Swartkolk: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
sjabloon
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:BlackHole.jpg|thumbduimnael|250px|regs|'n Konseptekening van 'n swartkolk, deur [[NASA]].]]
 
'n '''Swartkolk''' (ook '''swartgat''', '''swaartekragput''' of '''gravitasiekolk''' of '''swartholte''') is 'n konsentrasie van massa wat só groot is dat die swaartekrag alles verhoed om te ontsnap, selfs ligstrale. Derhalwe word dit as "swart" beskryf. Daar is natuurlik nie werklik 'n gat in swartkolke in die gewone sin van die woord nie. Dit verwys eerder na 'n gebied in die ruimte waaruit niks kan terugkeer nie.
 
== Klassieke model ==
[[Lêer:Accretion disk.jpg|thumbduimnael|250px|regs|'n Afbeelding van 'n swartkolk met 'n begeleiderster (geel) wat sy [[Roche-lob]] gevul het. Gas uit die begeleider val na die swartkolk en vorm 'n akkresieskyf (blou). 'n Deel word loodreg met veel energie uitgespu in die vorm van fonteine aan beide pole.]]
[[Albert Einstein]] se teorie van [[algemene relatiwiteit]] beskryf hoe driedimensionale ruimte gekrom word in 'n vierde dimensie hoe groter die massadigtheid. Indien die massadigtheid 'n sekere perk oorskry, word die ruimte sodanig gekrom dat invallende materiaal (selfs ook ligstrale) vir ewig binne die ruimtegebied sal rondreis en nooit weer in ons driedimensionale ruimte 'n verskyning sal maak nie.
 
Lyn 14:
 
== Kwantummodel ==
[[Lêer:Black Hole Milkyway.jpg|thumbduimnael|regs|250px|'n Fiktiewe afbeelding van 'n swartkolk van sowat 10 sonmassas, soos van 'n 600 kilometer afstand gesien.]]
[[Kwantummeganika]] sê egter dat virtuele partikelpare spontaan en gedurig regoor die heelal ontstaan, en 'n kort rukkie later mekaar wedersyds vernietig. Só bly die netto energie van die heelal konstant, maar fluktueer steeds in die ultra-korttermyn. In 1974 het [[Stephen Hawking]] wiskundig bewys dat van hierdie virtuele partikels spontaan sal ontstaan só dat een binne die gebeurehorison is, terwyl die ander een buite die membraan is. Weens die ruimtekromming kan die twee nou nooit bymekaar uitkom om mekaar te vernietig nie. Dus eindig een partikel met ''positiewe energie'' in ons driedimensionale ruimte terwyl die ander een met ''negatiewe energie'' in die swartgat bly, waar dit met 'n ander partikel sal bots en die twee mekaar vernietig. So verloor die swartkolk dan 'n partikel in die proses. Na 'n voldoende lang tyd (en sover ons kennis strek mag die heelal vir ewig bestaan) sal al die partikels binne die swartkolk so vernietig word.
 
Daar is genoegsame astronomiese waarnemings van [[supernova|supernova's]] en [[X-strale|X-straalstraaluitstraling]]uitstraling uit kerne van sterrestelsels om geloofwaardigheid te verleen aan die bestaan van swartkolke.
 
== Stringmodel ==
[[Lêer:Ssc2004-10a.jpg|rightregs|thumbduimnael|250px|Verborge swartkolke op foto's deur diverse ruimteteleskope.]]
Die meer moderne [[Stringteorie]] voorspel egter dat die vibrerende stringe van materie-partikels wat binne die gebeurehorison inval sal kombineer om langer stringe te vorm. Hoe langer die stringe, hoe meer kompleks die vibrasies en vorme wat dit kan aanneem binne 'n gegewe ruimte. Een afleiding hieruit is dat daar nie 'n enkelheid sal ontstaan nie, maar dat die massa en energie binne die gebeurehorison min of meer eweredig verspreid sal wees.
 
Lyn 47:
 
{{Sterrestelsels}}
|}
{{clear}}
|}
{{sterre}}