Interstellêre medium: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
sjabloon |
No edit summary |
||
Lyn 1:
[[Lêer:WHAM survey.png|
'''Interstellêre medium''' of '''ISM''' is die materiaal wat bestaan tussen [[Veelvoudige ster|groepe sterre]] in ’n [[sterrestelsel]]. Dit sluit in [[gas]], [[Ruimtestof|stof]] en [[Kosmiese bestraling|kosmiese strale]].
Die ISM is in alle fases uiters versprei in vergelyking met standaarde op [[Aarde]]. In koel, digte gebiede kan die digtheid tot 10<sup>6</sup> molekules per cm<sup>3</sup> wees. In warm, verspreide gebiede is materiaal meestal geïoniseer en kan die digtheid so laag as 10<sup>−4</sup> ions per cm<sup>3</sup> wees. Vergelyk daarmee die digtheid van rofweg 10<sup>22</sup> molekules per cm<sup>3</sup> vir vloeibare water. Wat massa betref, is 99% van die interstellêre medium gas en 1% stof.<ref name=Boulanger>{{cite conference | author = Boulanger, F.; Cox, P.; and Jones, A.P. | title = Course 7: Dust in the Interstellar Medium | booktitle = Infrared Space Astronomy, Today and Tomorrow | year = 2000 | editor = F. Casoli, J. Lequeux, & F. David | pages = 251 | bibcode=2000isat.conf..251B}}</ref> In die gas is 89% van atome [[waterstof]], 9% [[helium]] en 2% ander elemente, wat in [[sterrekunde]] [[Metaal (astronomie)|metale]] genoem word.
In [[astrofisika]] speel die ISM ’n uiters belangrike rol. Sterre vorm in die digste streke van die ISM, [[molekulêre wolk]]e, en vul die ISM aan met materiaal en energie deur [[Newel#Soorte newels|planetêre newels]], [[sonwind|sterwinde]] en [[supernova]]s. Hierdie interaksie tussen sterre en die ISM help die tempo bepaal waarteen ’n sterrestelsel sy gasinhoud opgebruik, en dus hoe lank hy stervorming kan volhou.
== ISM-tabel ==
Dié tabel wys die komponente van die [[Melkweg]] se interstellêre medium.
{| class="wikitable"
|+ '''Samestelling van die interstellêre medium'''<ref name="Ferriere">{{citation | last=Ferriere | first=K. | title= The Interstellar Environment of our Galaxy | journal=Reviews of Modern Physics | year=2001| volume=73 | issue=4 | pages= 1031–1066 | doi=10.1103/RevModPhys.73.1031 | id= | arxiv=astro-ph/0106359 | bibcode=2001RvMP...73.1031F}}</ref>
|- align=center bgcolor=#eeeeee
!Komponent||Pers. van <br /> volume||Temperatuur<br />([[kelvin]])||Digtheid<br />([[atoom|atome]]/cm<sup>3</sup>)||Toestand van waterstof
|- align=center
|Molekulêre wolke|| < 1% || 10-20 || 10<sup>2</sup>-10<sup>6</sup> || molekulêr
|- align=center
|Koue neutrale medium || 1-5% || 50-100 || 20-50 || neutraal atomies
Lyn 24:
|[[H II-gebied]]e || < 1% || 8 000 || 10<sup>2</sup>-10<sup>4</sup> || geïoniseer
|- align=center
|Baie warm geïoniseerde medium ||30-70% || 10<sup>6</sup>-10<sup>7</sup> || 10<sup>−4</sup>-10<sup>−2</sup> || geïoniseer<br />(metale ook hoogs geïoniseer)
|}
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [http://www.vega.org.uk/video/programme/64 Freeview Video 'Chemistry of Interstellar Space' William Klemperer, Harvard-universiteit]
* [http://www-ssg.sr.unh.edu/ism/intro.html ’n Aanlyn-tutoriaal]
* [[
{{Sterrestelsels}}
{{Sterre}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
| |||