CERN: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Wysigings deur Alifazal teruggerol na laaste weergawe deur Ori
k Opruim
Lyn 1:
[[Lêer:Location Large Hadron Collider.PNG|thumbduimnael|Ligging van die [[Groot Hadronversneller]]]]
[[Lêer:LHC.svg|thumbduimnael|Struktuur van die huidige stelsel.]]
[[Lêer:CERN-aerial.jpg|thumbduimnael|Lugfoto van CERN se geboue.]]
[[Lêer:CERN international relations map.svg|thumbduimnael|400px|
{{legend|#000080|CERN lidlande: 21}}
{{legend|#7BA800|Toetreding aan die gang: 3 lande}}
Lyn 17:
 
== Geskiedenis ==
CERN was oorspronklik 'n afkorting vir ''Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'' (Europese Raad vir Kernnavorsing). Op [[29 September]] [[1954]] word 'n akte geteken wat die raad ontbind en met ''l'Organisation européenne pour la Recherche nucléaire'' (Europese Organisasie vir Kernnavorsing) vervang. Tans word na CERN verwys as die ''Laboratoire européen pour la physique des particules'' (Europese laboratorium vir [[partikelfisika]]). Die oorspronklike naam, CERN het dus al die jare behoue gebly en dra opsig self nie meer enige betekenis nie.
 
Een van CERN se bekendste uitvindings is die [[wêreldwye web]] (www) wat deur twee van hulle informatici, die [[Engeland|Engelsman]] [[Tim Berners-Lee]] en die [[België|Belg]] [[Robert Cailliau]] begin is.
 
== Werksaamhede ==
Ongeveer 3000 mense werk (in 2003) voltyds by CERN. Daarnaas neem ongeveer 6500 wetenskaplikes (van 500 universiteite uit 80 lande) aan die eksperimente wat daar uitgevoer word deel. Hierdie eksperimente vind in een van hulle ses [[partikelversneller]]s plaas. Met die eksperimente word gepoog om insig te kry in hoe [[materie]] opgebou is: uit watter [[partikel]]s dit bestaan en wat se [[krag]]te dit bymekaar hou.
 
Lyn 28:
Op hierdie oomblik word aan 'n nog groter partikelversneller, die [[Groot Hadronversneller]] gewerk. Die versneller het in September 2008 operasioneel geword. Daar word gehoop om die [[Higgs boson]] in die versneller te vind. Die ''Higgs boson'' is 'n partikel wat ander partikels massa gee, en is die laaste partikel in die standaardmodel van materie wat nog nie geobserveer is nie.
 
== Lidmaatskap ==
=== Lidlande ===
Die lande wat CERN in [[1954]] gestig het is:
* [[België]]
* [[Denemarke]]
Lyn 44:
* [[Verenigde Koninkryk]]
 
Lande wat daarna toetree of CERN verlaat het:
* [[Oostenryk]] tree in [[1959]] toe
* [[Joegoslawië]] verlaat CERN in [[1961]], kry toe toeskouer-status. Hierdie status word in [[1992]] opgeskort omrede die [[VN]] 'n verbod teen die land instel het.
* [[Spanje]] tree in [[1961]] toe, onttrek in [[1969]] en tree weer in [[1983]] toe
* [[Portugal]] tree in [[1985]] toe
* [[Finland]] en [[Pole]] tree toe in [[1991]]
* [[Hongarye]] tree toe in [[1992]]
* [[Tsjeggië]] en [[Slowakye]] in [[1993]]
* [[Bulgarye]] in [[1999]]
* [[Israel]] in [[2013]]
 
In 2003 was daar 'n totaal van 20 lande by CERN betrokke.
 
=== Toeskouerlande ===
Naas bogenoemde lede behoort daar ook 'n aantal toeskouerlande aan CERN. Hierdie lande mag die bestuursvergaderings bywoon en die notules kry, maar het geen stemreg nie. Die status is ideaal vir lande wat nie lede kan of mag word nie, maar wel graag wil deelneem. Die huidige toeskouerlande is:
* [[Indië]]
Lyn 67:
* [[UNESCO]]
 
=== Wetenskaplikes ===
Naas lede en toeskouers neem wetenskaplikes uit verskeie ander lande aan CERN se eksperimente deel. Suid-Afrika word in die groep verteenwoordig. Hulle is:
{| class="wikitable"
{| {{prettytable}}
| [[Algerië]]
| [[Argentinië]]
Lyn 117:
* {{en}} {{fr}} [http://www.cern.ch/ Webwerf CERN]
 
{{Koördinate|46|14|5.67|N|6|2|34.04|O|scale:5000|displayaansig=titletitel}}
 
[[Kategorie:Laboratoriums]]