Lady Grey: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 16:
| leiertitel =
| leiernaam =
| oppervlakvoetnotas = <ref name=census2011>Som van die hoofplekke [http://census2011.adrianfrith.com/place/287132 Lady Grey], [http://census2011.adrianfrith.com/place/287133 Kwezinaledi] en [http://census2011.adrianfrith.com/place/287134 Steve Tshwete]
| oppervlak_totaal_km2 = 25.10
| hoogte_m = 1658
Lyn 47:
}}
[[Lêer:NG kerk Lady Grey 3.jpg|links|290px|thumb|Die kerkgebou van die [[NG gemeente Lady Grey]] is in 1913 ingewy en staan op 'n hoogtetjie in die dorp.]]
[[Lêer:Lady Grey toegangspad.jpg|thumb|links|290px|Die toegangspad na Lady Grey van die [[R58 (Oos-Kaap)|R58-hoofpad]] tussen [[Aliwal-Noord]] en [[Elliot]].]]
[[Lêer:Lady Grey woonhuis 2.jpg|thumb|regs|240px|Die omringende berge is in die winter met sneeu bedek, maar die vallei word beskut teen die koudste winde.]]
Lyn 73:
==Infrastruktuur==
===Pas===
[[Joubertspas]] naby aan die dorp is die derde hoogste pas met 'n openbare pad in Suid-Afrika, naamlik 2 349 m bo seevlak.<ref>[http://samountainpasses.co.za/EasternCape/tabid/903/Default.aspx Oos-Kaapse bergpasse op samountainpasses.co.za]</ref>
===Poskantoor===
Die eerste poskantoor is geopen op 1 Julie [[1864]] en wel op erf nr. 102. Die eerste posmeester was J.H. Harris. In 1878 is dit verplaas na erf. nr. 73 en later na erf nr. 123. In 1923 skuif die poskantoor weereens en wel na die nuwe gebou op die markplein. Die landdroskantoor, wat ook op erf nr. 123 was, is tegelykertyd in 1923 na die nuwe gebou op die markplein verplaas. Sen. [[F.S. Malan]] was teenwoordig by die opening van dié openbare gebou op 2 Julie [[1923]]. Dit is opgerig deur Gebroeders Du Plessis van [[Bloemfontein]] teen 'n koste van sowat £4 000.
===Spoorlyn===
Die eerste spoorlyn van Aliwal-Noord af na Lady Grey is op [[11 November]] [[1904]] geopen nadat die bouwerk in 1902 begin het. Die totale afstand van die spoorlyn, wat tot op Barkly-Oos loop, is 156 km. Die gedeelte van Lady Grey na Barkly-Oos is eers in Desember 1930 in gebruik geneem.<ref>[http://free-page.net/web/elaineonline1.htm The ZigZag Line]</ref>
[[Lêer:HGG-reverses1-6.jpg|thumb|280px|Karnmelkspruit omkeerhaltes 1 tot 6]]
Die syspoorlyn loop deur asemrowende natuurskoon in die suidelike Drakensberg. Jare lank moes treine swoeg teen ongelooflike steil hellings uit oor berge en deur valleie. Die bouwerk aan die verbinding tussen Lady Grey en Barkly-Oos is eers in 1930 voltooi, want 53 km van Barkly-Oos, naby Melk-sylyn, is 'n brug 90 m bokant die rivierloop en oor die kloof van Karnmelkspruit beplan. Aan die oorkant sou die spoor deur 'n tonnel loop. Die tonnel is reeds in 1911 voltooi, maar die staalwerk vir die brug het verlore gegaan toe die skip sink wat dit uit [[Engeland]] moes bring. Die verkeer op die spoorlyn het nie die koste van nog 'n vrag staalwerk geregverdig nie. Intussen het 'n reeks van ses omkeer-haltes dit vir die spoorlyn moontlik gemaak om af te sig-sag tot by 'n spooroorgang oor die [[Karnmelkspruit]] en uit teen die oostelike rivierwal. Tussen New England, wat in 1913 bereik is, en Barkly-Oos draai die trein nog twee keer om. Dit bring die totale aantal omkere op die spoorlyn van 156 km op agt te staan.
Lyn 85:
Die eerste lokomotief wat op die spoor diens gedoen het, was 'n [[Klas GB Garratt-stoomlokomotief| Klas GB Garratt]]. Dit was heel geskik vir die steiltes en teen 1964 was sewe Garratts op die spoor in bedryf. Op [[26 Mei]] [[2001]] het belangstellendes 'n laaste treinrit op dié spoorlyn deur die prentjiemooi omgewing meegemaak. Dit was die laaste stoomtrein wat op die lyn sou loop, want die volgende dag het 'n [[diesellokomotief]] met die spoor langs gery om watertenktrokke op te tel en so is dié hoofstuk in Suid-Afrika se treingeskiedenis stil-stil afgesluit. Die spoorlyn is nog daar, hoewel onkruid nou daaroor groei en die ingang na die tonnel wat in 1911 voltooi maar nooit gebruik is nie, is steeds hoog bokant 'n kloof in die bergwand te sien.
Die spoorlyn beskik oor baie interessante kenmerke wat, toe dit in bedryf was, treingeesdriftiges uit alle wêrelddele hierheen gelok het. Die hoogste punt op die spoorlyn is 1 989 m bo seevlak by die stasie Drizzly,<ref>[http://www.harburg.plus.com/africa.htm ''Railways with Zig Zags worldwide'']</ref>
[[Lêer:Lady Grey township.jpg|thumb|links|260px|Lady Grey se townships ''Khwezinaledi'' en ''Steve Tshwete'' met laekostebehuising en die verlate stasie heel regs
==Bevolking==
In 1962 was die dorp se bevolking 822 wit, 214 bruin en 870 swart. Teen die sensus van 1970 het die wittes afgeneem tot 508, maar die bruines en swartes toegeneem tot onderskeidelik 424 en 1 451. Die totale bevolking was teen die jaar 2000 sowat 4 900. Volgens die sensus van 2011 het daar toe in die "hoofplek" (gewoonlik 'n bestaande dorp, stad, streek, township, stamowerheid of administrasiegebied<ref>[http://www.statssa.gov.za/census01/html/concepts%20&%20definitions.pdf Omskrywing volgens Statistieke SA]</ref>) Lady Grey, wat 'n groot deel van die aanliggende township uitgesluit het en net 23,75 km² beslaan het (slegs 2 km² meer as die ou munisipale gebied van Lady Grey), 1 395 mense gewoon. Hiervan was 654 bruin, 491 swart en 228 wit.<ref>[http://census2011.adrianfrith.com/place/287132 Lady Grey - Sensus 2011]</ref>
[[Lêer:Lady Grey Kunste-Akademie Arts Academy.jpg|thumb|260px|links|Kort nadat die Hoërskool John Ross sy status as hoërskool verloor het, het die Lady Grey Kunste-Akademie ontstaan in dié geboue, waarin die hoërskool sedert 1926 gehuisves is.]]
Lyn 98:
Dié skool vir kuns, musiek, drama en dans is 'n uitvloeisel van die ekonomiese agteruitgang van Lady Grey wat in die jare 60 begin en in die middel van die jare 90 'n laagtepunt bereik het weens 'n kwaai droogte. Maar namate die skool sedert sy stigting in 1996 gegroei het, het mense die potensiaal van die dorp begin raaksien en in eiendom en ondernemings begin belê. Daarom was die afgradering na die status van 'n laerskool van die Hoërskool John Ross, wat in 1926 die gebou betrek het wat vandag die Kunste-Akademie huisves en genoem is na ds. [[David Ross]], 'n keerpunt in die bestaan van Lady Grey wat tot 'n herlewing aanleiding gegee het<ref>[http://www.ladygrey.co.za/index_files/Page425.htm Die geskiedenis van Lady Grey op ladygrey.co.za]</ref>.
Die beheerliggaam van die John Ross-skool moes in 1994 drastiese stappe doen om die skool vir die dorp te red. Ná die jare lange ontvolking van die dorp, wat byvoorbeeld die [[NG gemeente Lady Grey]] se belydende lidmate binne minder as drie dekades met meer as 60% laat afneem het, en midde-in 'n droogte was die genadetyd vir die skool verby. Die politieke omwenteling van 1994 het beteken klein, meerendeels wit skole kon nie meer kunsmatig aan die lewe gehou word soos onder die ou bedeling nie. Die beheerliggaam se optrede sou nie net ingrypend inwerk op die skool se toekoms nie, maar ook dié van die dorp omdat die twee se lot nou verweef is. Teen daardie tyd was die skool reeds sy hoërskoolstatus kwyt. Die beheerliggaam het besluit om 'n geheel nuwe onderneming aan te durf met die omskepping van die skool in 'n musiek-en-kuns-skool.<ref>[http://www.artsacademy.co.za/background Agtergrond van die Kunste-Akademie op sy eie webtuiste]</ref>
Lede het besoek gebring aan die assistentdirekteur en dirigent van die Drakensberg-seunskoor, Botes Gresse, wat destyds 'n loopbaanverandering oorweeg het. Hy het die uitdaging aanvaar en aan die begin van 1996 die musiekpos opgeneem aan wat toe bekendgestaan het as die Witteberg Akademie vir Kuns en Musiek. In Januarie 1997 het Gresse die skoolhoof geword. Die skool se naam is toe verander na die Lady Grey Kunste-Akademie. In daardie jaar het die ander soorte uitvoerende kuns bygekom danksy 'n toenemende vraag na dié vakke as deel van die amptelike leerplan. Slegs drie jaar later, in 2000, spog Lady Grey weer met 'n gekombineerde laer- en hoërskool danksy die eerste matriekklas. Die skool se leerdertal het van 73 in 1996 tot 450 in 2007 aangegroei.
Lyn 136:
{{Geografiese ligging
|Senter = Lady Grey
|Noord = [[Vrystaat]]: [[Zastron]] 100
|Oos = ''[[Joubertspas]]'' 4 km, ''[[Lundinsnek]]'' ~80 km
|Suidoos = [[Barkly-Oos]] 72 km
| |||