Wetenskaplike klassifikasie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Opruim |
|||
Lyn 1:
{{WetKlassifikasie}}
'''Wetenskaplike klassifikasie''' of '''biologiese klassifikasie''' is die manier waarop [[biologie|bioloë]] uitgestorwe en lewende [[spesie]]s groepeer en kategoriseer (teenoor volkstaksonomie). Moderne klassifikasie is gebaseer op die werk van [[Carolus Linnaeus]], wat spesies volgens gedeelde fisieke eienskappe gegroepeer het. Die groeperings is sedertdien hersien om ooreenkoms met [[Charles Darwin|Darwin se beginsels]] van gedeelde afkoms te verbeter. Molekulêre sistematiek, wat [[DNS]]-reekse as data gebruik, het aanleiding gegee tot baie van die onlangse hersienings en sal na verwagting
Die onderstaande lys wys hoe lewende dinge geklassifiseer word:
Lyn 12:
* [[Genus]]
* [[Spesie]]
’n Organisme se wetenskaplike naam is ’n kombinasie van sy genus en spesie. ’n Hond se wetenskaplike naam is byvoorbeeld ''Canis familiaris'' en ’n perd is ''Equus caballus''. Die wetenskaplike naam word gewoonlik kursief (skuinsgedruk) geskryf. Die genus word met ’n hoofletter geskryf en die spesie met ’n kleinletter.▼
▲
Die volgende tabel is ’n lys van die verskillende koninkryke met ooreenstemmende filums/afdelings (die wetenskaplike naam is soms tussen hakies):▼
▲Die volgende tabel is
{|class="wikitable"
Lyn 37:
|Wurms, slakke.
|-
|colspan="2" |Ongewerweldes
|Spinnekoppe, skerpioene, duisendpote, krappe, insekte
|-
Lyn 49:
|rowspan="3" |[[Plante]]
|colspan="2" |[[Bedeksadiges|Blomplante]] (Angiospermae)
|
|-
|colspan="2" |Varingplante (Pteridophyta)
Lyn 58:
|-
|[[Bakterieë]]
|colspan="2"|
|
|-
|[[Skimmel]]s/swamme (Fungi)
Lyn 69:
|
|-
|Eensellige mikro-organismes (Archaea)
|colspan="2"|
|
|}
<small>'''Nota:'''<br />
▲Sien [[Filum]] vir ’n redelik volledige lys van verskillende filums/afdelings.'''</small>
Die volgende tabelle van die verskillende filums bou voort op die boonste tabel:
== Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: vierpotiges ==
{| class="wikitable"
|-
Line 120 ⟶ 119:
|-
|Ursidae
|
|
|Bere
|-
|rowspan="3"|[[Onewehoewiges]] (Perissodactyla)
|rowspan="3"|Perd ([
|rowspan="3"|''[[Equus]]''
|''caballus''
Line 137 ⟶ 136:
|-
|rowspan="5"|[[Ewehoewiges]] (Artiodactyla)
|rowspan="2"|Wildsbok
|rowspan="2"|''Oryx''
|''gazella''
Line 151 ⟶ 150:
|-
|''Ovis''
|
|Skaap
|-
Line 162 ⟶ 161:
|rowspan="2"|Seedolfyne (Delphinidae)
|
|
|Dolfyne
|-
|''Orcinus''
|
|Moordvis
|-
|[[Rivierdolfyn]]e (Platanistoidea)
|
|
|Rivierdolfyne
|-
|Phocoenidae
|
|
|Seevarke
|-
|[[Vinwalvis]] (Balaenopteridae)
|
|
|Walvisse
|-
|rowspan="6"|[[Knaagdier]]e
|rowspan="2"|Muridae
|''Apodemus''
Line 190 ⟶ 189:
|Bosmuis
|-
|
|
|Rotte
|-
|Sciuridae
|
|
|Eekhorings
|-
|Hystricidae
|
|
|[[Ystervark]]e
|-
|Castoridae
|
|
|Bewers
|-
|Caviidae
|
|
|[[Kapibara]] (wartervark)
|-
|rowspan="3"|Haasagtiges
|rowspan="2"|Leporidae
|
|
|Hase
|-
|''Lepus''
|
|Konyn
|-
|Ochotonidae
|
|
|Pika
|-
|Vinvoetiges
|Otariidae
|''Arctocephalus''
Line 242 ⟶ 241:
|-
|Chiroptera
|
|
|
|[[Vlermuis]]e
|-
Line 256 ⟶ 255:
|rowspan="3"|[[Diprotodontia]]
|[[Macropodidae]]
|
|
|[[Kangaroe]]
|-
|[[Phascolarctidae]]
|
|
|[[Koala]]
|-
|
|
|
|Buidelrotte ([[Possum]])
|-
|Didelphimorphia
|Didelphidae
|
|
|Buidelrot ([[Opossum]])
|-
Line 291 ⟶ 290:
|Landskilpaaie (Testudinidae)
|Emydidae
|
|
|Landskilpaaie
|-
|Seeskilpaaie (Cheloniidae)
|
|
|
|
Seeskilpaaie
|-
| [[Amfibie|Amfibieë]] (Amphibia)
|Anura
|
|
|
|Paddas
|-
Line 318 ⟶ 317:
|[[Falconidae]]
|''[[Falco]]''
|
|Valke
|-
|
Columbiformes
|Columbidae
|
|
|Duiwe
|}
== Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: visse met kake ==
{| class="wikitable"
|-
Line 340 ⟶ 339:
|'''Algemene naam'''
|-
|rowspan="4"|[[Osteichthyes]]<sup>(1)</sup>
|rowspan="2"|[[Perciformes]]
|[[Scombridae]]
|''Thunnus''
|
|[[Tuna]]
|-
Line 350 ⟶ 349:
|''Xiphias''
|''gladius''
|[[Swaardvis]]
|-
|[[Amiiformes]]
|[[Amiidae]]
|
|
|[[Bowfin]]
|-
|[[Clupeiformes]]
|[[Clupeidae]]
|
|
|[[Haring]]
|-
|[[Osteichthyes]]
|Coelacanthiformes
|
|
|
|[[Selakant]]
|-
|rowspan="2"|[[Chondrichthyes]] <sup>(4)</sup>
|rowspan="2"|[[Batoidea]] <sup>(5)</sup>
|[[Lamnidae]]
|''Carcharodon''
|''carcharias''
|[[Grootwithaai]]
|-
|Odontaspididae
|
|
|Saagtandhaai
|-
|rowspan="3"|Chondrichthyes
|rowspan="2"|[[Batoidea]]
|
|
|
|Pylstertvis
|-
|[[Myliobatidae]]
|
|
|Duiwelvis
|-
|[[Batoidea]]
|Rajidae
|
|
|Rog/vleet
|}
<small>'''Notas:'''
# [[Osteichthyes]]: Gebeende vis – visse wat gebeende skelette het, teenoor [[Chondrichthyes]] wat
# [[Actinopterygii]]: Straal-/stekelgevinde vis: vinne bestaan uit webbe van vel wat ondersteun word deur beenagtige of horingagtige stekels, teenoor die vlesige, lobbige vinne soos [[Sarcopterygii]].
# [[Sarcopterygii]]: Lobgevinde
# [[Chondrichthyes]]: visse wat kake met gepaarde vinne, gepaarde neusgate, skubbe,
# [[Batoidea]]: Straalvis: Alle visse met vinne wat ondersteun word deur lang beenstroke.</small>
== Gewerweldes, rugstringdiere; superklas: kaaklose visse ==
{|class="wikitable"
Line 425 ⟶ 424:
|Myxiniformes
|Myxinidae
|
|
|Slymprik
|-
|[[Hyperoartia]]
|Petromyzontiformes
|
|
|
|Lamprei
|-
|rowspan="4"|[[Ostracoderms]] <sup>(2)</sup>
|[[Pteraspidomorphi]]
|
|
|
|
|
|-
|[[Thelodonti]]
|
|
|
|
|
|-
|[[Anaspida]]
|
|
|
|
|
|-
|[[Cephalaspido]]
|
|
|
|
|
|}
<small>'''Notas:'''
# [[Cyclostomes]]: Kaaklose visse met ronde monde met terugtrekbare tande.
# [[Ostracoderms]]: Kaaklose visse met harde doppe as vel</small>
== Ongewerweldes ==
{|class="wikitable"
Line 485 ⟶ 484:
|[[Megascolecidae]]
|''[[Amynthas]]''
|
|Erdwurms
|-
|Weekdiere
|Spiraalvormig
|[[Helicidae]]
Line 496 ⟶ 495:
|}
== Ongewerweldes – geleedpotiges ==▼
▲==Ongewerweldes – geleedpotiges==
{|class="wikitable"
|-
Line 512 ⟶ 510:
|Theridiidae
|''Latrodectus''
|
|Knopiespinnekop
|-
|Theraphosidae
|
|
|Bobbejaanspinnekop
|-
|Scorpiones
|
|
|
|Skerpioene
|-
|[[Diplopoda]]
|
|
|
|
|Duisendpoot
|-
|Chilopoda
|
|
|
|
|Honderdpoot
|-
|rowspan="5"|[[Insek]]te (Insecta)
|Lepidoptera
|
|
|
|[[Skoenlapper]]
|-
|[[Hymenoptera]]
|
|
|
|Miere
|-
|Coleoptera
|
|
|
|Kewers
|-
|Odonata
|
|
|
|[[Naaldekoker]]
|-
|Mantodea
|
|
|
|[[Hottentotsgot]]
|}
== Ongewerweldes – geleedpotiges – skaaldiere ==▼
▲==Ongewerweldes – geleedpotiges – skaaldiere==
{|class="wikitable"
|-
Line 586 ⟶ 584:
|rowspan="4"|Decapoda
|Grapsidae
|
|
|Krappe
|-
|Nephropidae
|
|
|Kreef
|-
|[[Penaeidae]]
|
|
|Garnaal
|-
|
|
|
|Varswater kreef
|-
|[[Merostomata]]
|[[Xiphosura]]
|Limulidae
|
|
|Hoefysterkrap
|}
<small>'''Nota:'''<br />▼
Skaaldiere (Crustacea) vorm
== Stekelhuidiges ==▼
▲<small>'''Nota:'''
▲Skaaldiere (Crustacea) vorm ’n baie groot groep van die geleedpotiges en word gewoonlik as ’n subfilum hanteer. Dit sluit bekende diere soos krappe, krewe, varswaterkrewe, garnale, planktonkrefies en eendmossels in.</small>
▲==Stekelhuidiges==
{|class="wikitable"
|-
Line 629 ⟶ 626:
|-
|[[Ophiuroidea]]
|
|
|
|
|Bros sterre
|-
|[[Crinoidea]]
|
|
|
|
|Seelelie
|-
|Asteroidea
|
|
|
|
|Seesterre
|-
|[[Echinoidea]]
|[[Echinoida]]
|[[Echinometridae]]
|
|
|Griffelseekastaiing
|}
== Cnidaria ==▼
▲==Cnidaria==
{|class="wikitable"
|-
Line 671 ⟶ 667:
|-
|[[Anthozoa]]
|
|
|
|
|
|Korale
|-
|[[Cubozoa]]
|Cubozoa
|
|
|
|
|Boksjellievisse
|-
|[[Hydrozoa]]
|
|
|
|
|
|
|-
|[[Scyphozoa]]
|
|
|
|
|
|Jellievisse
|-
|[[Staurozoa]]
|
|
|
|
|
|(stalked jellyfish)
|}
== Amoebozoa ==▼
▲==Amoebozoa==
{|class="wikitable"
|-
Line 727 ⟶ 722:
|[[Amoebidae]]
|''Amoeba''
|
|
Amoeba
|}
▲==[[Plante]] en [[Boom|bome]] (kyk by [[Filum]] vir ’n lys)==
{|class="wikitable"
|-
Line 753 ⟶ 747:
|Sassafras
|-
|
|[[Rosales]]
|[[Rosaceae]]
|
|
|Rose
|-
|
|[[Liliales]]
|[[Liliaceae]]
|
|
|Lelies (Lillies)
|-
|
|[[Fagales]]
|[[Fagaceae]]
|
|
|Akkerboom
|-
|
|[[Malpighiales]]
|[[Salicaceae]]
|
|
|Populier
|-
|
|Fabales
|[[Fabaceae]]
|''[[Acacia]]''
|
|Doringboom
|-
|
|
|
|
|
|Venus-vlieëvanger
|-
|[[Bryophyta]]
|
|
|
|
|
|Mosplante
|-
|[[Pteridophyta]]<sup>(1)</sup>
|
|[[Caryophyllales]]
|[[Droseraceae]]
Line 812 ⟶ 806:
|-
|[[Pinophyta]]<sup>(2)</sup>
|Pinophyta
|[[Pinales]]
|[[Pinaceae]] / Pinoideae
|''Pinus''
|
|Denneboom
|-
|Cycadophyta
|
|
|
|
|
|Palmplante
|-
|Ginkgophyta
|
|
|
|
|
|Ginkgoplante
|-
|Sphenophyta
|
|
|
|
|
|Wigplante
|}
<small>'''Notas:'''
# [[Pteridophyta]] het nie blomme of sade nie en versprei deur spore.
# [[Pinophyta]] is die gom-/pikplante of kegeldraende plante.</small>
== Eksterne skakels ==
* [http://www.venompatrol.org/rangers_office/classification.html The animal kingdom]
* [http://creation.com/speciation-questions-and-answers Speciation Questions & Answers]
|