Die Stem van Suid-Afrika: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 9:
Die Stem is in [[1918]] deur [[C.J. Langenhoven]] geskryf, en getoonset in [[1921]] deur ds. [[M.L. de Villiers]], destyds leraar van die [[NG gemeente Vishoek|NG gemeente Simonstad]]. Dit is op [[31 Mei ]] [[1928]] die eerste keer in die openbaar gesing en op [[2 Mei]] [[1957]] het die Suid-Afrikaanse regering dit as die amptelike nasionale volkslied verklaar.
== Agtergrond ==
Op [[20 April]] [[1994]] het ''[[Nkosi Sikelel' iAfrika]]'' ook 'n volkslied van Suid-Afrika geword; en op [[10 Oktober]] [[1997]] is die eerste twee reëls van die Stem, saam met Engelse reëls, en [[Xhosa]]- en [[Sotho]]-dele van ''Nkosi Sikelel' iAfrika'' saam verklaar as [[Volkslied van Suid-Afrika|Suid-Afrika se volkslied]].▼
=== Die teks ===
Ná die totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika in 1910 het Afrikaans groot opgang gemaak. Terselfdertyd het die politieke en kulturele nasleep van die [[Eerste Wêreldoorlog]] spanning tussen die twee Blanke taalgroepe veroorsaak. Genl. [[Barry Hertzog]] het in 1912 sy standpunt oos “Suid-Afrika se belange eerste” gestel. Langenhoven, as lid van die Provinsiale Raad en kampvegter vir die volwaardiger erkenning van Afrikaans, het hom in dié krisistyd diep bewus geword van die bedreiging van die belange van die Unie, van die Afrikaner en van Afrikaans.
Tydens sy voorbereiding vir ’n reeks verkiesingsvergaderings het Langenhoven die gedig ''Die Stem van Suid-Afrika'', op 31 Mei 1918 in sy woning, Arbeidsgenot, op [[Oudtshoorn]] voltooi. Hy het self na sy gedig as ’n “gesangetjie” verwys en ’n toonsetting darvoor geskryf. In [[Kaapstad]] het hy ''Die Stem'', wat net uit drie koeplette met hul bygaande kore bestaan het, aan adv. H.A. Fagan, assistend-redakteur van [[Die Burger|De Burger]], getoon. Fagan het sy geesdrif daarvoor te kenne gegee en deur sy toedoen is dit in Julie 1918 anoniem in De Burger met redaksionele aanprysing gepubliseer. Die toonsetting het egter nie by musiekkenners byval gevind nie.
Die gepubliseerde gedig het wel groot byval by die lesers gevind. Handelende op ’n wenk van ’n korrespondent, dat die [[Afrikaner]]volk ’n godsdienstige volk is, het Langenhoven dadelik ’n vierde koeplet aan die gedig toegevoeg. Die koor van die tweede koeplet is ook gewysig.
=== Soeke na ’n wysie ===
Langenhoven was nou vol geesdrif om ’n gepaste wysie vir ''Die Stem'' te vind en op 5 Augustus 1918 het hy in De Burger ’n uitnodiging aan komponiste gerig om toonsettings voor te lê. In Mei 1919 het ds. M.L. de Villiers ’n eerste poging aan Langenhoven voorgelê maar dit is nie as bevredigend beskou nie. Langenhoven het nogtans aan De Villiers en later ook aan Victor Potgieter, Stephen Eyssen en Gideon Fagan verlof verleen om hul toonsettings te publiseer. In 1921, terwyl hy in sy pastorie in [[Simonstad]] werksaam was, het ds. M.L. de Villiers – nog steeds diep geïnspireer deur die woorde van ''Die Stem'' – plotseling ’n nuwe wysie daarvoor gevind en dit onmiddellik vir die eerste keer op ’n ou familieklavier gespeel en daarna die musiek neergeskryf. Ds. De Villiers het in die daaropvolgende jare die land deurreis en veral skole besoek ten einde ''Die Stem'' as volkslied, waarin die liefde, getrouheid en offervaardigheid vir die vaderland verklank word, landwyd bekend te stel. Die lied is spontaan as sodanig deur die Afrikaanssprekendes aanvaar. Sedert Uniewording was ''God save the King'' van owerheidsweë steeds as nie-amptelike volkslied gebruik.
Politieke gebeurtenisse soos die vlagkwessie wat reeds in 1919 ernstige aandag begin verg het, en die bewindsoorname deur die [[Nasionale Party]] in 1924, het nou die wenslikheid van die aanvaarding van ’n Volkslied waarin ook die Afrikaanssprekende ’n deel sou hê, sterk na vore gebring.
=== Eerste erkenning ===
By geleentheid van die eerste amptelike hysing van die [[Vlag van Suid-Afrika|Unievlag]] (saam met die [[Vlag van die Verenigde Koninkryk|Britse vlag]]) in Kaapstad op 31 Mei 1928 is ''Die Stem'' van Langenhoven in die toonsetting van De Villiers die eerste keer (saam met die Britse Volkslied) in ’n amptelike program opgeneem en gedruk. Onder leiding van die komponis is ''Die Stem'' by hierdie plegtigheid, waarby Langenhoven self ook teenwoordig was, deur ’n massa-kinderkoor voor die Senaatsgebou gesing. ''Die Stem'' het egter nog nie die status van amptelike Volkslied beklee nie. Die bekendheid en gewildheid van die melodie van ''Die Stem'' is verder bevorder deur die gebruik van die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] om dit laataand by die afsluiting van sy programme saam met ''The King'' te speel. Die gebruik om dit ook aan die einde van bioskoopvertonings na ''The King'' te speel, het op baie plekke in die land posgevat. Van die kant van kultuurverenigings en die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie is ook sterk aangedring op die aanvaarding van ''Die Stem'' as Volkslied.
In 1931 het Langenhoven ''Die Stem'' in sy finale vorm opgeneem in ''Die pad van Suid-Afrika'', wat toe pas voltooi is.
Ná die dood van Langenhoven op 15 Julie 1932 het die [[Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge|FAK]] ’n prysvraag uitgeskryf om finaal die geskikste Volkslied vir die Afrikaanssprekendes te vind. ’n Keuringkomitee het in 1934 uit 50 insendings ''Die Stem'' as die geskikste teks, en M.L. de Villiers se toonsetting later ook as die beste wysie, aangewys. Teen 1934 is ''Die Stem'' algemeen deur die Afrikaanssprekende deel van die bevolking as Volkslied aanvaar.
=== Status van Volkslied ===
Die begeerte het nou by ’n groot deel van die Engelssprekende bevolkingsgroep ontstaan om ’n gepaste vertaling van ''Die Stem'' te kry wat ook as Volkslied vir hulle sou dien, maar pogings van regeringsweë om dit te verwesenlik het vanweë politieke verdeeldheid misluk. Vir die opening van die Parlementsitting op 11 Februarie 1938 het Premier Hertzog opdrag gegee dat ''Die Stem'' saam met ''God save the King'' gespeel moes word, hoewel geeneen van die twee amptelike erkenning geniet het nie. Genl. Hertzog het hierdie stap gemotiveer deur te verklaar dat ''Die Stem'' “ ’n egte Suid-Afrikaanse lied is, in die volste sin van die woord, wat aan die hart van die Afrikaanssprekende ontspring het, en die gees van Suid-Afrika adem, op ’n wyse wat totaal vreemd is aan ''God save the King'' en wat in hierdie opsig deur geen ander Suid-Afrikaanse lied geëwenaar word nie, alreeds verskeie jare ’n geesdriftige ontvangs geniet het in die harte van Afrikaanssprekendes, deur hulle aangeneem is as hulle Volkslied en as die enigste Suid-Afrikaanse lied wat geregtig is op erkenning as ‘Volkslied van die Unie’. In hierdie gevoel en eis word die Afrikaanssprekendes reeds ondersteun deur ’n baie aansienlike gedeelte van wat bekend staan as die Britse gevoel in Suid-Afrika.” Ná hierdie ingebruikneming is ''Die Stem'' by elke amptelike geleentheid saam met ''The King'' gespeel, hoewel die regering dit om politieke redes nie wou waag om ''Die Stem'' tot amptelike volkslied te verhef nie. Die simboliese Ossewatrek van 1938 en die geesdrif wat daardeur gewek is, het opnuut die aandag by ''Die Stem'' as ideale Volkslied van Suid-Afrika bepaal. By die hoogtepunte van die feestelikhede op Oudtshoorn op 3 September 1938 is die begeerte by ’n geesdriftige vergadering rondom die ossewaens uitgespreek “dat ''Die Stem van Suid-Afrika'' op 16 Desember 1938 deur die hele volk plegtig as Volkslied aanvaar (moes) word”. Op die voorstel van adv. [[E.G. Jansen]], voorsitter van die [[Sentrale Volksmonumentekomitee]], is dan ook by Monumentkoppie besluit om ''Die Stem'' as Volkslied van die Afrikaanssprekendes te aanvaar. Daarna is dié lied deur die 100 000 aanwesiges gesing.
Die erkenning van ''Die Stem'' as amptelike Volkslied van geheel Suid-Afrika het nou afgehang van die verkryging van ’n Engelse vertaling wat vir die Engelssprekende bevolkingsdeel aanvaarbaar sou wees.
=== Engelse teks ===
Tussen 1939 en 1948 het dr. [[D.F. Malan]] as leier van die opposisie herhaaldelik gepleit vir die amptelike aanvaarding van ''Die Stem'' as Volkslied van Suid-Afrika. In April 1948 het die Nasionale Party aan bewind gekom en by die aanvang van die viering van die 300-jarige vestiging in Suid-Afrika, in 1952 het die Eerste Minister, dr. Malan, ’n komitee onder voorsitterskap van appèlregter [[H.A. Fagan]] benoem om vertalings van ''Die Stem'' te beoordeel en ’n aanbeveling daaroor by die regering te doen. Op 6 April 1952 het die komitee ’n keuse uit die materiaal van 226 vertalings gedoen en ’n definitiewe teks daaruit saamgestel. Die regering het hierdie vertaling van staatsweë aanvaar en aangekondig as die amptelike Engelse teks van ''Die Stem''.
Die ironiese situasie het nou ontstaan dat die staat ’n vertaling erken en aanvaar het van ’n Volkslied wat self nog nie amptelik erken is nie maar darem tog amptelik deur die staat gebruik word.
=== Amptelike erkenning ===
Met ’n Engelse teks nou beskikbaar, het die vernaamste struikelblok op die pad van die finale amptelike erkenning van ''Die Stem'' as Volkslied verdwyn. Op 2 Mei 1957 het die Eerste Minister, mnr. [[J.G. Strijdom]], verklaar dat ''Die Stem'' by Afrikaans- en Engelssprekendes nou so diep gewortel is dat hierdie lied deur die volk van Suid-Afrika aanvaar is as hul Volkslied. Die regering het gevolglik besluit dat Suid-Afrika ’n Volkslied moes hê en dat daardie Volkslied ''Die Stem van Suid-Afrika/The Call of South Africa'' sou wees.
=== Nalatenskap van ''Die Stem'' ===
Op 11 Junie 1957 het die Letterkundige Nalatenskap van C.J. Langenhoven alle regte op ''Die Stem van Suid-Afrika'' aan die regering oorgedra en op 2 Februarie 1959, tydens die premierskap van dr. [[H.F. Verwoerd]], is die Wetsontwerp op die Outeursregte van ''Die Stem van Suid-Afrika'' eenparig deur die Volksraad aangeneem.
=== Na 1994 ===
▲Op [[20 April]] [[1994]] het ''[[Nkosi
== Afrikaanse woorde ==
Line 47 ⟶ 84:
Op U Almag vas vertrouend het ons vadere gebou:
Skenk ook ons die krag, o Here! om te handhaaf en te hou —
Dat die erwe van ons
Knegte van die Allerhoogste, teen die hele wêreld vry.
Line 68 ⟶ 105:
in the promise of our future and the glory of our past;
In our will, our work, our striving, from the cradle to the grave -
Thou hast borne us and we know thee. May our deeds to all proclaim
Our enduring love and service to thy honour and thy name.
In the golden warmth of summer, in the chill of
in the surging life of springtime, in the autumn of despair;
When the wedding bells are chiming or when those we love do depart;
| |||