Valencia, Spanje: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Opruim
Lyn 9:
|rowspan=6| [[Lêer:Valencia, Spain - location.png|200px]]
|- style="background: white"
|style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Escudo_de_Valencia_2Escudo de Valencia 2.svg|centersenter|80px]]
|- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;"
|style="border-left:1px solid #999"|
Lyn 15:
|style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag'''
|- style="background: white; border-top:1px solid #999;"
|style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Bandera de la Comunidad Valenciana (2x3).svg|100px|centersenter]]
|- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;"
|style="border-left:1px solid #999"|
|- style="border-top:1px solid #999;"
| '''Land'''
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Spain.svg|20px]] [[Spanje]]
|- style="border-top:1px solid #999;"
| '''Outonome Gemeenskap'''
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of the Land of Valencia (official).svg|20px]] Valencia
|- style="border-top:1px solid #999;"
| '''Provinsie'''
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Valencia
|- style="border-top:1px solid #999;"
|- style="border-top:1px solid #999;"
Lyn 52:
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 798 033
|-
|  - Bevolkingsdigtheid
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 5 926,72/vk km
|-
Lyn 73:
Valencia het 'n Mediterreense klimaat met warm droë somers en matige winters.
 
[[Lêer:Valencia City Hall.jpg|thumbduimnael|links|250px|Valencia Stadsaal]]
 
== Geskiedenis ==
Valencia is in 137 v.C. deur die [[Romeinse Ryk|Romeine]] gestig op die terrein van 'n vorige Iberiese dorp aan die oewer van die Turia rivier. Die oorspronklike [[Latyn]]se naam van die stad was Valentia /wa'lentia/, wat "krag" of "fermheid" beteken. Tydens die Moorse besetting van Valencia het dié stad as Balansiya bekend gestaan. Deur die eeue heen het veranderende uitsprake gelei tot die naam in sy moderne vorm, te wete Valencia /ba'lenθja/ in [[Spaans]] en València in Katalaans.
 
Valencia was onder Romeinse heerskappy tot 413 n.C. toe dit deur die [[Wes-Gote]] en later in 714 deur die More verower is. In hierdie tyd was die bevolking op die Spaanse Skiereiland oorwegend [[Moslem]]s. In 1094, het Rodrigo Díaz de Vivar (El Cid) Valencia verower. Sy oorwinning is in die ''Cantar del mio Cid'' opgeteken. In 1102 is die stad weer vir [[Islam]] deur die Almoravide herower. In 1238 het Koning James I van Aragon Valencia verower. As 'n politieke en outonome gemeenskap, met 'n eie spesiale parlement en voorregte, het Valencia sy oorsprong aan hierdie oorwinning te danke en is daarna by James I se nuutgevestigde Koninkryk van Valencia ingelyf.
 
Tydens die 15de en 16de eeue was Valencia een van die groot ekonomiese magte aan die Middelandse See. In hierdie tydvak beleef Valencia 'n Goue Era (''Siglo de oro''), gepaardgaande met 'n opbloei in die kunste aan die hand van Joanot Martorell, skrywer van ''Tirant lo Blanc'', wat as die eerste moderne Europese roman beskou word. Ander skrywers en bekendes uit Valencia in die era sluit die digters Ausias March, Roig de Corella asook Isabel de Villena, Jordi de Sant Jordi en Jaume Roig, en andere, in. Ander kultuurprestasie uit dié tyd was die eerste drukpers op die Iberiese Skiereiland wat in Valencia bedryf is. Die eerste gedrukte [[Bybel]] in 'n Romaanse taal, [[Katalaans]], is in circa 1478 in Valencia gedruk en hierdie prestasie word aan Bonifaci Ferrer toegedig.
[[Lêer:Philip V 3.jpg|thumbduimnael|upright|Koning Phillipus V van Spanje]]
Tydens die Spaanse Opvolgingsoorlog van 1702 tot 1713, het Europese moondhede na die afsterwe van Karel II van Habsburg met mekaar gewedywer om elkeen 'n eie kandidaat as leier van [[Spanje]] te probeer afdwing. Die koning van Aragon (insluitende Aragon, die Baleariese Eilande, Valencia en Katalonië) het hom by Aartsbiskop Karel VI van [[Oostenryk]] geskaar uit vrees vir dreigende sentralisasie, terwyl die Adelstand Philippus V van Bourbon, kleinseun van [[Lodewyk XIV van Frankryk|Lodewyk XIV]] ondersteun het. Na die verdrae van Utrecht in 1713 en [[Rastatt]] in 1714 is Philippus V van Bourbon aangewys as Koning van Spanje met die voorwaarde dat hy afstand doen van die Franse troon. Sy sukses het gelei tot die afskaffing van plaaslike voorregte en die einde van die streek se tradisionele outonomie tot gevolg gehad.
 
Op 24 Januarie 1706 het Charles Mordaunt, derde Graaf van Peterborough en eerste Graaf van Monmouth 'n klein groepie Engelse kavalleriesoldate in Valencia ingelei, nadat hulle die nabygeleë fort te Sagunto verower het en die Spaanse Bourbonse leër tot terugtrekking gebluf het. Die Engelse het die stad vir 16 maande beset en talle pogings om hulle uit te sit gefnuik. Engelse soldate het sovêr gevorder as Requena op die pad na [[Madrid]]. Na die oorwinning deur die Bourbonse leër tydens die Slag van Almansa op 25 April, 1707, het die Engelse leër Valencia ontruim.
 
Tydens die Skiereilande Oorlog het [[Portugese]], [[Spanje|Spaanse]] en [[Britse]] magte teen [[Napoleon]] geveg en is Valencia deur die [[Frankryk|Franse]] onder Maarskalk Louis Gabriel Suchet van Kersdag 1811 tot 8 Januarie die daaropvolgende jaar beleër voordat die stad tot 'n val gekom het. Vir sy oorwinning is hy met 'n hertogstitel''duc d'Albufera da Valencia'' beloon.
 
Met die val van [[Madrid]] tydens die [[Spaanse Burgeroorlog]] van 1936 tot 1939, is die hoofstad van die Republiek na Valencia toe verskuif. Die oorlog tussen die republikeine en die nasionaliste het ten einde geloop met nasionalistiese oorwinning onder leiding van Generaal [[Francisco Franco]]. Tydens die oorlog het deur Franco beleër. Die na-oorlogse tydperk was 'n moeilike tyd vir die inwoners van Valencia. Tydens die sogenaamde Franco-jare is die gebruik en onderrig van [[Katalaans]] verbied en selfs strafbaar gemaak. Franco is na sy dood in 1975 deur Juan Carlos I as koning en staatshoof opgevolg. Die Spaanse Grondwet van 1978 het die weg gebaan vir die herstel van demokrasie en die gedeeltelike herwinning van streeksoutonomie in Spanje. In 1982 is Outonomiese Statute aan Valencia toegeken.
Lyn 93:
 
== Argitektuur ==
[[Lêer:VALENCIA ES Cathedral alabaster windows.jpg|thumbduimnael|upright|Binne die Katedraal]]
Die antieke kronkelende strate van die ''Barrio del Carmen'' se geboue dateer uit die Romeinse and Arabiese tydperke. Die Katedraal, wat tussen die [[13de eeu|13de]] en [[15de eeu]]e geboue is, is hoofsaaklik in 'n gotiese styl gebou en bevat elemente van beide barokse en Romaanse argitektuur. Langs die Katedraal is die gotiese Basiliek van die Maagde (''Basílica De La Virgen De Los Desamparados'') geleë. Die 15de eeuse ''Serrano'' en ''Quart'' torings is bekende landmerke, wat eens deel van stadsmuur was.
 
Lyn 101:
 
== Parke en pleine ==
[[Lêer:Basílica De La Virgen De Los Desamparados.jpg|thumbduimnael|250px|Basiliek van die Maagd]]
Die grootste plein is die ''Plaza del Ayuntamiento'', waar die stadsaal (Ayuntamiento) geleë is. Daar is restourante, koffiewinkels en kroeë.
 
Die Plein van die Maagd (''Plaza de la Virgen''), waar die Basiliek van die Maagd en Turiafontein geleë is, is 'n gewilde plek vir toeriste en plaaslike besoekers. Om die hoek is die ''Plaza de la Reina'', met die Katedraal, lemoenbome en nog restourante en kroeë.
 
Die [[Turia]]rivier is na die groot vloede in 1957 herlei om oorstromings, waaronder die stad telkens gebukkend gegaan het, te voorkom en die ou rivierbedding is in Turia-parke (bekend as die ''Jardines del Viejo Cauce del Turia'') omskep. Oorblywende dele van bedding is in speel- en sportgronde omskep. Die Musiekpaleis (''Palau De La Música'') en die Stad vir Kuns en Wetenskappe lê aan die weerskante van die Turia-tuine.
 
Ander parke in Valencia sluit die ''Jardines del Real o 'Viveros' '', die 19de eeuse neo-klassieke ''Jardines de Monforte'' met marmerbeelde en fonteine asook die Botaniese tuine met meer as 3 000 plantsoorte in.
 
== Onderwys ==
Lyn 119:
 
== Kultuur ==
[[Lêer:Falla valencia 2006-03-19.jpg|thumbduimnael|250px|Les Falles de Sant Josep in Valencia]]
Die Spaanse skrywer, Vicente Blasco Ibáñez (1867 - 19281867–1928), is in Valencia gebore. Hy het met groot bewondering na Valencia as 'lewende' kunsstad met statige ou paleise, elegante herehuise en kerke verwys, met rumoerighede op die ''Estación del Norte'' stasie of die Sentrale mark. Hy was veral beïndruk met die oop, vriendelike gaardheid van die seevarende inwoners langs die kus. Hierdie ryk kultuurerfenis manifesteer vandag nog in die talle besienswaardighede en feestelikhede in Valencia.
 
Daar is die bekende tamatiegeveg, ''La Tomatina'' wat in jaarliks in Augustus in die naburige dorp van Buñol gehou word. Die bekendste fees op die jaarlikse kalender is die jaarlikse ''Les Falles de Sant Josep'' wat vir dae lank in Maart gevier word en gepaardgaan met vuurwerkvertonings, musiek, straatpaartytjies en vreugdevure. Op die laaste aand van die fees op 19 Maart, word groot kartonpopfigure (''niñots'') (soms afbeeldings van bekendes in politieke en sosiale kringe) op die plaza verbrand. Die fees het sy ontstaan in die 15de eeu as 'n geleentheid ter herdenking St. Josef, die skermheilige van skrynwerkers.
 
Op die sportgebied spog Valencia met 'n suksesvolle en beroemde voetbalklub, ''Valencia Club de Fútbol'' wat die Spaanse Voetballiga in 2002 en 2004 gewen. Valencia is die eerste Europese land in 150 jaar wat gekies is as gasheerstad vir die die America's Cup seiljagkompetisie in 2007.
 
== Museums en monumente ==
[[Lêer:Valencia Oceanografic.jpg|thumbduimnael|rightregs|230px|Valencia Oseanografie]]
[[Lêer:Hemispheric - Valencia, Spain - Jan 2007.jpg|thumbduimnael|230px|Die Halfronde of ''L'Hemisfèric'' vorm deel van die ''Ciudad de las Artes y las Ciencias'' en huisves (onder andere) 'n Imax-bioskoop en'n planetarium.]]
 
Valencia het verskeie museums en besienswaardighede. Benewens die kleinere munisipale en militêre museums word die belangrikste besienswaardighede hieronder gelys:
 
* [http://www.cac.es/ ''Ciutat de les Arts i de les Ciències'' (Stad vir Kuns en Wetenskappe)]
* ''El Micalet'' (Kloktoring)
* [http://www.ivam.es/ ''Instituto Valenciano De Arte Moderno'' (Valencia Instituut vir Moderne Kuns)]
* Katedraal en museum
* [http://www.cac.es/oceanografic ''L'Oceanogràfic'' (Oseanografiese Park)]
* [http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=782 ''La Llotja'' (Syhandelsmark)]
* [http://www.mercadocentralvalencia.es/ ''Mercat Central'' (Sentrale Mark)]
* [http://www.cult.gva.es/mbav ''Museo De Bellas Artes San Pío V'' (Kunsmuseum)]
* ''Museo del Patriarca''
* [http://www.cac.es/museo ''Museu de les Ciènces'' (Natuurwetenskappemuseum)]
* ''Museu Faller & Museu De l'Artista Faller (Les Falles)'' (Faller Museum)
* [http://mnceramica.mcu.es/ ''Museo Nacional de Cerámica'' (Nasionale Keramiekmuseum)]
* [http://www.xarxamuseus.com/taurino ''Museo Taurino'' (Bulgevegmuseum)]
* ''Palau de la Generalitat'' (Regeringspaleis van Valencia)
* [http://www.cac.es/palau/presentacion.php ''Palau de les Arts Reina Sofíais'' (Kunspaleis)]
* ''Real Basílica de Nuestra Señora de los Desamparados'' (Basiliek van die Maagd)
Lyn 153:
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Valencia}}
* [http://www.albufera.com/ Albufera Natuurpark]
* [http://www.metrovalencia.com/ Metro Valencia]
* [http://www.ayto-valencia.es/ Webtuiste van die Stad Valencia]
* [http://www.valencia-cityguide.com/ Valencia Stadsgids]
* [http://www.comunitatvalenciana.com/ Valencia Toerismewebblad]
* [http://www.uv.es/ Universiteit van Valencia]
* [http://www.valenciacf.es/ Valencia Voetbalklub]
 
== Verwysings en verdere leesstof ==
* [http://vryeafrikaan.co.za/lees.php?id=461 Mas, Antoni Segura I. 2006. Katalonië: tussen outonomie en nasie. In ''Die Vrye Afrikaan'']
* [http://www.aboutvalencia.com/ About Valencia, Valencian Community, Spain]
* Vrye vertaling van [http[://en.wikipedia.org/wiki/:Valencia |Valencia: Engelse Weergawe op Wikipedia]] en verwante artikels op Wikipedia.
* [http://www.myboot.com/articles/2281-a-history-lovers-guide-to-valencia.html Whittington, Mark R. 2005. A History Lovers Guide to Valencia]
* [http://worldfacts.us/Spain-Valencia.htm Wêreldfeiteindeks: Spain Valencia]
 
{{Voorbladster}}
 
[[Kategorie:Nedersettings in Spanje]]
[[Kategorie:Nedersettings langs die Middellandse See]]
 
{{Voorbladster}}