Eutrofikasie: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:Potomac river eutro.jpg|thumbduimnael|240px|Eutrofikasie van die Potomac-rivier is duidelik uitkenbaar aan die helder groen water.]]

[[Lêer:Potomac green water.JPG|thumbduimnael|240px|Eutrofikasie van die Potomac-rivier.]]

'''Eutrofikasie''' of '''voedingstofverryking''' verwys na die stadige toename in die konsentrasie van [[fosfor]], [[stikstof]] en ander plantvoedingstowwe. Dit kan natuurlik voorkom, maar dit gebeur ál meer en meer weens menslike aktiwiteite. Die toename in fosfor en stikstof lei tot groot biologiese aktiwiteit en hoë konsentrasies [[plankton]]. Eutrofikasie veroorsaak dat [[water]] [[groen]] en troebel raak en dat die volume van water verklein weens die ophoping van organiese materiaal. Eutrofiese mere sal natuurlikerwys 75g75 g -– 250g250 g koolstof per [[vierkante meter]] per [[jaar]] produseer, terwyl mere wat eutrofikasie weens menslike aktiwiteite ondergaan 75g75 g -– 750g750 g koolstof per vierkante meter per jaar kan produseer. In [[Suider-Afrika]] is daar baie damme wat eutrofies raak. 'n Voorbeeld is die [[Karibadam]] in [[Zimbabwe]], waar 'n dik, groen [[varing]]laag, bekend as die [[Watervaring]], dikwels die oppervlak bedek. Die suurstofkonsentrasie in die onderste water is só laag dat die [[vis]]se begin vrek.

* Volgens Fanie Brink (onafhanklike landbou-ekonoom en biobrandstofkenner) is alge die mees ekonomiese produk vir die opwekking van bio-elektrisiteit. Ondersoeke moet wel nog bepaal in watter mate eutrofikasie benut kan word vir bio-energieverskaffing.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2015/02/09/SA/15/vidBiobrandstof-SA_32_0_546321217.html Booysen, V. 2015. Biobrandstof ‘se toekoms in gevaar’: Lae ruolieprys maak produksie onekonomies. ''Die Burger'', 09 Februarie:15 2015]</ref>

* Gifstowwe wat deur sekere soorte alge soos mikrosistis ('n [[genus]] van bloualge) voortgebring word, kan veeverliese en visvrektes tot gevolg hê. Hierdie toksiene kan moontlik ook dodelik vir die mens wees. 'n Bloei van giftige alge kan vrektes onder vee en vis veroorsaak. Gevalle is by die mens opgeteken van maag- en dermontsteking wat veroorsaak is deur 'n giftige stof wat deur mikrosistis voortgebring word. Bloualge kan by die mens ook die volgende siektes veroorsaak: hooikoors, veluitslag, oog-irritasies, braking, gastro-enteritis, diaree, koors en spier- en gewrigpyne.<ref>{{af}}[http://www.waterwise.co.za/site/water/environment/substances-afrikaans.html Waterwise.co.za: Middels wat besoedeling in riviere veroorsaak]</ref> Daar bestaan ook bewyse van gesondheidsrisiko's wat voortspruit uit die toenames van die bevolkingsdigtheid van die mollusk (slaksoorte) of dipteran (vliegsoorte)-vektore van malaria, filariase, leweslakbesmetting en skistosomiase (bilharzia/slakkoors/rooiwater). Buitesellulêre samestellings wat deur alge in die water vrygestel word, is verdagte voorlopers van kankerwekkende trihalometane.

* Omvattende suurstofonttrekking van die dieper lae van stilstaande waterliggame soos damme en mere (deur onder meer die ontbinding of verrotting van dooie waterplante, wat suurstof verbruik) kan versteurings in die biologiese aktiwiteit en waterchemie veroorsaak en die vermoë om gewenste visspesies te onderhou, beïnvloed. Sedimente van ontbindende alge en waterplante kan aanleiding gee tot veranderinge in die verskeidenheid visspesies en die oorheersing van ongewenste bodemvreters.

'n Eutrofikasiebestuurstrategie het ernstige ekonomiese implikasies. Die verwydering van fosfate uit afvalwater sal 'n groot kapitaalbesteding vereis om afvalwaterbehandelingsaanlegte te bou of te verbeter en dit sal ook die indiensneming van beter, gekwalifiseerde operateurs meebring. Besluitnemers op die gebied van waterhulpbronbeplanning en -bestuur sal gevolglik realistiese voorspellings van die gevolge van alternatiewe keuses vereis.

Die volgende is 'n oorsig van die algemeenste maatreëls wat toegepas word (na Vollenweider, R.A. 1981. 'Eutrophication -– a global problem'):

Teen Januarie 2013 (in die somertyd) was die Hartebeespoortdam die skoonste in dekades nadat meer as 2 400 ton rommel met die hand verwyder is en 190 ton ongewenste vis gevang en aan die plaaslike inwoners te koop aangebied is. Die hele projek het 70 heeltydse werksgeleenthede geskep. Uit 'n retrospeksie het die hiasintprobleem reeds voor die 1980's begin, as gevolg van rommel en rioolafval wat ná swaar reën van die dam se opvangsgebied daarin gevloei het. Die gifstowwe wat gebruik is as kitsoplossing om die hiasinte dood te maak, het veroorsaak dat die verrottende plantmateriaal die vis- en dierelewe benadeel het (onder andere dié wat die alge gevreet het), maar het terselfdertyd ook 'n stank vrygestel. Nou is kompos van die hiasinte en alge gemaak -– waarmee geskikte plante op die damwal gevestig is.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2013/01/07/B1/6/tscharties.html Harties is veel skoner ná projek]</ref> Die hoofoorsaak, die fosfaatprobleem, talm wel nog. 'n 'Suksesverhaal' is die Hartebeespoortdam dus nie: dit is slegs 'n herhaling van die geskiedenis.

By die Hartebeespoortdam het daar ondertussen deur eutrofikasie teen 2004 'n bevolkingsontploffing van [[karp]] en tot 'n mindere mate [[baber]]s ontstaan, sodat byna al die algevretende insekte opgevreet is. Daar is nie meer [[krokodil]]le in die dam wat hierdie visbevolking kan laat daal nie. Dit het die reeds bestaande bloualge verder laat aankweek op die oortollige fosfaat in die dam. Oplaas is 'n projek geloods om die oorbevolking vis uit die dam te haal (200 ton was beoog).<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2004/03/05/SN/06/01.html Raubenheimer, L. 2004. Vis moet dalk uit Harties gehaal word. ''Beeld'', 05 Maart 2004]</ref> "Harties" se vullis en alge het ondertussen ook in Roodekoppies ingespoel (2004).<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2004/03/26/SN/17/01.html Vreugde oor voller damme. ''Beeld'', 26 Maart 2004]</ref> Die skoonmaakproses het eers in laat-2007 begin. R22,5 miljoen is deur die Departement Waterwese en Bosbou goedgekeur sodat waterstudies gedoen kon word.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2007/09/22/KA/2/madibeng2.html De Wet, C. 2007. Die dam moet skoon! ''Beeld'', 22 September 2007]</ref> Teen 2008 was slegs 3 ton vis uitgehaal weens sabotasie deur die publiek wat die visnette beskadig het (deur middel van bote wat die nette "ernstig beskadig" het).<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2008/05/13/NW/3/dmdam.html Bote belemmer herstel van dam. ''Beeld'', 13 Mei 2008]</ref>. Verder sou die sediment uitgepomp moes word. Valhekke in die dam is gebruik om die alge te keer. Die giftige alge moes ook uitgepomp word. Die hoofoorsaak is egter die hoë konsentrasies stikstof en fosfaat in die water wat veroorsaak word deur die invloei (deur die Krokodilrivier) van kunsmis, waspoeier en ander skoonmaakmiddels, asook rioolafval.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2008/05/15/B1/8/etalge%20.html Tempelhoff, E. 2008. Harties-herstel deur ‘vandale’ belemmer. ''Beeld'', 15 Mei 2008]</ref> Drywende planteilande is ook gevestig om die toename in vriendelike waterorganismes aan te moedig. Daagliks is 500 tot 800 &nbsp;kg ongewenste vissoorte ook gevang om “vriendelike” vissoorte soos kurper, wat alge vreet, se getalle te vermeerder. Daar is bereken dat 50% van die water wat die Hartebeespoortdam invloei, gesuiwerde riool is, en tussen 200 tot 350 ton fosfaat jaarliks van rioolwerke die dam inspoel.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2008/05/30/NW/2/dam.html ‘Almal moet saamwerk’. ''Beeld'', 30 Mei 2008]</ref> Tempelhoff bly egter sinies oor die manier hoe die projek aangepak is: slegs die gevolge van eutrofikasie is behandel, maar die oorsake self is nie teengewerk nie: die besoedeling lê by die opvangsgebiede, by die sytakke van die Krokodilrivier en die ander riviere hoër op wat uiteindelik na die Hartebeespoortdam lei.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2010/05/30/B1/13/EliseT29Mei.html Tempelhoff, E. 2010. Harties-projek mors tyd en geld. ''Beeld'', 30 Mei 2010]</ref>