Abugida: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Addbot (besprekings | bydraes) |
Opruim |
||
Lyn 2:
’n '''Abugida''' (van [[Ge'ez-skrif|Ge'ez]]: አቡጊዳ ''’äbugida'') of '''alfasillabiese skrif''' is ’n [[skryfstelsel]] waarin opeenvolgende [[konsonant]]e en [[klinker]]s as ’n eenheid geskryf word: elke eenheid is gebaseer op ’n konsonant, en die aanduiding van die klinker is verpligtend, maar sekondêr. Dit verskil van ’n [[alfabet]], waarin klinkers dieselfde status as konsonante het, en van ’n [[abjad]], waarin klinkers afwesig of opsioneel is. (In informele situasies word al drie skryfstelsels alfabette genoem.) Abugidas sluit die uitgebreide [[Brahmi-skrif]]familie van Suid- en Suidoos-[[Asië]] in.
Die term "abugida" is in 1990 deur die taalkundige Peter T. Daniels voorgestel vir dié skryfstelsel.<ref>{{citation |jstor=602899 |title=Fundamentals of Grammatology |author=Peter T. Daniels |date=Okt. – Des. 1990 |volume=119 |issue=4 |pages=727–731 |journal=Journal of the American Oriental Society |url=http://isites.harvard.edu/fs/docs/icb.topic129948.files/Daniels.pdf}}</ref> Dit is ’n Ethiopiese naam van die [[Ge'ez-skrif]], ''’ä bu gi da'' – die eerste letters van die skrif. Soos wat Daniels die woord gebruik, verskil ’n abugida van ’n [[lettergreepskrif]] deurdat daar in laasgenoemde geen sistematiese grafiese ooreenkoms tussen foneties verwante simbole is nie. Die term "alfasillabiese skrif" is in 1997 deur die taalkundige William Bright voorgestel om die idee oor te dra dat dié soort skrif eienskappe van beide ’n alfabet en sillabiese skrif (lettergreepskrif) het.<ref name=Bright>William Bright (2000:65–66): ''A Matter of Typology: Alphasyllabaries and Abugidas''. In: Studies in the Linguistic Sciences. Volume 30, Nommer 1, ble. 63–71</ref>
== Beskrywing ==
In die algemeen stel ’n letter in ’n abugida ’n konsonant voor. Letters word in ’n lyn geskryf, gewoonlik van links na regs. Klinkers word aangedui deur die konsonant te verander, óf deur ’n leesteken óf deur ’n verandering aan die konsonant self.
Daar is drie hoofsoorte abugidas, wat ingedeel word volgens die manier waarop die klinker aangedui word: deur leestekens, distorsie of oriëntasie.<ref>John D. Berry (2002:19) ''Language Culture Type''</ref>
* Die oudste en grootste familie is die [[Brahmi-skrif|Brahmi-familie]] van Indië en Suidoos-Asië, waarin klinkers aangedui word met leestekens.
* In die [[Ge'ez-skrif|Ethiopiese familie]] word klinkers aangedui deur die vorm van die konsonant aan te pas.
* In die [[Kanadese Inheemse skrifte|Cree-familie]] word klinkers aangedui deur die konsonant te roteer of te kantel.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [http://www.omniglot.com/writing/syllabic.htm Abugidas] by Omniglot
* [http://www.proel.org/alfabetos.html Alfabette] – lys abugidas en ander skrifte
* [[
▲*[[image:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [http://en.wikipedia.org/wiki/Abugida Engelse Wikipedia]</small>
▲[[Kategorie:Skryfstelsels|Abugida]]
| |||