Superswerm: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Addbot (besprekings | bydraes) |
Opruim |
||
Lyn 1:
[[Lêer:An Intergalactic Heavyweight.jpg|
[[Lêer:Nearsc.gif|
’n '''Superswerm''' is ’n groot groep kleiner [[sterrestelselswerm]]s of [[Sterrestelselswerm#Sterrestelselgroepe|-groepe]]. Dit is van die grootste bekende strukture van die [[heelal]]. Hulle is so groot dat hulle nie deur [[swaartekrag]] verbind word nie en gevolglik deelneem aan die [[Wet van Hubble|Hubble-uitdying]].
== Bestaan ==
Die bestaan van superswerms is ’n aanduiding dat die [[sterrestelsel]]s in ons heelal nie egalig versprei is nie; die meeste word saamgebind in groepe en swerms wat tot duisende stelsels kan bevat, en hulle vorm op hul beurt selfs groter strukture bekend as superswerms.
Superswerms vorm weer nóg groter strukture wat [[Filament (sterrekunde)|filamente]] of "groot mure" genoem word. Laasgenoemde kan tussen ’n paar miljoen en ’n miljard [[ligjaar|ligjare]] groot wees en meer as 5% van die waarneembare heelal beslaan.
Tussen superswerms is daar groot ruimteleemtes of [[superholte]]s waarin min sterrestelsels voorkom.
== Lys van superswerms ==
=== Nabygeleë superswerms ===
{| class="wikitable" style="text-align:left; width:100%;"
|-
! style="background:#efefef;"| Superswerm
! style="background:#efefef;"| Data
! style="background:#efefef;"| Notas
|-
| [[Virgo-superswerm|Lokale Superswerm]]
Line 24 ⟶ 25:
| Dit bevat die [[Lokale Groep]] met ons sterrestelsel, die [[Melkweg]], asook die [[Virgo-sterrestelselswerm]] naby sy middel; dit word soms die Virgo-superswerm genoem. Daar word geglo dit bevat meer as 47 000 sterrestelsels.
|-
| Hydra-Centaurus
|
| Dit bestaan uit twee lobbe, wat elk soms ’n superswerm genoem word:
* Hydra-superswerm
* Centaurus-superswerm
|-
| Perseus-Pisces
|
|
|-
| Pavo-Indus
|
|
|-
| Coma
|
| Vorm die grootste deel van die middel van die [[Groot Muur]] CfA2
|-
| Sculptor
|
| '''SCl 9'''
|-
| Hercules
|
| '''SCl 160'''
|-
| Leo
|
| '''SCl 93'''
|-
| Ophiuchus
|
* 17h
* cz=8500–9000 km/s (middel)
* 18 x 26 Mpc
| Dit vorm die verste muur van die Ophiuchus-superholte en kan deel wees van ’n filament saam met die Pavo-Indus-Telescopium- en die Hercules-superswerm.
|-
| [[Shapley-superswerm|Shapley]]
|
* z=0,046 (650 miljoen ligjare ver)
Line 67 ⟶ 68:
|}
=== Verafgeleë superswerms ===
{| class="wikitable" style="text-align:left; width:100%;"
|-
! style="background:#efefef;"| Superswerm
! style="background:#efefef;"| Data
! style="background:#efefef;"| Notas
|-
| Pisces-Cetus
|
|
|-
| Bootes
|
| '''SCl 138'''
|-
| Horologium
|
: z=0,063 (700 miljoen ligjare)
: Length = 550 miljoen ligjare
| Daar word na die hele superswerm verwys as die Horologium-Reticulum-superswerm.
|-
| Corona Borealis
|
|
|-
| Columba
|
|
|-
| Aquarius
|
|
|-
| Aquarius B
|
|
|-
| Aquarius-Capricornus
|
|
|-
| Aquarius-Cetus
|
|
|-
| Bootes A
|
|
|-
| Caelum
|
| '''SCl 59'''
|-
| Draco
|
|
|-
| Draco-Ursa Major
|
|
|-
| Fornax-Eridanus
|
|
|-
| Grus
|
|
|-
| Leo A
|
|
|-
| Leo-Sextans
|
|
|-
| Leo-Virgo
|
| '''SCl 107'''
|-
| Microscopium
|
| '''SCl 174'''
|-
| Pegasus-Pisces
|
| '''SCl 3'''
|-
| Pisces
|
| '''SCl 24'''
|-
| Pisces-Aries
|
▲|
|-
| Ursa Major
|
|
|-
| Virgo-Coma
|
| '''SCl 111'''
|}
=== Heel verafgeleë superswerms ===
{| class="wikitable" style="text-align:left; width:100%;"
|-
! style="background:#efefef;"| Superswerm
! style="background:#efefef;"| Data
! style="background:#efefef;"| Notas
|-
| Lynx
| z=1,27
| Ontdek in 1999<ref>{{cite journal
|author=Rosati, P. ''et al''
|year=1999
Lyn 194:
|bibcode=1999AJ....118...76R
|doi=10.1086/300934
}}</ref> (as ClG J0848+4453, ’n naam wat nou gebruik word vir die westelike swerm, met ClG J0849+4452 as die oostelike swerm).<ref>{{cite web
|title=Lynx Supercluster
|url=http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=NAME%20LYNX%20SUPERCLUSTER
|work=SIMBAD
}}</ref> Dit bevat minstens twee swerms, RXJ 0848.9+4452 (z=1,26) en RXJ 0848.6+4453 (z=1,27). Toe dit ontdek is, was dit die verste bekende superswerm.<ref>{{cite conference
|author=Nakata, F. ''et al.''
|year=2004
Line 210 ⟶ 208:
|doi=10.1017/S1743921304000080
|isbn=0-521-84908-X
}}</ref> Nog sewe kleiner groepe sterrestelsels word met die superswerm verbind.<ref>{{cite journal
|author=Ohta, K. ''et al.''
|year=2003
Line 220 ⟶ 217:
|bibcode=2003ApJ...598..210O
|doi=10.1086/378690
}}</ref>
|-
| SCL @ 1338+27 by z=1,1
|
z=1,1
Lengte = 70 Mpc
| Die grootte van die kompleks swerms kan die aanduiding van ’n filament wees. Die grootte stem amper ooreen met dié van die [[CfA2- Groot Muur]]. Toe dit ontdek is, was dit die grootste en verste superswerm benede z=0,5 <ref>{{cite conference
|author=Tanaka, I.
|year=2004
Line 235 ⟶ 231:
|volume= |pages=61–64
|bibcode=2004sgyu.conf...61T
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Tanaka, I.; Yamada, T.; Turner, E. L.; Suto, Y.
|year=2001
Line 249 ⟶ 244:
| SCL @ 1604+43 at z=0,9
| z=0,91
| Toe dit in 2000 ontdek is, was dit die grootste superswerm so diep in die ruimte. Dit bestaan uit twee bekende swerms en ’n nuut ontdekte swerm. Laasgenoemde is geleë by 16h
|title=A Definitive Optical Detection of a Supercluster at [CLC][ITAL]z[/ITAL][/CLC] ≈ 0.91
|year=2000
Line 263 ⟶ 258:
| SCL @ 0018+16 by z=0,54 in SA26
| z=0,54
| Dit lê om die radiogalaktika 54W084C (z=0,544) en bestaan uit minstens drie groot swerms, CL 0016+16 (z=0,5455), RX J0018.3+1618 (z=0,5506) en RX J0018.8+1602.<ref>{{cite journal
|title=Superclustering at Redshift [CLC][ITAL]z[/ITAL] = 0.54[/CLC]
|year=1996
Line 273 ⟶ 267:
|bibcode=1996ApJ...473L..67C
|doi=10.1086/310395
}}</ref>
|-
| MS 0302+17
|
z=0,42
Line 284 ⟶ 278:
|}
== Diagram ==
{{wide image|Earth's Location in the Universe (JPEG).jpg|2000px|’n Diagram van die [[Aarde]] se ligging in die waarneembare heelal. (''[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0f/Earth%27s_Location_in_the_Universe_SMALLER_%28JPEG%29.jpg Klik hier vir ’n kleiner weergawe].'')}}
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [http://www.atlasoftheuniverse.com/superc.html Lokale superswerms – oorsig]
* [http://www.atlasoftheuniverse.com/nearsc.html Die naaste superswerms]
{{CommonsKategorie-inlyn|Supercluster}}
▲*[[image:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [http://en.wikipedia.org/wiki/Supercluster Engelse Wikipedia]</small>
{{sterre}}
|