Wysiging soos op 04:22, 4 Mei 2015 wysig 181.95.189.111 (besprekings) No edit summary ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 17:56, 11 Desember 2015 wysig maak ongedaan Naudefj (besprekings \| bydraes) Burokrate, Administrateurs 71 387 edits Opruim Nuwer wysiging →
Lyn 9: \|opvolger=[[Pous Adrianus VI\|Adrianus VI]] \|geboortedatum=[[11 Desember]] [[1475]] \|geboorteplek= [[Florence]], [[Italië]] \|sterftedatum=[[1 Desember]] [[1521]] \|sterfteplek=[[Rome]], [[Italië]] Lyn 17: '''Leo X''' was die 217de [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] van [[1513]] tot [[1521]]. Hy was die laaste persoon wat nie 'n priester was nie toe hy verkies is. Hy is veral bekend weens die verkoop van aflate om die rekonstruksie van die Sint Pieterskerk te betaal en sy hantering van [[Martin Luther]] se 95 stellings. Hy was die tweede seun van Lorenzo de' Medici en Clarice Orsini. Sy neef [[Giulio di Giuliano de' Medici]] sou hom later opvolg as [[Pous Clemens VII]]. == Biografie == '''Pous Leo X'''<ref>Leo X. (2008). [[Encyclopædia Britannica]]. Deluxe Edition. Chicago: Encyclopædia Britannica.</ref> is gebore as '''Giovanni de' Medici''' die tweede seun van [[Lorenzo de' Medici]] op [[11 Desember]] [[1475]] in [[Florence]], [[Italië]]. Hy was van sy geboorte af bestem om die Kerk te dien. Op [[14 Maart]] [[1487]] word hy ab "in commendam" van die ryk Benediktyner klooster Monte Cassino en op [[24 September]] [[1488]] kry hy ook die klooster van Vallobrosan "in commendam". Op [[9 Maart]] [[1489]] stel [[Pous Innocentius VIII]] hom aan as kardinaal-diaken van Santa Maria in Domnica. Op [[23 Maart]] [[1492]] word hy toegelaat tot die kollege van kardinale. Na die dood van Lorenzo op [[8 April]] [[1492]] en die dood van Pous Innocentius, bly hy by sy ouer broer Pietro in Florence totdat die Medici op [[9 November]] [[1494]] deur 'n opstand uit [[Florence]] verdryf word. Hy reis na Duitsland, Nederland en Frankryk. Op [[19 Mei]] [[1500]] keer hy terug na Rome en werk vir [[Pous Alexander VI]] en sy opvolger [[Pous Julius II]]. Op [[1 Oktober]] [[1511]] word hy pouslike legaat vir Bologna. Op [[9 Maart]] [[1513]] volg hy [[Pous Julius II]] op en word gekroon op [[19 Maart]] [[1513]]. Hy regeer tot sy dood op [[1 Desember]] [[1521]] en word opgevolg deur [[Pous Adrianus VI]]. Die naam ‘Leo’ beteken 'Leeu'. == Pontifikaat == === Oorlogvoering === '''Pous Leo X'''<ref>Löffler, K. (1910). Pope Leo X. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. Besoek September 28, 2009 by: http://www.newadvent.org/cathen/09162a.htm</ref> het op [[5 April]] [[1513]] by die Liga van Mechlin aangesluit saam met keiser Maximillian I, koning Ferdinand I van Spanje en koning [[Hendrik VIII van Engeland]] teen die Franse en die Venesiërs. Die Franse en Venesiërs word verslaan tydens die slag van Novara. Op [[9 Desember]] [[1513]] bevestig die 5de Lateraanse konsilie die vrede met koning Lodewyk XII en maak sodoende 'n einde aan die skeuring van Pisa. Lyn 31: In Desember 1516 kry Pous Leo 150 000 dukate van koning Hendrik VIII van Engeland om hom aan te sluit by die verbond tussen Spanje en Engeland teen die Franse. Die oorlog duur van Februarie tot September 1517 en eindig in 'n oorwinning vir Lorenzo die nou graaf van Urbino word. === Planne vir 'n kruistog === Die oorlog teen Urbino het 'n krisis in die verhouding van die pous ten opsigte van die kollege van kardinale veroorsaak. Die kardinale het toenemend wêrelds geword sedert die tyd van [[Pous Sixtus IV]]. Leo het 'n mislukte komplot om hom te vergiftig gebruik om die kardinale by te kom. Hy het een tereggestel en verskeie ander gevange geneem. Op [[3 Julie]] [[1517]] benoem hy 31 nuwe kardinale. Verskeie Romeinse adellikes en lede van ryk families is aangestel. Lyn 40: Die deel van die Griekse kerk wat aan Rome trou gebly het (die Unitariste) is baie goed deur Leo behandel. In sy bul van [[18 Mei]] [[1521]] verbied hy Latynse priesters om dienste te hou en Griekse kerke en Latynse biskoppe om Griekse priesters te wy. Die reëlings is later versterk deur [[Pous Clemens VII]] en [[Pous Paulus III]] en het die verhoudings tussen die Griekse en Latynse dele van die kerk aansienlik verbeter. === Die [[Protestantse Hervorming\|Reformasie]] === Die pontifikaat van '''Pous Leo X''' is gekenmerk deur die opkoms van die Protestantisme. In [[1517]] spyker [[Martin Luther]] sy 95 stellings aan die kerkdeur in [[Wittenberg]]. Dit het vinnig geëskaleer tot 'n wydverspreide opstand teen die Kerk. Pous Leo het die beweging nie goed verstaan nie en in Februarie 1518 gee hy die owerste van die Augustyne opdrag om sy monnike die swye op te lê. Op [[30 Mei]] [[1518]] stuur Luther 'n verduideliking van sy stellings aan die pous en op [[7 Augustus]] word hy na Rome ontbied. Luther gaan egter na [[Augsburg]] in Oktober om die pouslike legaat kardinaal Cajetan te ontmoet. Op [[9 November]] [[1518]] publiseer Leo 'n bul waarin alle Christene verplig word om te glo dat die pous aflate kan toestaan. Luther weier om sy standpunt te wysig. In nog 'n bul van [[15 Junie]] [[1520]] word een-en-veertig van Luther se stellings veroordeel en op [[3 Januarie]] [[1521]] word Luther [[Ekskommunikasie\|geëkskommuniseer]]. Die pous vra ook die keiser om energiek teen die dwalinge op te tree. [[Lêer:Hanno.raffael.jpg\|duimnael\|regs\|Die pous se olifant Hanno]] === Laaste jare === Keiser Maximiliaan sterf in 1519 en pous Leo weifel tussen die kandidate. Eers steun hy Frans I, maar moet later Karel V aanvaar wat op [[28 Junie]] [[1519]] verkies word. Leo wou graag Ferrara, Parma en Piacenza by die pouslike staat voeg, maar 'n poging om Ferrara te verower in 1519, misluk. In 'n alliansie met keiser Karel word Milaan deur die keiser verower en Ferrara, Parma en Piacenza deur pouslike troepe verower in November 1521. Pous Leo sterf skielik aan [[malaria]] op [[1 Desember]] [[1521]]. === Die kollege van kardinale === Pous Leo X het 42 (dalk 43) kardinale aangestel in agt konsistories. ==== Die konsistorie van [[23 September]] [[1513]] ==== * Lorenzo Pucci, biskop van Melfi. * Giulio de' Medici, kardinaal-nepoot, aartsbiskop van Florence (later [[Pous Clemens VII]]). Lyn 60: Volgens Eubel in Herarchia Catholica Medii ei Recentoris Aevi en Cardella in Memorie storiche de' Cardinali della Santa Romana Chiesa is Pietro Quirini ook as kardinaal aangestel, maar nooit gepubliseer nie. ==== Die konsistorie van [[10 September]] [[1515]] ==== * Thomas Wolsey, aartsbiskop van York. ==== Die konsistorie van [[14 Desember]] [[1515]] ==== * Adrian Gouffier de Boissy, biskop van Coutance, Frankryk. ==== Die konsistorie van [[1 April]] [[1517]] ==== * Antoine Bohier du Prat, aartsbiskop van Bourges. * Guillaume III de Croy, biskop van Cambrai, Frankryk. ==== Die konsistorie van [[1 Julie]] [[1517]] ==== Hierdie konsistorie het die grootste aantal kardinale aangestel totdat [[Pous Pius XII]] op [[18 Februarie]] [[1946]] 32 kardinale aanstel, [[Pous Paulus VI]] op [[28 April]] [[1969]] 34 en [[Pous Johannes Paulus II]] op [[21 Februarie]] [[2001]] 42. Lyn 104: * Alfonso van Portugal, vierde seun van koning Manoel van Portugal, apostoliese protonotarius. ==== Die konsistorie van [[24 Maart]] [[1518]] ==== * Albrecht von Brandenburg, aartsbiskop van Magdeburg en Mainz. ==== Die konsistorie van [[28 Mei]] [[1518]] ==== * Jean de Lorraine, biskop van Metz. ==== Die konsistorie van [[9 Augustus]] [[1520]] ==== * Eberhard von der Mark, biskop van Chartres. === Bulle, Ensiklieke en Dekrete === [[15 Junie]] [[1520]] – Exsurge Domine – Veroordeling van Martin Luther. [[Beeld:Decet Romanum Pontificam.jpg\|duimnael\|\|regs\|Bul met ekskommunjkasie van Martin Luther]] [[3 Januarie]] [[1521]] – Decet Romanum Pontificem – Ekskommunikasie van Martin Luther. == Bibliografie == * Duff, Eamon (2001). ''Saints and Sinners: A History of the Popes'', Yale University Press. ISBN ~~0300091656~~0-300-09165-6. * Maxwell-Stuart, P. G. (2002). ''Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present'', Thames & Hudson. ISBN ~~0500017980~~0-500-01798-0. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{En-Wikisource info\|Catholic Encyclopedia (1913)/Pope Leo X}} * {{CE\|http://www.newadvent.org/cathen/09162a.htm}} Lyn 137: {{Commons\|Leo X}} == Nota == Saamgestel en vertaal uit die [[:nl:Paus Leo X\|Nederlandse]], [[:en:Pope Leo X\|Engelse]], [[:de:Leo X.\|Duitse]] en [[:fr:Léon X\|Franse]] wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui. == Opvolging == {{s-start}} {{s-bef\|voor=[[Pous Julius II\|Julius II]]}} {{s-ttl\|titel=Pous (Pontifex Maximus)\|jare=[[1513]] – [[1521]]}} {{s-aft\|na=[[Pous Adrianus VI\|Adrianus VI]]}} \|} Lyn 149: {{pouse}} {{teenpouse}} Basis URL: ~~http~~[[://en~~.wikipedia.org/wiki/Pope_Leo_X~~:Pope Leo X]] [[Kategorie:Pouse\|Leo X]]

Pous Leo X: Verskil tussen weergawes