Annie Visser: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes) |
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 23:
Ná ’n openbare versoek vir inligting oor haar lewe, het staatspres. [[C.R. Swart]] met ’n brief gereageer waarin hy feite bekendgemaak het oor haar noue verbintenis met die Afrikaanse politieke elite van die vroeë 20ste eeu. Sy was glo goed bevriend met die Hertzogs en het dikwels by hulle in hul ampswoning gekuier. Sy het op die Nasionale Party se stigtingskongres in Bloemfontein in 1915 gesing en is ook die eer betoon om die kleure van die nuwe party te kies, oranje en wit.
== Artikel in Die Huisgenoot ==
Op [[15 Maart]] [[1963]] het die volgende artikel deur Frits Stegmann oor die lewe van Annie Visser in [[Huisgenoot|Die Huisgenoot]] verskyn:
"In 1913 het die skrywer Boet Nelie sy Afrikaanse Verjaardag-Boekie met die volgende woorde aan Sus Annie, Die Afrikaanse Sangeres, geskenk:
'Bij al wat jij doen, bij al wat jij seg, bij al wat jij skryl, bij al wat jij sing, onthou altijd, my suster, dat jij 'n afrikaanse nooi is.'
"Die skrywer van hierdie woorde was, natuurlik, ons geliefde C.J. Langenhoven, en die sangeres was Annie Visser, wat haar hele lewe aan Langenhoven se ideaal getrou gebly het. So het daar op 1 Junie 1914 'n foto van haar in J.H.H. de Waal se tydskrif ''De Goede Hoop'' met die volgende onderskrif verskyn: 'Een bekwame Vrijstaatse zangeres en een warm patriot.' Inderdaad was Annie Visser dié baanbreker op die gebied van die vertolking van Afrikaanse liedere. In haar uitvoerings het hierdie uitstekende mezzosopraan nie alleen opera-arias en Europese kunsliedere voorgedra nie, maar ook Afrikaanse liedere. Daarbenewens het sy in 1908-10 in Londen 'n groot aantal plate van ons Psalms en Gesange, sowel as van ligte Afrikaanse liedere gemaak.
"Ondanks haar belangrike pionierswerk was daar tot onlangs feitlik niks oor Annie Visser in musiekkringe bekend nie. Na 'n oproep in die pers het niemand minder nie as ons Staatspresident self die eerste waardevolle inligting oor haar verskaf. Met sy goedgunstige verlof haal ek die volgende aan uit 'n brief van mnr. C.R. Swart: "Ek het Annie Visser persoonlik geken en haar meermale in Bloemfontein hoor sing. Sy is afkomstig uit die distrik Jagersfontein – die ou familie-plaas in Lokshoek ... Sy was die suster van dr. T.C. (bekend as Tom) Visser – in lewe eers L.V. vir Vrededorp (en die eerste persoon om vir die N.P. ’n setel op die Witwatersrand te verower, daar in die twintigerjare) en later Senator. 'Een ding wat ek van haar onthou, is dat sy by die stigting van genl. Hertzog se Nasionale Party in 1914-15 op die Kongres gesing het. Toe die Kongres die kleure vir die nuwe party moes vasstel, is die keuse aan haar oorgelaat en sy het oranje en wit gekies.'
"Mnr. Swart voeg by: "'n Ligte liedjie wat Annie Visser graag gesing het en gehore mee vermaak het, was Mamma, 'k wil ’n Man hê!” Die Staatspresident het nie alleen bogenoemde waardevolle besonderhede verstrek nie, maar ook die name en adresse van verskeie van Annie Visser se familielede sodat 'n betreklik volledige lewenskets van Annie Visser opgestel kon word: My innigste dank aan vier niggies van Annie Visser, naamlik mev. (regter) Brink, mev. (dr.) Ben Havenga, en mej. Ruth Davis, almal van Bloemfontein, en mev. C.J. Laubscher van Edenburg, vir die inligtinge in hierdie artikel vervat.
"Annie Visser is op 6 Augustus 1876 gebore as die jongste dogter van Gert Petrus Visser van Lokshoek, Jagersfontein. Haar vader was vyf-en-twintig jaar lid (agttien of neëntien jaar as voorsitter) van die Vrystaatse Volksraad, terwyl haar moeder, Comfort Victoria Plewman, 'n dogter van een van die Britse setlaars van 1820 was. Van jongs af het Annie Visser besondere musiektalent, asook 'n ware kunstermarstemperament (dog innemende persoonlikheid) aan die dag gelê. Sy is aan die Wesleyaanse Hoërskool in Grahamstad opgelei, en is voor die Anglo-Boereoorlog na Europa om haar onder madame Marie Mely (gravin Van den Heuvel) in sang te bekwaam. Destyds was dit, veral vir 'n dame, 'n groot onderneming om so jonk alleen na Europa te reis en 'n hele paar jaar daar te studeer.
"Tydens haar Londense debuut op 28 April 1904, toe haar 'ware intelligensie' en 'diepe insig' reeds hoë lof ingeoes het, is Annie Visser onder meer deur die beroemde komponis, Coleridge-Taylor, in van sy African Romances begelei, terwyl die uitstekende tjellis, W.H. Squire (wat nou negentig jaar oud moet wees), haar sang met instrumentale solo's afgewissel het. By hierdie geleentheid het die Londense blad, ''African World'', onder meer soos volg geskryf: 'Inwoners van Suid-Afrika is bewus van die feit dat baie musiektalent as 't ware sluimerend in daardie land lê, en hoewel verskeie uitstekende sangers (esse) van tyd tot tyd plaaslike roem verwerf het, was mej. Annie Visser bestem om die eerste aanval op 'n Londense gehoor te loods, wat sy verlede Donderdagaand in die Aeblian Hall met 'n aansienlike mate van welslae gedoen het.'
"Die ''Topical Times'' se resensie weerspieël 'n houding wat histories nogal interessant is: 'With an attractive personality and voice of alluring quality, Miss Annie Visser, whether she hails from South Africa or any of the other British dominions beyond the seas, is welcome in our midst . . .'
"'n Ander feestelike geleentheid in Londen waarop Annie Visser gesing het, was ’n groot middagkonsert ten behoewe van die Koningin Alexandra-Sanatorium te Davos, en wel saam met sulke beroemdhede soos Mme. Bernhardt, Ellen Terry, Constance Colher, Ellaline Terriss, Gertrude Elliot, die gravin Vanden Heuvel, Forbes Robertson, Seymour Hicks, Beerbohm Tree, Courtice Pounds, Oscar Asche en Fred Wright, jr.' Daar was glo 'n geweldige stormloop om plek te kry vir hierdie konsert, wat onder andere deur drie prinsesse en tien hertoginne bygewoon is. Die komitee het die hulp van die verhoogprofessie so hoog op prys gestel dat hulle besluit het om 'n bed in hul instituut spesiaal vir dié beroep te reserveer.
"Mnr. Gray van Simondium vertel dat sy moeder, mej. J.J. de Villiers, en Annie. Visser saam op skool was aan die Vredenburg Seminarie (later Good Hope Seminary). Hulle het ook saam musiek gestudeer onder Barrow-Dowling (orrelis van St. George's Cathedral. Sover hy onthou, het albei in die Katedraal-koor gesing.) Op advies van Barrow-Dowling het Annie Visser en Kosie de Villiers saam met eersgenoemde se suster, Lily, Visser, na Londen gegaan om aan die Royal Academy of Music te studeer, en wel onder mnr. Purcell. Lily het vir die ander twee huisgehou.
"Purcell het in een stadium ontdek dat Annie Visser haar stem geforseer ('strained') het. Hy was van mening dat sy baie ver sou gaan en hy het alles in sy vermoë gedoen om die 'geringe breuk in stem' te verwyder ('to iron it out'). Mnr. Gray se moeder sê Purcell het aan daardie sangskool behoort wat nie geglo het in die forsering van die stem nie.
"Toe die Tweede Vryheidsoorlog uitbreek, was Annie Visser baie ontsteld, en het besluit dat sy – 'as 't ware' nie as 'n gas van dié land, waarteen haar broers, ens., geveg het, kon aanbly nie. Sy het dus na Holland (mnr. Gray meen Amsterdam) vertrek, en het daar sang gestudeer, ongelukkig by 'n meester (es?) wat geglo het in die forsering van die stem – 'started to put her on Wagner'. Volgens mnr. Gray se moeder was die tragiese gevolg dat die breuk in die stem groter geword het (die stem was as 't ware geruïneer), en 'n stem wat dus van 'n internasionale gehalte kon gewees het (amper 'n Melba), was dus alleen geskik vir 'n beperkte repertoire. Tot sover mnr. Gray.
"In 1905 het Annie Visser haar geboorteland deurreis as een van die musici wat saam met die beroemde Amerikaanse violiste, Maud Powell, opgetree het. Die ander kunstenaars van hierdie verskeidenheidskonserte van hoë gehalte, wat destyds die mode was, was May Mukle (’n tjelliste wat nog steeds aktief is), Anderson Nicol (tenoor), Walter Creighton (bariton), Benno Scherck (begeleier), en, glo dit as u wil, 'n trompetspeelfter, Helena Brain! ('n Mens wonder onwillekeurig of sy familie van die beroemde horingspelers Aubrey en Dennis Brain was.)
"Daarna het Annie Visser haar eie konserte (wat ook items deur aanvullende kunstenaars ingesluit het) dwarsdeur Suid-Afrika gelewer. In Kaapstad is sy, byvoorbeeld, bygestaan deur mej. (later dr.) Anna Marsh (klavier), T.M. Philllps (bariton), Ellie Marx (viool) en dr. en mev. Barrow Dowling. In die pragtige ou Grand-teater in Bloemfontein (wat helaas, nie meer bestaan nie) het sy voor die Goewerneur-generaal opgetree, en in Lourenco Marques in die Club Hotel.
"'n Heel besondere geleentheid waarby Annie Visser opgetree het, was Bosman di Ravelli se honderdste uitvoering in Suid-Afrika en wel in die Opera-gebou in Pretoria – meer as vyftig jaar gelede. Destyds was daar nog nie sprake van solo-uitvoerings nie, en verskeie kunstenaars het meegewerk om 'n konsert moontlik te maak. By hierdie bepaalde verskeidenheidskonsert was daar 'n heel buitengewone medewerker! Sy buitensporighede herinner 'n mens aan die van Clement tydens die eerste uitvoering van Beethoven se vioolkonsert, toe Clement tussen die eerste en tweede dele een van sy eie sonates op een snaar en boonop met die viool onderstebo gespeel het!
"Ek haal aan uit 'n resensie oor di Ravelli se honderdste uitvoering: 'Signor Galli, de bekende mandolien-virtuoos, toonde door een Concerto van Papini dat zijn instrument in staat is tot groter dingen dan de meeste spelers eruit weten te halen. Dit neemt niet weg, dat de mandollen minder op haar plek is bij een uitvoering als deze; in deze mening werden wij versterkt toen de heer Galli – na luidruchtig ge-biseerd te zijn – een twede solo gaf . . . het instrument op zijn rug bespelend . . . (sic!!) Mej. Vlsser trad nogmaals op met O Don Fatale (Verdi). De bijval was ditmaal zo groot dat de zangeres als toegift zong:
"''Waar Tajelbaat (stel) begtnt, tot ver in die Tranevaal, Woon één verenigd volk, met ’n algemene taal – 'n Volk voorheen miskénd, 'n taal voorheen gesmoord, Maar nou beroentd, ge-eerd, in Oost, West, Suid en Noord.
"Het onverwachte van deze betogings zo geheel buiten het program om, maakte diepe indruk op de toehoorders, dankzij niet alleen de woorden doch ook de gevoelvolle wijze van uiting en de schone, statige muziek. Een storm van bravo's begroette mej. Visser ... dan ook bij de laatste noot."
"Annie Visser was inderdaad 'n Afrikaner in murg en been, en het besonder aktief in die politiek belang gestel. Sy was intiem bevriend met minister Havenga en generaal Hertzog, en het altyd gesê dat sy laasgenoemde "binne in Groote Schuur sou sing", en toe hy Eerste Minister geword het, het sy ook dikwels aldaar by hom en mev. Hertzog gekuier.
"Net soos Bosman di Ravelli het Annie Visser destyds nie die waardering ontvang wat sy verdien het nie. Blykbaar was ons land nog nie ryp genoeg vir hul kuns nie. Annie Visser het nie alleen by nie-Afrikaanssprekendes teenstand ondervind nie, maar ook by haar eie mense: oorsese liedere was grotendeels onverstaanbaar, en as sy nou Ou tante Koos (soos Ou tante Koba toe bekend was) sou sing, was dit kwansuis weer benede 'n mens se waardigheid!
"Toe Annie Visser haar eerste konsertreise deur ons land onderneem het, was daar geen Afrikaanse kunsliedere nie, en sy het toe liedjies soos Mamma, Ek Wil 'n Man Hé (wat in die ou Hollands-Afrikaanse Liederebundel verskyn het) gesing – tot groot ontsteltenis van sekere familles! Later was sy waarskynlik die eerste persoon om die egte Afrikaanse kunsliedere te sing. Dit is bevestig deur Bosman di Ravelli, die eerste komponis van Afrikaanse kunsliedere (met wie Annie Visser dikwels opgetree het). Teen die einde van haar sangloopbaan het sy ook met groot genot en innige gevoel die Iiedere van Anna Lambrechts-Vos voorgedra. Soos haar plate bewys, het sy ook ons Psalms en Gesange met diepe toewyding vertolk.
"In sy boek ''Applous'' vertel André Huguenet van sy oupa Borstlap se gevatte antwoord vir 'n dominee, wat verbasing uitgespreek het oor 'die koddige van'. Dit herinner 'n mens aan 'n ewe menslike voorval van Annie Visser: sy wou 'n plattelandse konsertreeks reël en het na 'n begeleier gesoek. Toe ontmoet sy die jeugdige Gert Borstlap, en sy was in die wolke en het beweer dat 'n Afrikaner haar nooit met meer simpatie en gevoel begelei het nie. Maar daar was ’n groot struikelblok: Haar kunstenaarstrots het haar laat verklaar: Hoe op aarde kan ek my konserte adverteer met die name Annie Visser en Gert Borstlap op die plakkate?!" (Dit was nog voordat Paul de Groot Borstlap oorreed het om die naam Huguenet te aanvaar).
"annie Visser is (net soos Andre Huguenet ná haar) diep teleurgesteld oorlede, dat haar ideaal om haar volk werklik van haar kuns, die sangkuns, bewus te maak, nie verwesenlik is nie, en sy het besluit om haar volk op 'n ander wyse te dien. Sy het dan ook later heeltemal van ddiele sangkuns afgesien, en haar tot maatskaplike werk gewend. Sy was besonder lief vir kinders en jong mense, en vir drie Jaar het sy by die kinderhawe van mej.. Kloppers in Johannesburg gewerk. Vir hierdie liefdesilens wou sy geen vergoeding ontvang nie.
"Later het die skoolraad van Fauresmith haar genader om huismoeder van die meisieskoshuis daar te word. Gelief by kinders en ouers kon sy vir drie jaar uitstekende, opbouende werk daar verrig. Ongelukkig het sy reeds die gevreesde kanker onder lede gehad, en 'n lang, bittere lyding het op haar gewag.
"'Die laaste keer dat ek Annie Visser hoor sing het, was tipies van haar," vertel mev. May Havenga. “Dit was op 'n Sondagmiddag byna veertig jaar gelede. 'n Jong boerseun uit Koffiefontein was by ons, en Annie Visser het 'n onverwagte besoek by ons kom aflê. Sy was toe al ’n baie siek vrou.
"'Toe ons die jong seun aan haar voorstel, sê hy: "Ek het al soveel van mej. Visser gehoor, maar het haar ongelukkig nog nooit hoor sing nie." Haar antwoord was: "Dan sing ek nou vir jou." Ons het geen klavier gehad nie, maar sy het In ons sitkamer gestaan en sonder begeleiding vir ons drie so pragtig gesing soos ek haar nooit vantevore gehoor het nie.'
"Sowat ses weke voor sy oorlede is, het Annie Visser die volgende brief van prinses Alice vanaf die Goewerneur-generaal se trein wat Bloemfontein genader het, ontvang:
"'My dear Miss Visser, I cannot tell you how kind I thought it of you to think of sending me that pretty bouquet of flowers to greet me at Fauresmith; thank you ever so much. I am only so sorry there was no time to go round and thank you personally. I was very glad to meet your brother and sister at the party. Everything was so beautifully arranged there and we enjoyed our short visit to Fauresmith very much; everyone was so nice and friendly. In fact we have had an altogether delightful time in this part of the Free State, and the country is looking so fresh and green. Just as if there had been no terrible drought. My husband and I are so grieved to hear how suffering you are, and we pray that your pain may be eased and that you may be spared further suffering. Nogmaals hartelik dank. Yours sincerely, AlIce.'
"Annie Visser was 'n beskeie, onpretensieuse dog intense mens. Sy het 'n kunstenaarstemperament gehad en kon glo nogal opvlieënd van geaardheid wees, maar het dan weer net so gou bedaar. Sy was 'n minsame persoon met 'n gesonde humorsin. Sy het veral grappies teen haarself geniet en kon heerlik lag totdat die trane van haar wange gerol het. Sy het nie alleen 'n uitdrukkingsvolle mezzosopraanstem besit nie, maar kon ook goed klavier speel en het graag haarself in Afrikaanse liedjies begelei.
"Daar sy ongetroud was, het Annie Visser 'n ongenoeglike swerwersbestaan sonder vaste inkomste gevoer. Dit was altyd vir haar heerlike om weer terug te kom op die plaas Lokshoek, wat sy as haar enigste tuiste beskou het. Sy was 'n hartstogtelike natuurliefhebber en kon haar só in die Vrystaatse veld en blomme verlustig.
"Annie Visser was 'n geesdriftige mens, wat niks halfhartigs aangepak het nie. Haar lewe is nie alleen gekenmerk deur onder meer 'n selfopofferende liefde vir die jeug en 'n vurige patriotisme nie, maar ook 'n diepe godsdienssin. Selfs tydens haar bittere lyding was Annie Visser 'n treffende voorbeeld vir almal om haar. Soos mej. Ruth Davis geskryf het: 'My tante het die regte kunstenaarstemperament besit, maar daarby was sy 'n baie teer Christen. Vir my persoonlik was sy die wonderlikste voorbeeld en inspirasie Die laaste jare van haar lewe was 'n bittere lyding, maar nooit enige klagtes het jy van haar gehoor nie: sy het altyd net haar Skepper geloof en dank vir Sy goedheid.;
"Op Hemelvaartsdag, 26 Mei 1927, is Annie Visser oorlede. Dit is kenmerkend van haar dat haar laaste versoek was: 'Laat net die klnders by my graf sing.'"
==Bronne==
| |||