|
[[Lêer:Status iucn3.1 EX af.svg|thumb|right]]
{{Bewaringstatus}}
[[Lêer:Various dinosaurs.png|thumb|Die geraamtes van verskeie [[dinosourus]]se, die bekendste groep uitgestorwe diere.]]
'''Uitsterwing''' in [[biologie]] en [[ekologie]] is die einde van ’n [[organisme]] of groep organismes (takson), gewoonlik ’n [[spesie]]. Die oomblik van uitsterwing word gewoonlik beskou as die dood van die laaste lid van die spesie, hoewel die vermoë om aan te teel waarskynlik vroeër reeds verloor is. Omdat die gebied waarin ’n spesie voorkom moontlik baie groot is, is dit moeilik om die presiese oomblik vas te stel en word dit gewoonlik in terugskou gedoen. Soms gebeur dit dat ’n spesie wat as uitgesterf beskou word, "weer sy verskyning maak".
Deur [[evolusie]] maak nuwe spesies hul verskyning wanneer ’n nuwe variëteit van ’n organisme ’n ekologiese nis kan vind en tot sy voordeel gebruik, en spesies sterf uit wanneer hulle nie meer in veranderende omstandighede of weens sterker kompetisie kan oorleef nie. Die verhouding tussen ’n dier en sy ekologiese nis is goed aangeteken.<ref name="SahneyBentonFerry2010LinksDiversityVertebrates">{{ cite journal | url=http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/6/4/544.full.pdf+html | author=Sahney, S., Benton, M.J. and Ferry, P.A. | year=2010 | title=Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land | journal=Biology Letters | doi=10.1098/rsbl.2009.1024 | volume = 6 | pages = 544–547 |format=PDF | issue=4 | pmid=20106856 | pmc=2936204}}</ref> ’n Tipiese spesie sterf uit binne 10 miljoen jaar ná sy eerste verskyning,<ref name="Newman">Newman, Mark. "[http://www.lassp.cornell.edu/newmme/science/extinction.html A Mathematical Model for Mass Extinction]". Cornell University. 20 Mei 1994. URL besoek op 30 Julie 2006.</ref> hoewel sommige spesies honderdmiljoene jare lank feitlik onveranderd kan voortleef.
Die meeste spesies het uitgesterf voor die mens sy verskyning gemaak het; daar word voorspel dat 99,9% van alle spesies wat ooit op aarde bestaan het, reeds uitgestorwe is.<ref name="Newman" /><ref name="Raup">Raup, David M. ''Extinction: Bad Genes or Bad Luck?'' W.W. Norton and Company. New York. 1991. pp. 3–6, ISBN 978-0-393-30927-0</ref>
Massa-uitsterwings is relatief skaars, hoewel geïsoleerde uitsterwings algemeen voorkom. Uitsterwings is van redelik onlangs af eers aangeteken en wetenskaplikes is bekommerd oor die tempo waarmee spesies uitsterf.<ref name="MSNBC">[http://www.msnbc.msn.com/id/6502368/ Species disappearing at an alarming rate, report says]. MSNBC. URL besoek op 26 Julie 2006.</ref> Baie spesies wat uitsterf, is nooit wetenskaplik gedokumenteer nie. Sommige wetenskaplikes glo tot die helfte van alle spesies wat tans bestaan, kan teen die jaar 2100 uitgesterf wees.<ref name="Wilson">Wilson, E.O., ''The Future of Life'' (2002) (ISBN 0-679-76811-4)</ref>
== Definisie ==
’n Spesie sterf uit wanneer die laaste lid doodgaan. Uitsterwing is dus ’n voldonge feit wanneer daar geen oorlewende lede is wat kan voortplant en ’n nuwe generasie skep nie. ’n Spesie kan funksioneel uitgestorwe wees as daar net ’n paar lede bestaan wat weens onder meer swak gesondheid, ouderdom, yl verspreiding oor ’n groot gebied of te min lede van albei geslagte nie kan voortplant nie.
| 