [[Nineve]], [[Ctesiphon]] en [[Seleukië aan die Tigris|Seleukië]] ingesluit, terwyl die stad [[Lagasj]] water uit die Tigris gebruik het wat daarheen gelei is deur 'n kanaal wat omstreeks [[2400 v.C.]] gegrawe is. [[Saddam Hoesein]] se tuisdorp, [[Tikrit]], lê ook aan die rivier en het sy naam daarvan gekry.
 
Die Tigris is al lank 'n belangrike vervoerroete in 'n land wat hoofsaaklik uit 'n woestyn bestaan. Dit is tot by Bagdad bevaarbaar vir platboomvaartuie, maar vlotte is nodig om goedere verder tot by [[Mosoel]] te vervoer. Rivierhandel het in die [[20ste eeu]] afgeneem in belangrikheid toe die Basra-Bagdad-Mosoel-[[spoorlyn]] en paaie al hoe meer van die goedereverkeer begin dra het.
 
Daair is baie [[dam]]me op die rivier in Irak en Turkye om water te voorsien vir besproeiing van die droë en halfwoestyngebiede wat langs die riviervallei lê. Damme was ook belangrik om oorstromings in Irak af te weer, waartoe die Tigris geneig is nadat die sneeu in April op die Turkse berge gesmelt het. Onlangs was damme in Turkye 'n redelik omstrede onderwerp as gevolg van die uitwerking op die omgewing in die land self sowel as die potensiële verminderde watervloei stroomaf.