François Stephanus Malan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes)
No edit summary
Opruim
Lyn 44:
}}
 
'''François Stephanus (Frans) Malan''' (bekend as F.S.) ([[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]], [[12 Maart]] [[1871]] - [[Kaapstad]], [[31 Desember]] [[1941]]) was 'n minister en waarnemende eerste minister in die parlement van die [[Unie van Suid-Afrika]]. Hy was ook leier van die [[Afrikanerbond (party)|Afrikanerbond]] en 'n ondersteuner van die politieke regte van die "nie-blankes" in Suid-Afrika.
 
== Vroeë lewe ==
[[Lêer:FS Malan.jpg|duimnael|links|'n Skets van F.S. Malan deur E. Roworth.]]
[[Lêer:Smuts kabinet 1923.jpg|duimnael|links|Genl. [[Jan Christian Smuts]] en sy kabinet in 1923. Voor: sir [[Thomas Watt]], sen. [[F.S. Malan]], Smuts, sir [[Thomas Smartt]] en mnr. [[Henry Burton]]. Agter: sen. [[Nicolaas de Wet]], kol. [[Deneys Reitz]], sir [[Patrick Duncan]], mnr. [[John William Jagger]] en kol. [[Hendrik Mentz]].]]
Malan is gebore op 12 Maart 1871 op Leeuwenjacht, tussen die [[Paarl]] en [[Wellington]], [[Kaapkolonie|Kaap]], en oorlede op 31 Desember 1941 in [[Kaapstad]]. Hy was die seun van 'n boer en van [[Hugenoot|HugenoteHugenoteafkoms]]afkoms (Franse Hugenote wat na Suid-Afrika gevlug het en in die Afrikanergemeenskap opgeneem is).
 
Malan het opleiding ontvang aan die Victoria-kollege, [[Stellenbosch]], (tans die [[Universiteit van Stellenbosch]]) en die [[Universiteit van Kaapstad|Universiteit van die Kaap van Goede Hoop]] (waar hy wetenskappe bestudeer het) en [[Christ's College]], [[Cambridge]], waar hy in 1894 met 'n LLB gradueer.<ref>{{en}} [http://venn.lib.cam.ac.uk/cgi-bin/search.pl?sur=&suro=c&fir=&firo=c&cit=&cito=c&c=all&tex=MLN892FS&sye=&eye=&col=all&maxcount=50 Malan, François Stephanus] in Venn, J. & J.A. ''Alumni Cantabrigienses''. Cambridge Universiteitspers. 10 vols. 1922-19581922–1958</ref> Hy het na die Kaap teruggekeer in 1895 en is as 'n advokaat toegelaat. Hy het egter nooit gepraktiseer nie en het die redakteur van [[Ons Land]], die Afrikaanse Kaapse koerant, geword. Dan was hy ook die leier van die Afrikanerbond, 'n politieke party aan die Kaap.
 
== Politieke loopbaan ==
Lyn 60:
In 1900 word hy verkies tot die Kaapse Wetgewende Vergadering as lid van die [[Afrikanerbond (party)|Afrikanerbond]]. Hy word later ook verkies tot leier van die party. In 1908 bedank hy as redakteur van ''[[Ons Land]]'' en word aangestel as die minister van landbou in [[John X. Merriman]] se regering. Na die [[Uniewording|totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika]], word hy onbestrede verkies tot die Volksraad vir die [[Suid-Afrikaanse Party]] in die kiesafdeling [[Malmesbury (kiesafdeling)|Malmesbury]] en hy word aangestel in [[Louis Botha]] se regering as minister van opvoeding. In 1912 word hy ook minister van mynbou (later mynbou en nywerhede). Hy wen Malmesbury met 'n meerderheid van 394 stemme in 1915 teen die N.P. se A.P.W. Immelman en behou die setel ook in 1920, dié keer teen die onafhanklike J.G. van der Horst met 'n meerderheid van 408. In 1921 krimp sy meerderheid, nou teen die N.P. se S.F. Malan tot net 325 stemme. Hy verloor egter in 1924 met 193 stemme teen die Nasionalis Pieter Adriaan Bergh en in 1929, ook teen Bergh, met 160 stemme.
 
Malan bly aan in die kabinet van genl. [[Jan Smuts]], wat Botha opvolg en in 1920 word hy ook daar minister van landbou. Hy neem ook agt maande lank waar as eerste minister terwyl Botha en Smuts die Parys se Vredeskonferensie in [[Frankryk]] bywoon in 1919. Na die val van Smuts se regering in 1924 het Malan nooit weer 'n portefeulje gekry nie. In 1927 word hy tot die Senaat verkies<ref>"Nuusoorsig", ''[[The Times]]'', 29 Maart 1927</ref> en in Januarie 1940 word hy verkies tot Speaker,<ref>"Generaal Hertzog en die Oorlog", ''[[The Times]]'', 20 Januarie 1940</ref>, 'n pos wat hy beklee tot en met sy dood.
 
== Verwysings ==