Messier 82: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Onbekende voorwerp: Skakel |
Opruim |
||
Lyn 3:
| beeld= M82 HST ACS 2006-14-a-large web.jpg
| onderskrif= ’n Mosaïekbeeld deur die [[Hubble-ruimteteleskoop]] van Messier 82. Dit is ’n kombinasie van vier foto's wat met verskillende kleurfilters geneem is en wys lig van die infrarooi- en sigbare golflengtes, sowel as die lig van die gloeiende [[waterstof]]-filamente.
| soort= [[Steruitbarsting-sterrestelsel]]
| sterrebeeld= [[Groot Beer]]
| messier=
Lyn 10:
| Dek= +96º 40' 47"
| magnitude=
| skynmagnitude= 8,41
| absolute magnitude=
| afstand= 11,5 miljoen
Lyn 16:
| grootte= 11,2 × 4,3 [[boogminute]]
| sterre=
| rooiverskuiwing= 203 ± 4
| kenmerke=
| massa=
| name= Sigaar-sterrestelsel, M82, NGC 3034, UGC 5322, Arp 337, PGC28655, 3C 231
}}
'''Messier 82''' (ook bekend as die '''Sigaar-sterrestelsel''' of '''NGC 3034''') is ’n [[sterrestelsel]] met uiters aktiewe stervorming sowat 11,5 miljoen [[ligjare]] van die [[Aarde]] af in die [[sterrebeeld]] [[Groot Beer]]. Dit is in 1774 deur [[Johann Elert Bode]] ontdek en [[Charles Messier]] het dit daarna in sy [[Messier-voorwerp|katalogus]] van [[komeet]]agtige voorwerpe opgeneem. ▼
▲'''Messier 82''' (ook bekend as die '''Sigaar-sterrestelsel''' of '''NGC 3034''') is ’n [[sterrestelsel]] met uiters aktiewe stervorming sowat 11,5 miljoen [[ligjare]] van die [[Aarde]] af in die [[sterrebeeld]] [[Groot Beer]]. Dit is in 1774 deur [[Johann Elert Bode]] ontdek en [[Charles Messier]] het dit daarna in sy [[Messier-voorwerp|katalogus]] van [[komeet]]agtige voorwerpe opgeneem.
M82 is vyf keer so helder as die [[Melkweg]] en 100 keer so helder as die middel van ons sterrestelsel.<ref name="Barkeretal2008">▼
▲M82 is vyf keer so helder as die [[Melkweg]] en 100 keer so helder as die middel van ons sterrestelsel.<ref name="Barkeretal2008">{{cite journal
| last1 = Barker | first1 = S.
| last2 = de Grijs | first2 = R.
Lyn 36:
|arxiv = 0804.1913 }}</ref> In 2005 het die [[Hubble-ruimteteleskoop]] 197 jong massiewe [[sterreswerm]]s in die kern ontdek.<ref name="Barkeretal2008" /> Die gemiddelde massa van hierdie swerms is 200 000 [[sonmassa]]s, en dus is die kern ’n uiters aktiewe, digte stervormende omgewing.<ref name="Barkeretal2008" /> Tien keer meer jong sterre word in die middelste deel gevorm as in die hele [[Melkweg]].<ref>[http://newswise.com/articles/view/519818/ Happy Sweet Sixteen, Hubble Telescope!] Newswise, Retrieved 30 July 2008.</ref>
== Eienskappe ==
Voorheen is geglo M82 is ’n onreëlmatige sterrestelsel. In 2005 is twee simmetriese spiraalarms egter ontdek op naby-infrarooifoto's. In die kern van M82 is ’n gebied van sowat 500 parsek breed met steruitbarsting (uiters aktiewe stervorming). Daar is vier streke met ’n hoë oppervlakhelderheid (dit word A, C, D en E genoem).<ref name="Barkeretal2008" /> Hierdie gebiede stem ooreen met bekende bronne van X-straal-, infrarooi- en radiofrekwensies.<ref name="Barkeretal2008" /> Hulle word dus beskou as die steruitbarsting-sterreswerms met die mins belemmerde uitsig van die Aarde af.<ref name="Barkeretal2008" />
M82 het, soos die meeste sterrestelsels, ’n [[supermassiewe swartkolk]] in sy middel met ’n massa van sowat 3 x 10<sup>7</sup> sonmassas.<ref>{{cite journal
| author=Gaffney, N. I., Lester, D. F., and Telesco, C. M.
| year = 1993
Line 50 ⟶ 49:
}}</ref>
=== Onbekende voorwerp ===
In April 2010 het radiosterrekundiges by die Jodrell Bank-sterreweg van die Universiteit van Manchester ’n onbekende voorwerp in M82 gerapporteer. Die voorwerp het radiogolwe begin uitstuur wat nie lyk soos enigiets wat voorheen in die ruimte waargeneem is nie.<ref name="NewScientist">http://www.newscientist.com/article/dn18775-mysterious-radio-waves-emitted-from-nearby-galaxy.html</ref> Daar was al verskeie teorieë oor die aard van die voorwerp, maar nie een verklaar dit ten volle nie.<ref name="NewScientist" /> Daar is al voorgestel dat dit ’n mikro-[[kwasar]] is met baie hoë radio-emissies en lae X-straal-emissies.<ref name="SS433Analogue">Tana Joseph, Thomas Maccarone, Robert Fender: ''[http://arxiv.org/abs/1107.4988 The unusual radio transient in M82: an SS 433 analogue?]'', 2011-07-25</ref> Alle bekende mikro-kwasars produseer egter groot hoeveelhede [[X-strale]].
== Uiters aktiewe stervorming ==
[[Lêer:M82(2).jpg|
M82 en die nabygeleë sterrestelsel [[M81]] vorm ’n voortreflike paar deur klein [[Teleskoop|teleskope]]. M82 word fisiek beïnvloed deur die groter buurstelsel. Getykragte wat deur [[swaartekrag]] veroorsaak word, vervorm M82 die afgelope sowat 100 miljoen jaar. Dié interaksie het meegebring dat stervorming tienvoudig toegeneem het in vergelyking met ander sterrestelsels.
Een van die grootste interaksies van M82 met M81 was sowat 200 miljoen tot 500 miljoen jaar gelede en het gelei tot ’n ontploffing van stervorming.<ref name="Barkeretal2008" /> Dit het sowat 50 miljoen jaar geduur teen ’n massatoename van sowat 10 [[sonmassa]]s per jaar.<ref name="Barkeretal2008" /> Twee daaropvolgende periodes van aktiewe stervorming het gevolg (die laaste een sowat 4 miljoen tot 6 miljoen jaar gelede) en dit het dalk die sterreswerms in die kern van die sterrestelsel gevorm.<ref name="Barkeretal2008" />
Sonder om die twee sterrestelsels se afstand van die Aarde af in ag te neem, is die visuele afstand tussen M81 en M82 se kerns sowat 130 000 ligjare.<ref name="Karachentsevetal2006">{{cite journal
| author=Karachentsev, I. D.; Kashibadze, O. G.
| year=2006
Line 73 ⟶ 71:
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [http://messier.seds.org/m/m082.html SEDS: Messier 82]
* [http://chandra.harvard.edu/photo/2006/m82/ M82 by Chandra]
* [http://www.spacetelescope.org/images/archive/freesearch/m82/viewall/1 ESA/Hubble-foto's van M82]
* [http://www.dsi-astronomie.de/M82NAO8.html Die Sigaar-sterrestelsel]
{{WikiSky}}
{{CommonsKategorie-inlyn|Messier 82}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [
{{Lug3|09|55|52.2|+|69|40|47|11500000|aansig=titel}}
{{Messier}}
| |||