Angola-Boere: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
verwyder oormaat skakels
Lyn 4:
Die [[Angola-Boere]] se geskiedenis begin by die [[Dorslandtrek]]. Die '''Dorslandtrek''' was in werklikheid 'n reeks trekke uit die destydse [[Transvaal]] deur die [[Kalahari]] tot in die destydse Portugese kolonie [[Angola]] tussen [[1874]] en 1906.
 
Ongeveer 700 persone (benewens ’n onbekende getal arbeiders) het [[Transvaal]] gedurende die jare 1874 tot 1877 verlaat en hulle in Januarie 1881 ná ’n swerftog van sewe jaar op [[Humpata]] en [[Caconda]] op die hooglande van [[Angola]] gevestig. Hulle het hoofsaaklik weens godsdienstige redes, teenkanting teen bestuur van pres. [[Thomas Francois Burgers|pres. Burgers]] en moontlik politieke en ekonomiese redes getrek. Die trek van 1905 het gespruit uit omstandighede na die [[Tweede Vryheidsoorlog]], soos die verlies van onafhanklikheid, armoede en die soeke na 'n beter bestaan in [[Angola]].
 
Die eerste trekgroep van 60 persone het in Mei 1874 begin bymekaarkom. In Mei 1875 het hulle die Dorsland binnegetrek en in Januarie 1876 [[Rietfontein]], naby [[Gobabis]], met geen aanvanklike lewensverlies nie, maar groot veeverliese, bereik.
 
Die tweede trekgroep van ongeveer 600 persone het vanaf begin Mei 1875 vir twee jaar lank op die oewer van die [[Krokodilrivier (Limpopo)|Krokodilrivier]] oorgestaan, maar die [[Dorsland]] eers in Mei 1877 binnegetrek. Hierdie groep het veral swaar gely as gevolg van swak beplanning en onderlinge leierskapstryd. Tydens hulle trek deur die [[Dorsland]] het hulle ongekende lyding as gevolg van [[malaria]] en ontbering beleef. Duisende stuks vee het van dors en [[nagana]], veroorsaak deur die steek van tsetsevlieë, gevrek.
 
Die derde trekgroep van ongeveer 40 persone het in April 1877 begin trek en kort daarna by die tweede trekgroep aangesluit. Teen Februarie 1878 het die drie trekgroepe verenig, hoewel hulle van tyd tot tyd weer in kleiner groepies verdeel het, en verder getrek tot by die [[Okavangorivier]] en van daar af na die [[Etoshapan]]. Nadat hulle ’n ruk lank daar oorgestaan het, het hulle vir ongeveer 18 maande in [[Kaokoland]] op plekke soos [[Rusplaas]] en [[Kaoko Otavi]] vertoef voordat hulle na Angola getrek het.
 
Gedurende hulle epiese tog het ongeveer 230 blanke trekkers gesterf en ongeveer dieselfde getal na [[Transvaal]] teruggekeer. Hoewel ongeveer 130 babas gedurende die trek gebore is, het slegs sowat 370 persone uiteindelik hulle beloofde land bereik.
Benewens ’n aantal kleiner trekke het drie groot trekgroepe tussen 1892 en 1894 by die trekkers in [[Angola]] aangesluit. Die laaste van die groot trekgeselskappe het in 1906 in [[Angola]] aangekom, hoewel kleiner groepe en individue tot 1928 by die [[Angola-Boere]] aangesluit het.
 
Naas [[Humpata]] en [[Caconda]] het die [[Angola-Boere]] hulle ook op plekke soos [[Mombolo]], [[Bié]], die [[Sandveld]], [[Cubal]] en [[Que]] gevestig. Die meeste het ’n bestaan uit gemengde boerdery, transportry en jag gemaak. Vir naastenby 50 jaar het die [[Angola-Boere]] ’n deurslaggewende rol in die geskiedenis en ekonomiese ontwikkeling van Angola gespeel.
Mettertyd het die aanvanklike goeie verhoudinge met die Portugese owerheid versleg. 'n Trekker-afvaardiging het in die jare twintig die administrasie van [[Suidwes-Afrika]] en die Unie se minister van lande ontmoet. Skikkings is in 1928 bereik vir hulle oorkoms na Suidwes-Afrika. Die Unie-regering het 500 000 pond beskikbaar gestel om hulle vervoer en vestiging te betaal. Altesaam 350 gesinne (wat op 1 900 mense neergekom het) het na Suidwes-Afrika verhuis. Net 53 gesinne het in Angola agtergebly.
 
Mettertyd het die aanvanklike goeie verhoudinge met die Portugese owerheid versleg. 'n Trekker-afvaardiging het in die jare twintig die administrasie van [[Suidwes-Afrika]] en die Unie se minister van lande ontmoet. Skikkings is in 1928 bereik vir hulle oorkoms na Suidwes-Afrika. Die Unie-regering het 500 000 pond beskikbaar gestel om hulle vervoer en vestiging te betaal. Altesaam 350 gesinne (wat op 1 900 mense neergekom het) het na Suidwes-Afrika verhuis. Net 53 gesinne het in Angola agtergebly.
Vanaf 1958 tot 1963 is die meerderheid van die ongeveer 600 oorblywende [[Angola-Boere]] na [[Suidwes-Afrika]] en [[Suid-Afrika]] gerepatrieer, terwyl slegs enkele persone agtergebly het. Met die uitbreek van die burgeroorlog in 1975 in [[Angola]] het die laaste ongeveer 600 nasate van die [[Angola-Boere]] uit [[Angola]] gevlug en het die verbintenis van die [[Angola-Boere]] met [[Angola]] ná byna ’n eeu tot ’n einde gekom.
 
Vanaf 1958 tot 1963 is die meerderheid van die ongeveer 600 oorblywende [[Angola-Boere]] na [[Suidwes-Afrika]] en [[Suid-Afrika]] gerepatrieer, terwyl slegs enkele persone agtergebly het. Met die uitbreek van die burgeroorlog in 1975 in [[Angola]] het die laaste ongeveer 600 nasate van die [[Angola-Boere]] uit [[Angola]] gevlug en het diehul verbintenis van die [[Angola-Boere]] met [[Angola]] ná byna ’n eeu tot ’n einde gekom.
 
== Bronnelys ==
* Stassen, Nicol: ''Die Dorslandtrek, 1874–1881'', Protea Boekhuis, Pretoria, 2015.
* Stassen, Nicol: ''Afrikaners in Angola, 1928–1975'', Protea Boekhuis, Pretoria, 2009.
* Stassen, Nicol: ''The Boers in Angola, 1928–1975'', Protea Book HouseBoekhuis, Pretoria, 2010.
* Scannell, J.P. (red.), ''Die Afrikaanse Kernensiklopedie'', Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad, 1965.
* [http://sas-space.sas.ac.uk/4032/1/W_G_Clarence-Smith_-_The_thirstland_trekkers_in_Angola_-_Some_reflections_on_a_frontier_society.pdf G. Clarence-Smith: ''The thirstland trekkers in Angola – Some reflections on a frontier society.'']