Kalsium: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes)
k spelling
Opruim
Lyn 1:
<!-- Hierdie is die tabel met data gaan verby om die artikel te wysig. -->
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left: 0.5em"
| colspan="2" cellspacing="0" cellpadding="2" |
{| align="center" border="0"
| colspan="2" align="center" |[[kalium]] – '''kalsium''' – [[skandium]]
|-
| rowspan="3" valign="center" | [[Magnesium|Mg]]<br />'''Ca'''<br />[[Strontium|Sr]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;
|-
| [[Lêer:Ca-TableImage.png|250px|Kalsium in die periodieke tabel]]<br /><div align="right"><small>[[Periodieke tabel|Volledige tabel]]</small></div>
|}
|-
! colspan="2" align=center bgcolor="#ffdead" | '''{{kleur|black|Algemeen}}'''}}
|-
| [[Lys van elemente volgens naam|Naam]], [[Lys van elemente volgens simbool|Simbool]], [[Lys van elemente volgens getal|Getal]]
| Kalsium, Ca, 20
|-
| [[Chemiese reeks]]
| [[alkalie-aard metale]]
|-
| [[periodieke tabelgroep|Groep]], [[periodieke tabelperiode|Periode]], [[periodieke tabelblok|Blok]]
| [[groep 2 element|2 (IIA)]], [[periode 4 element|4]] , [[s-blok|s]]
|-
| [[Digtheid]], [[Moh se hardheidskaal|Hardheid]]
| 1550 [[kilogram per kubieke meter|kg/m<sup>3</sup>]] , 1.75
|-
| [[kleur|Voorkoms]]
| align="center" | silwerig-wit<br />[[Lêer:Ca,20.jpg |125px|]]
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#ffdead" | '''{{kleur|black|Atoomeienskappe}}'''}}
|-
| [[Atoomgewig]]
| 40.078 [[Atoommassa-eenhede|ame]]
|-
| [[Atoomradius]] (ber.)
| 180 (194) [[picometer|pm]]
|-
| [[Kovalente radius]]
| 174 pm
|-
| [[van der Waals radius]]
| geen inligting
|-
| [[Elektronkonfigurasie]]
| <nowiki>[</nowiki>[[Argon|Ar]]<nowiki>]</nowiki>4s<sup>2</sup>
|-
| [[elektron|e<sup>−</sup>]] e per [[energievlak]]
| 2, 8, 8, 2
|-
| [[Oksidasietoestand]]e ([[Oksied]])
| 2 (sterk [[Basis (chemie)|basis]]
|-
| [[Kristalstruktuur]]
| kubies vlakgesentreerd (by kamertemp.) <br />liggaamgesentreer (>448&nbsp;°C)
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#ffdead" | '''{{kleur|black|Fisiese eienskappe}}'''}}
|-
| [[Toestand van materie]]
| vastestof [[magnetisme|paramagneties]]
|-
| [[Smeltpunt]]
| 1115 [[Kelvin|K]] (841.85 °[[Celsius|C]])
|-
| [[Kookpunt]]
| 1757 K (1483.85&nbsp;°C)
|-
| [[Molêre volume]]
| 26.20 [[wetenskaplike notasie|×]]10<sup>-6</sup> [[kubieke meter per mol|m<sup>3</sup>/mol]]
|-
| [[Verdampingswarmte]]
| 153.6 [[kilojoule per mol|kJ/mol]]
|-
| [[Smeltingswarmte]]
| 8.54 kJ/mol
|-
| [[Dampdruk]]
| 254 [[Pascal (eenheid)|Pa]] teen 1112 K
|-
| [[Spoed van klank]]
| 3810 [[meter per sekonde|m/s]] teen 293.15 K
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#ffdead" | '''{{kleur|black|Diverse}}'''}}
|-
| [[Elektronegatiwiteit]]
| 1.00 ([[Pauling skaal]])
|-
| [[Spesifieke warmtekapasiteit]]
| 632 [[joule per kilogram-kelvin|J/(kg*K)]]
|-
| [[Elektriese geleidingsvermoë]]
| 29.8 10<sup>6</sup>/(m·[[ohm]])
|-
| [[Termiese geleidingsvermoë]]
| 201 [[watt per meter-kelvin|W/(m*K)]]
|-
| 1<sup>ste</sup> [[ionisasiepotensiaal]]
| 589.8 kJ/mol
|-
| 2<sup>de</sup> ionisasiepotensiaal
| 1145.4 kJ/mol
|-
| 3<sup>de</sup> ionisasiepotensiaal
| 4912.4 kJ/mol
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#ffdead" | '''{{kleur|black|Mees stabiele isotope}}'''}}
|-
| colspan="2" |
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="100%"
! [[Isotoop|iso]]
! [[natuurlike verspreiding|NV]]
! [[halfleeftyd]]
! [[Vervalmodus|VM]]
! [[Vervalenergie|VE]] [[mega|M]][[elektron volt|eV]]<br /> [nie SI]
Lyn 116:
| '''96.941%'''
| colspan="4" | Ca is [[stabiele isotoop|stabiel]] met 20 [[neutron]]e
|-
| <sup>41</sup>Ca
| [[sintetiese radio-isotoop|sin.]]
Lyn 123:
| 0.421
| <sup>41</sup>[[Kalium|K]]
|-
| 42</sup>Ca
| 0.647%
Lyn 129:
|-
| 43</sup>Ca
| 0.135%
| colspan="4" | Ca is stabiel met 23 neutrone
|-
Lyn 147:
| <sup>48</sup>[[Titaan|Ti]]
|}
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#ffdead" | <fontspan sizestyle="-1" color=":green;">[[SI]] eenhede & [[standaardtemperatuur en -druk|STD]] word gebruik tensy anders vermeld.</fontspan>
|}
<!-- einde van tabel begin van artikel -->
Lyn 161:
 
== Aanwendings ==
Kalsium is 'n belangrike bestandeelbestanddeel van 'n [[gesonde dieet]]. 'n Effense tekort daaraan kan been en tandgroei belemmer. 'n Oordosis daarvan kan lei tot die vorming van [[niersteen|nierstene]]. [[Vitamien D]] is noodsaaklik vir die absorbsie van kalsium deur die liggaam. [[Melkproduk]]te het tipies 'n hoë kalsium inhoud.
 
Vir meer inligting omtrent Ca in die natuur, sien [[kalsium in biologie]].
 
Ander gebruike sluit in:<br />
* Reduseermiddel vir die ekstraksie van ander metale soos uraan, sirkonium en torium.
* Vir die verwydering van suurstof, swael en koolstof uit verskeie [[yster]]- en nie-ysterbevattende [[legering]]s.
* Suiwer kalsium wardword ingespan om die kwaliteit van [[staal]] te verbeter.
* Word gebruik in die vervaardiging van onderhoudvrye motorvoertuigbatterye. Verbeter die eienskappe van [[loodsuurbattery]]e.
* Legeringsmiddel wat gebruik word in die produksie van [[aluminium]]-, [[berillium]]-, [[koper]]-, [[lood]]- en [[magnesium]]allooie.
* Dit word ook gebruik vir die vervaardiging van sement.
 
== Verbindings ==
[[Kalsiumoksied|Ongebluste kalk]] (Ca[[suurstof|O]]) word in baie chemiese raffineringsprosesse gebruik en word vervaardig deur die verhitting van kalk. CaO vorm maak 'n belangrike bestandeelbestanddeel van [[Portland sement]] uit.
 
Wanneer water deur kalksteen of ander oplosbare [[karbonaat]]gesteentes syfer, word die rots gedeeltelik opgelos en word grotte gevorm asook die kenmerkende [[stalaktiet]]e en [[stalagmiet]]e. Kalsiumsoute in water veroorsaak ook die verskynsel wat as [[harde water]] bekend staan. Ander belangrike kalsiumverbindings is [[kalsiumnitraat]], [[kalsiumsulfied|-sulfied]], [[kalsiumchloried|-chloried]], [[kalsiumkarbied|-karbied]], [[kalsiumsiaanamied|-siaanamied]] en [[kalsiumhipochloriet|-hipochloriet]].
Lyn 187:
Kalsium reageer met water en sure om waterstofgas, kalsiumoksied en kalsiumhidroksied te vorm. Die reaksies is [[eksotermies]]. As kalsium-metaal dus in kontak met die vel, oë of lugweg kom, kan dit ernstige chemiese brande veroorsaak. Dus moet die stof so gou doenlik verwyder word.
 
Indien dit per mond geneem word kan dit akute irritasie en brande in die mond, keel en maag veroorsaak en braking veroorsaak.
 
As eerstehulpmaatreël moet die slagoffer so gou moontlik verwyder word na waar daar vars lug is. Verwyder enige metaal met 'n droë lap en was met groot hoeveelhede water.
Lyn 193:
Water moet onder geen omstandighede gebruik word om kalsiumvure te blus nie. Droë poeier moet verkieslik gebruik word en indien die vuur baie groot is moet die omgewing ontruim word en die metaal toegelaat word om uit te brand.
== Verwysings ==
* Artikel in die [http://en.wikipedia.org/ Engelse Wikipedia]
* Ullman's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 6de Uitgawe, John Wiley & Sons (Elektroniese weergawe)
 
== Eksterne skakels ==